öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler

• yavuz sultan selim, çoban kılığında iran şahı şah ismail ile satranç oynar ve onu 5 hamlede mat eder. bu olaydan sonra bu mat "çoban matı" olarak anılır.
• bosna savaşının hemen başlangıcını, adım adım neler yaşandığını merak ediyorsanız buyursunlar:
  
  ön not: “bosna savaşı nasıl başladı” sorusunun cevabı ile sınırlıdır…
  
  her üç etnik grubun da (sırplar, boşnaklar ve hırvatlar) birbirlerine oldukça zıt. her üç millet de, farklı din ve mezheplere mensup. hırvatlar katolik, sırplar ortodoks, boşnaklar müslüman. osmanlı döneminde boşnaklar ayrıcalıklı (pozitif ayrımcılık) taraf olduğunu biliyoruz. osmanlı'nın ardından da çok uzun süre boyunca avusturya-macaristan imparatorluğunun bir parçasıydılar. ardından ilk yugoslav devletinin (tito yugoslavya’sı değil bu, 1918-1941 yugoslavya'sı) birer eyaleti konumuna geçtiler. özellikle hırvatlar, sırplar tarafından yönetilmekten tiksinir konumuna geldiler. (mezhepçilik diyelim biz buna.) 2inci dünya savaşında da rollerin daha farklı olduğunu ve sırpların hırvatlar tarafından katledildiğini not edelim, ekleyelim.
  
  josip broz tito bir nevi yugoslavya’yı birlik haline getirip, kalkındırmaya çalışmış kişi olarak karşımıza çıkar ve hala topraklarda saygı ile anılan bir kişiliktir amcamız. 1980 yılında amcamız vefat edince yavaş yavaşa ekonomik, sosyo -kültürel ve politik bir kaosa sürükleniş başlamıştır. tito, ölümünden önce, defalarca yugoslavya’yı bir arada tutacak bir varisinin olması gerektiğini söylemiştir. ancak ne kendisi, ne ölümünden sonra başka bir kişi bu görevi yerine getirememiştir. tito sonrasında başlayan ekonomik kriz, bir nevi dalga dalga milliyetçiliği ateşlemiştir. 1990’da sırbistan, hırvatistan, slovenya, bosna hersek, karadağ ve makedonya bu milliyetçi dalgadan nasibini almıştır.
  
  aynı yılın sonlarında bosna hersek’te bir seçim düzenledi. yugoslavya federasyon yapısı itibariyle, bosna hersek kendi içerisinde 7 koltuklu bir başkanlık sistemine sahipti. bu 7 koltuk: 2 bosnalı müslümanlar, 2 bosnalı sırplar, 2 bosnalı hırvatlar ve 1 diğerleri şeklinde paylaşılıyordu. 3 farklı milliyetçi parti seçimi daha doğrusu siyasi gücü paylaşır oldu: aliya izzetbegoviç’in müslüman/boşnak grubu sda, radovan karaciç’in sırp grubu sds ve hırvat hdz grubundan stjepan kljuic temsilinde bir oluşum ortaya çıktı. +1 olarak ise müslüman/boşnak asıllı ejup ganiç yugoslavya federasyonunu temsilen seçilmiş oldu.
  
  seçimin hemen ardından sda ve hdz bağımsızlık yanlılığını açıkladılar. sds ise kesinlikle bu fikri redediyor, yugoslavya’ya bağımlılığın devamını istiyor ve destekliyordu. aynı zamanda sds, karadağ’ın da benzer şekilde federasyonda kalması fikrini açıklıyordu. çok kısa bir süre içerisinde bu 3 partinin ana fikirlerinde uyuşmazlık, topluma yansımaya ve sokaklara taşmaya başladı. ufak çaplı gösteriler, yürüyüşler düzenlendi.
  
