• bize en yakın olan andromeda galaksisi 2,52 milyon ışık yılı uzaklıkta. adromeda 300 km/s hızla karşıdan gelirken samanyolu 552 km/s hız ile ona yaklaşmakta. 2,5 milyar yıl sonra çarpışacaklar.
  • osmanlı imparatorluğu'nda maymun ticareti ve işçi maymunlar hakkında;

    maymunlar, akıllı hayvanlardır. kimi zaman karayip korsanları film serisinde barbaros hayrettin paşa'dan ilham alınarak oluşturulan kaptan barbossa'nın omuzlarında görürüz onları.
    kimi zaman da puslu kıtalar atlası'nda bir adam hayatında ilk defa gördüğü maymunun karşısında ne olur ne olmaz diyerek maymunun sakalına hürmeten doğrulup kendine çekidüzen verir.

    işte bu maymunların kimisi de osmanlı imparatorluğu'na hizmet etmişlerdir.
    devir sultan ikinci bayezid devridir. bu dönemde donanmaya büyük önem verilmiş ve osmanlı denizcileri de maymunun aklını ve de insandan daha yüksek olan görme kuvvetini fark etmişlerdir.
    bu tarihten itibaren osmanlı donanmasında ki aslında osmanlı'ya bağlı korsanlar demek daha doğru olur, bu gemilerde maymunlar gözcü olarak kullanılmışlardır.
    gözcü direğinin tepesindeki maymun eğer karşıda yabancı bir gemi fark ederse çığlık atmaya başlamış ve böylece mürettebat da yakınlarda bir gemi yahut gemiler olduğunu anlamıştır.
    üstelik bu maymunlar maaşlıdır ve tatil hakları gibi hakları bulunmaktadır. ayrıca ganimetten de pay almaktaydılar.

    kuzey afrika'nın fethinden sonra ise maymun ticareti önemli bir hâl almış, payitahttaki zengin konaklarında ve sarayda maymunlar işçi olarak çalışmaya başlamışlar.
    hatta maalesef bölümünü hatırlayamasam da izleyenler mutlaka hatırlayacaktır tarihin arka odası'nda gösterilen bir harem minyatüründe maymunlar da bulunmaktaydılar.
    işte bu maymunlar hem harem ahâlîsini eğlendirmek hem de harem giriş ve çıkışlarında nöbet tutmakla görevliydiler.

    galata'da kurulan maymun pazarlarında ise çok yüksek fiyatlarda alıcı bulan maymunlar, zengin kimselerin hizmetine verilmişlerdir.
    öyle ki lale devri divan edebiyatı şiirlerinin kimisinde sırtında mum ile dolanan kaplumbağalardan bahsedildiği gibi kimisinde de ceket ve pantolon giydirilmiş maymunların hâtunları eğlendirmek için şölenlerde nasıl da âşıkâne tavırlar sergilediklerinden bahsedilir.

    yine maymun oynatıcısı denilen bir meslek de böyle peydah olmuş, payitahtta kimi sivri zekâlılar maymunlar sayesinde parayı bulmuştur.

    türkiye toplumsal tarih vakfı'nın 2005 basımlı " toplumsal tarih " adlı eserinde de 17. yüzyılda kasımpaşa civarında meşhur olan bir maymundan bahsedilir. bu maymun, başında sahibi olmadığı hâlde buradaki kahvehaneleri dolaşır, mızıka çalar, çeşitli şaklabanlıklar yapar ve hem milleti eğlendirir hem de para kazanırmış.

    servet-i fünûn da 368. sayısında aç gözlü bir maymunun başına gelenleri karikatürize etmiştir.

    1960'lı yıllara kadar özellikle istanbul'da sokaklarda dolaşan maymun oynatıcıları görmek mümkünmüş ancak günümüzde bu meslek son bulmuştur.
  • rüzgar türbinlerinde neden üç kanat olduğunu merak edenler için ufku açabilecek bilgiler:

    günümüzde kullanılan rüzgar türbinlerinde çoğunlukla üç kanat bulunsa da geçmişte farklı sayılarda kanadı olan rüzgar türbinleri denenmiştir.

    kanat sayısının fazla olması torkun artmasına neden olur. ee bu güzel bir şey değil mi?
    hayır, değil. kanat sayısının fazla olması ağırlıktaki ve sürtünmedeki artış kanatların dönüş hızını azaltır. bu da rüzgâr türbinlerinin enerji verimini düşürür.