  29 şubat 1992 bosna hersek bağımsızlık referandumu yapıldı. boşnaklar ve hırvatlar bağımsız devlet olma fikrinde oylarını kullandılar ancak bosnalı sırplar bu referandumu boykot etme kararı aldılar. referandumun sonucunda bu boykot ile zaten ne olacağı belliydi. boykota rağmen, bağımsızlık kararı çımıştı. bundan sonra bosna hersek’te tansiyonu kontrolden çıkartan 2 olay yaşandı:
  
  1) bağımsızlık referandumunun ertesi günü 1 mart 1992’de saraybosna’daki bir sırp düğününde, sırbistan bayrakları asılı olmasından dolayı gerginlik başladı. damadın babası ise (nikola gardoviç) müslüman/boşnak asıllı çete üyesi (ramiz delaliç) tarafından vuruldu ve ambulansta öldü. ayrıca nikola gardoviç’in taşadığı sırp bayrağı yakıldı. kilise rahibi radenko mikoviç ise olaylar esnasında yaralandı. bu olaya red wedding – krvava svadba dendi. bir çok sırp, boşnakların körüklediği bu olaylar yüzünden savaşın başladığını savunmaktadır.
  
  olaylar büyürken çeşitli açıklamalar geldi. sds’den karaciç tüm bosnalı sırpların tehlikede olduğunu ve olayların arkasında sda’in olduğunu iddia etti. seçim ve referandum esnasındada karaciç geçici ofisini, ailesini ve çocuklarını saraybosna’da bir otele taşımıştı. aynı şekilde damadın babası gardoviç ve diğer aile üyeleri de aynı otelde konaklıyordu. karaciç’in açıklamalarına karşılık ise sda’den sefer haliloviç bunun bir düğün olmadığını, sırpların provakasyonu olduğunu açıkladı. aynı akşam bosnalı sırplar saraybosna’da maske takıp, barikatlar kurmaya başladılar. siviller sokağa çıkamaz hale geldi. işyerleri kapandı ve yağma olayları görülmeye başlandı.
  
  2) 4 nisan 1992’de izetbegoviç tüm polislere hazır olmalarını yönünde çağrıda bulundu. 5 nisan 1992’de saraybosna’da savaş karşıtı bir gösteri düzenlendi. aynı zamanda saraybosna’nın 2inci dünya savaşından kurtuluş yıl dönümüydü. 5 nisan 1992’de alanda yaklaşık 100.000 kişi toplanmıştı. karaciç’in ofisini taşıdığı ve aynı zamanda yaşamaya başladığı otelden, 100.000 kişinin toplandığı alana doğru tüfeklerle rastgele atışlar yapılmaya başlandı. 6 kişi öldü, ezilme-düşme gibi sebeplerin de yer aldığı sayısız yaralanma vardı. oteldeki 6 sırp keskin nişancı tutuklandı. bu sırada silahlı sırplar, bosna polis akademisini, polis karakolunu ve içişleri bakanlığı eğitim okulunu bastılar. bu olaylarda da 3 kişi yaşamını yitirdi. otelde kalabalığın üzerine ateş açan 6 sırp keskin nişancıya karşılık akademideki boşnaklar takas edildi. nişancı sırplar yeniden özgürdü. karaciç, bu olaylar yaşanırken saraybosna’dan ailesiyle birlikte ayrıldı.
  
  aynı gün 5 nisan 1992'de saraybosna'daki sırpların çoğunluğu barikatlar kurdu, saraybosna'yı çevreleyen tepelere çekildiler.
  
  6 nisan 1992'de bosna hersek uluslararası tanınırlık elde etti. bu tarih aynı zamanda bosna savaşının başlangıç tarihini kabul edilir. aynı gün saraybosna'yı çeviren tepelere mevzilenmiş sırp güçler, şehir merkezine bombalar yağdırmaya başladı. sadece askeri bölgeler değil, rastgele siviller de artık hedefti. bombalar haricinde, uzun namlulu tüfeklerle rastgele siviller öldürülüyordu. bu olaylar ile birlikte bosna hersek savaşı başlamış oldu. saraybosna kuşatması ile devam etti. saraybosna kuşatması, modern tarihte bir başkentin gördüğü en uzun süreli kuşatmadır. 5 nisan 1992 - 29 şubat 1996 tarihleri arasında (1.425 gün) sırp cumhuriyeti ordusu tarafından kuşatılır. kuşatma, stalingrad savaşından üç kat, leningrad kuşatması'ndan bir yıl fazla sürer…
  