    tabii evinizdeki rüzgar güllerini düşünmeyin, 1.5-megavatlık bir türbinin sadece 3 kanadı 36 tondan fazla gelmektedir. bu da kanat başına 12 ton demektir.

    kanat sayısını azalttığımızda ise hız yükseliyor. bu durumda tek kanatlı veya çift kanatlı (ikisi aynı kapıya çıkıyor), uçak pervanesi tasarımı verimi arttırabilir diyebiliriz değil mi?

    değil tabii ki. kanatların dönüş hızının artmasıyla denge ve gürültü problemleri ortaya çıkar. milyonlarca dolar yatırımınız bir köy muhtarının haklı şikayeti ile mühürlenir. sonra uğraş dur "ben bu kanatları nereme sokayım" diye.

    türbinlerindeki kanatların çift yerine tek sayıda olması tercih edilir. çift sayıda kanadı olan rüzgar türbinlerinde dönüş esnasında kanatlardan biri en tepe noktadayken, biri en alt konumda bulunur. bu durumda rüzgar tepedeki kanada alttaki kanada uyguladığından daha fazla güç uygular. çünkü kulenin ayağı havanın alttaki kanada etkisini önler. bu durum kanatların dikey konumdayken ileri-geri hareket etmesine, dolayısıyla türbinde denge ve dayanıklılık problemlerinin ortaya çıkmasına neden olur.

    üç kanadı olan rüzgar türbinleri ise dönen bir çarkta olduğu gibi dengelidir. bir kanat en alttayken kulenin önlediği rüzgar basıncıyla oluşan dengesizlik açıkta kalan iki kanat sayesinde absorbe edilir ve denge sağlanır.

    sonuçta verimli bir rüzgar türbini için ne gerekiyor?
    hız için minimum kanat, denge için maksimum kanat sayısı.

    bunların bir arada toplandığı dizayn üç kanatlı olanlar. dolayısıyla üç kanatlı rüzgar türbinleri enerji verimliliği, dayanıklılık ve denge yönünden avantajlıdır. bu yüzden de tercih edilir.

    nostaljik not:
    türkiye'nin ilk rüzgar türbini şu aralar boykot ettiğimiz şahsın çeşme'deki otelinin otoparkında sergilenmektedir. tabii ki ben adını verip reklamını yapmak istemem ama fotoğrafını paylaşmam da bir sorun yoktur diye düşünüyorum.

    görsel

    10.10.2022: kaynak
  • 26 aralık 2004 yılında gerçekleşen güney asya depremi ve sonrasında meydana gelen tsunami, insanlık tarihinin görmüş olduğu en büyük felaketlerden bir tanesiydi.

    9.1 şiddetindeki deprem sonrasında 278 bin insan öldü ya da kayboldu. irili ufaklı bir sürü adanın yüzeyi suyla kaplandı ve deniz seviyesi ancak 5 saat sonra normal seviyesine geldi. antartika'da ve norveç'de dahi 3 metrelik dalgalar oluştu. deprem o kadar şiddetliydi ki dünyanın eksenini 1 cm etkiledi, günlerce devam etti. artçıları 7.3 ve 5.9 idi. sahile bağlı gemiler ve tekneler yüzlerce metre karaya sürüklendi. 2020 yılı itibariyle hala enkaz yığınlarının karaya vurduğu biliniyor...

    bu deprem sonrasında güney asya'daki tüm adalar için ölüm bilgisi yazıldı. sadece tek bir ada hariç;

    puket'e bağlı maikhao adası.

    10 yaşındaki tilly smith adındaki bir çocuk iki ay önce coğrafya dersinde tsunami konusunu görmüştü. tsunaminin en önemli belirtisi sahildeki suların köpüklü olarak geri çekilmesiydi ve çocuk bir anda tüm sahilde tsunami geliyor diye bağırmaya başladı. sahildeki insanlar çocuğu ciddiye aldılar ve hemen yüksek bir yere konumlandılar. dakikalar sonra 7 metreye varan dev dalgalar geldi ve hiçbir cana mal olmadı. böylece yüzlerce hayat kurtulmuş oldu.

    deprem, tsunami gibi doğal afetler için eğitimin ne kadar önemli olduğu bu tarihi olayla birlikte bir kez daha kanıtlanmış oldu. 10 yaşındaki bir çocuğun aldığı doğal afetler konulu eğitim ve farkındalık sayesinde yüzden fazla insanı kurtarabiliyorken; politikacıların, yöneticilerin bu kadar bilgisiz ve beceriksiz olması yüz binlerce insanın hayatına mal olabiliyor. onlarca yıl erken tsunami alarm sistemi kurmayan endonezya'da hala yeterli düzeyde erken alarm sistemi bulunmuyor.

    bilime bağlı okulda öğrenilen bilgi, farkındalık yaratır ve temel bilimler hayat kurtarır.

    tilly smith'in röporajı burada.
    bu küçük çocuğun aldığı ödül ve bbc haberi.
  • dişi alabalıklar, ilişkinin başında erkeği beğenmez ve bu eylem içine sinmezse o an ölü taklidi yaparak karşısındaki erkeği kendinden uzaklaştırır. ihtimam ederek yeni adaylarına göz atar. aynısı, dişi yusufçuklar için de geçerlidir.
  • karantina kelimesi latincedeki 40 anlamına gelen ‘quadraginta’dan gelir. 1400’lü yıllarda gemiler venedik kıyılarına yanaşmadan önce 40 gün boyunca şehrin sularında dolanır, kendini o dönemin şartlarına göre karantinaya alırlardı. böylece şehre hastalık gelme olasılığı minimum seviyeye indirgenirdi. 1400’lü yıllardan bu yana kelime değişime uğrayıp günümüzdeki anlamıyla ‘karantina’ halini aldı.
  • günlük hayatımızda kullandığımız bazı sembollerin tuhaf hikayeleri;

    ok işareti
    tarihte karşımıza çıkan ilk ok işareti antik yunan’a dayanmakta. efes antik kenti’nde bir kadın yüzü ile ayak izinin kazındığı bir taşın, antik kent’te bulunan bir genel evin yönünü göstermek için kullanıldığı düşünülüyor.

    $ işareti
    dolar işaretinin kökeni eski ispanyol para birimlerinden olan peso’ya dayanıyor. ispanyolların dünya ticaretinde etkin olduğu dönemlerde peso kelimesi p ve s harflerinin üst üste yazılmasıyla ifade ediliyordu. 1700’lü yıllarının sonlarına gelindiğinde ise bu para birimi $ sembolüyle gösterilmeye başlanıyor. amerika kıtasının keşfiyle birlikte bu kıtaya başlayan göçlerle birlikte ispanyollar paralarını da beraberlerinde götürüyorlar ve dolar bugünki sembolüne kavuşuyor.

    bluetooth sembolü
    sembol kuzey avrupa dillerinde kullanılan nordik runikleri’ne dayanıyor. yüzyıllar önce kuzey avrupa sembolleri arasında yer alan h ve b harflerini sembolize eden iki rünik’i birleşmesiyle oluşmuş durumda bu sembol. bu semboller, danimarka’nın efsanevi kralı kral ı. harald tarafından kullanılmıştı.
    görsel

    zafer işareti
    bu sembol winston churchill ile bağdaşlatırıldı fakat tarihi daha eskiye dayanıyor gibi.
    inanışa göre sembolün doğuşu 1400’lü yıllarda ingiltere ve fransa arasında geçen bir savaşa dayanıyor. savaş sırasında fransızlar ingiliz okçuları esir ederler ve oku atmak için kullandıkları iki parmağı keseceklerini duyurur. bu iki parmak günümüzde v işaretini yapmak için kullanılan işaret ve orta parmaktır. günümüzde bu işaret barış anlamında da kullanılmaktadır.

    @ sembolü
    öncelikle bu mail uzantıları için üretilmiş bir sembol değil. kuyruklu a olarak bilinen @ işaretinin geçmişi 1600’lü yıllara kadar dayanıyor. isveç mahkemesi 1674 yılında onayladığı bir protokolde fransızca’daki ‘à’ sesini veren harfin yerine ‘@’ işaretinin kullanmış ilk olarak.
  • sevdiğiniz yapıtlara fazlaca bağlıysanız ve de aynı türden eserleri tüketmekten hoşlanıyorsanız benzer içerikli film, dizi, müzik, podcast, kitapları bulabileceğiniz bir site mevcut: tastedive
  • ormanlarda "doğal olarak" meydana gelen yangınlar ormanın devamlılığını sağlayan hatta bazı ağaçların tohumlarının açılmasını ve daha geniş bir alana dağılmasına yardım eden bir tepkiymiş.

    yani bazen yanmak gerekiyor en dibi görmek gerekiyor.
  • sırf babasının nohut tarlası var diye çiçero diyoruz. etkisinde kaldığım duygu.
hesabın var mı? giriş yap