  (bkz: saraybosna kuşatması)
  (bkz: srebrenica soykırımı)
  (bkz: çetnik)
  (bkz: ustaşa)
• (bkz: #132895228)
  
  yazara mesaj gönderilemediğinden, yazıyı genişletmesi adına, tito sonrası agrokomerc ile başlayan ekonomik krizi ve ayrıca tito'nun veliahtı olarak görülen fakat şüpheli bir uçak kazasında yaşamını yitiren dzemal bijedic açıklamalarınıda eklemesini rica ettiğim başlık.
• hayatın %10'u başımıza gelenlerle %90'ı bunlara yaptığımız yorumlarla geçer.
• 90'lı yılların başında perifer bölgedeki sağlık merkezlerinde gebelik testlerinde erkek kurbağa kullanılması
  
  bahsedilen dönemlerde maddi imkansizlıklar olsa gerek hastanelerin yöneticileri ücret karşilığı erkek kurbağa alıp laboratuvarlarda gebelik testi için kullanırlarmış
  
  hamilelikten şüphelenilen kadının idrarına erkek kurbağa bırakıldıgın kurbağa şişerse kadının gebe olduguna isaretmiş
  
  edit: sevgisi bol olsun usta'ya eklemesi için teşekkurler:
  
  --hababam sınıfının ilyas salman'ın öğrenci olduğu bölümünde de vardı kurbağa ile gebelik testi. öğrenci ayşe ile öğrenci ahmet mercimeği fırına verince kaçak gebelik testi yapmaya çalışıyorlardı. yanlış hatırlamıyorsam kimya hocası şevket altuğ da kurbağa istiyordu. nehirden kurbağa topluyorlardı.--
  
  edit2: ayni sefer ayni tas'a eklemesi için teşekkürler
  --bu teste hogben testi deniyor--
• michelangelo o ünlü davut heykelinin yapımına 26 yaşında başlamıştır.
• fast food tüketimin artışı ile ozon deliğinin bağlantısı.
  
  ineklerin çıkardığı metan gazının, sera etkisinde karbondioksite göre 85 kat daha etkili olması ve artan fast food tüketiminin hayvan besiciliğini beraberinde getirmesi, metan emisyonunun yaklaşık %30'nun çiftlik hayvanlarından kaynaklanması
• "men" fiilinden türetilen kelimeler.
  
  proto hint-avrupa dili adında hint-avrupa dillerinin atası olduğu kabul edilen bir dil ailesi var. fince-macarca-estonca gibi diller hariç diğer tüm avrupa dilleri ile iran ve hindistan gibi ülkelerde konuşulan dillerin aynı yapıda olması sebebiyle böyle bir ortak dil ailesi olduğu kabul ediliyor.
  
  bu dil ailesine ait olduğu kabul edilen, lakin yazılı bir örneği bulunamayan, "men" fiilinin anlamı düşünmek olarak kabul edilmekte. ingilizceden kolaylıkla tanıyabileceğimiz birçok kelimenin temelinde "düşünmek" anlamına gelen bu kelime yatıyor.
  
  mind ^* kelimesinin temelinde bu "men" fiili yer alır. amnezi, mentör, manyak, manik, muse ve bu kelimelerden gelen müzik/müze/mozaik, monument ^*, otomatik/otomat ve hatta monster kelimesinin temelinde yine bu "men" fiili yer alır.
  
  çok enteresan gerçekten.
• nazım hikmet, ali fuat cebesoy ve sabahattin ali'nin soylarının, almanya'da yetimhaneden kaçtıktan sonra miçoluk yaparken görev yaptığı seferlerden birinde gemisi istanbul'dan geçerken gemiden atlayıp kızkulesine sığınan bir almana dayandığını öğrenmek epey ufkumu açmıştı.
  zamanın sadrazamı olayı duyup bu miçoyu himayesine almış ve ondan sonra mareşalliğe kadar yükselip müşir mehmed ali paşa ismini almış bu zat.
• (bkz: #132891792)
  yavuz sultan selim'in gidip şah ismail'i satrançta yenmesi ufkumu 4'e katladı. çoban kılığında yenmesi de 5'e bu entryi 15 kişinin favlamış olması ufkumu o kadar açtı ki büyük resmi gördüm.
  
  kaynaksız, uydurma hikayelerle ufkumuzu genişleten başlık.