öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler

• kazakistan'ın alma-ata şehrinin elma ata anlamına gelmesi ve biyolojik kanıtlara göre dünyada elmanın gerçekten de ilk defa alma-ata yakınlarında evcilleştirilmesi.
  
  edit: kaynak link
• maraş biberi diye bilinen biberin islahiye biberi olması. zamanında kahramanmaraş'a çiftçi tarafından götürülüp satılması, oradaki fabrikalardan türkiye'ye dağılmasıyla bu ismi almasına sebep olmuştur.
• vajina beyazlatması.
  ve meraklıları.
• özbekistan'ın semerkant şehrinin isminin, soğuk günlerde semerde taşınan kanttan geldiğinin, kanıt isteyenlerin ağzına semerle vurulduğunun öğrenildiği şeylerdir.
• evcil kedilerin yıkanmayı sevmemelerinin sebebi,
  çölde yaşayan hayatı boyunca yağmur görmeyen dolayısıyla ıslanmak nedir bilmeyen bir kedi türünden evrimleşmiş olmasıymış mirim
  bbcearth - story of cats
  
  (kedileri boğazlarına kadar boka batmadıktan sonra yıkamayın)
• kadınlara özgü bir argo sözlüğünün olması.
  
  evet yanlış okumadınız. kadınların kendi aralarında kullandıkları argo kelimelerin ülkenin dört bir tarafından kadınlarla yapılan görüşmeler neticesinde filiz bingölçe tarafından derlenmesi ile oluşturulan bir sözlük. argo denildiğinde de aklımıza hemen sövgü & küfür gelmesin efendim, bu çalışma başka bir boyut ve muhtevası itibariyle dünyada bir ilk. daha önce ali püsküllüoğlu, bahattin sezgin, mehmet arslan gibi önemli yazar ve akademisyenlerin argo sözlüklerini incelemiş biri olarak şunu söylemeliyim ki bu çalışma bir sözlükten öte sanki kripto iletişimler için icat edilmiş yapma bir dil gibi. yazar, eserin önsözünde diyor ki:
  
  "bu sözlüğün öncelikli kaynakları kadınlardır. etrafımızda gördüğümüz, karşılaştığımız, bildiğimiz, büyük kent merkezlerinde ya da ilçelerinde yaşayan kadınlar. yüz yüze görüşüp, sözcük topladığım bu kadınların anneleri, anneanneleri, babaanneleri de dolaylı olarak bu sözlüğün 'eski toprak' kaynakları olmuş oldular. argo en mazlum olduğu anda en saldırgan olabilendir. kadınların yaratıcılıklarını, fantezilerini, neyle nasıl alay ettiklerini görmek mümkün bu sözlüğün sayfalarında."
  
  sözlükteki bazı kelime ya da sözcük gruplarının anlamları çok naif olsa bile meydana getiriliş biçimi oldukça müstehcen. zaten türlü bahanelerle daha önce toplatılmış bir eser. bu sebeple sözlükten özenle seçtiğim ve burası için kısmen daha uygun olduğunu düşündüğüm birkaç kelimeyi, eser hakkında fikir vermesi bakımından sizlerle paylaşmak istiyorum:
  
  abaza gevreği: cinsel olarak doyumsuz, aç erkeğin iyice sertleşmiş ya da hemen sertleşen cinsel organı.
  
  akapulko: bekaret zarı.
  
  akapulko çıkarması: gerdek gecesi.
  
  alabula kuşu: kadın ayırt etmeyen, bulduğuyla yetinen erkekler için alay yollu olarak kullanılan söz.
  
  altın varaklı kapı: vajina
  
  ambelebulya: aptal ve bön, cinsellikten başka şey düşünmeyen kadın.
  
  ampipirik: cinsel açıdan, özellikle cinsel hastalıklar konusunda çok evhamlı kadın.
  
  andrika: bakire olmadığı halde öyleymiş gibi davranan ya da cinsel konularda deneyimsiz taklidi yapan kadın.
  
  androjen atmak: erkeğin cinsel ilişki istediği yönünde sinyal yollaması.
  
  anteni kırık radyo: iktidarsız erkek.
  
  apaçi takılmak: ağdası geldiği halde kıllarını aldırmamak.
  
  arkadan çekişli: eşcinsel erkek.
  
  artema: mahallesinde başını örtüp tenhada açılıp saçılan kadın.
  
  ayın çeşnisi: sık sık flört değiştiren kimsenin sıradaki sevgilisi.
  
  ayşe tatilde: regl nedeniyle cinsel ilişkiyi reddetmek için kullanılır.
  
  badem şekeri: bahriyeli delikanlı.
  
  behçet kan ağlıyor: regl olmak.
  
  beton dökmek: uzun süre cinsel ilişkide bulunmamak.
  
  bilibili: erkeklik organı, penis.
  
  bire beş vermek: erkek erkeğe kurulan cinsel ilişkiler için kullanılan söz.
  
  bonbon şekeri: şirin ve kıvırcık saçlı delikanlı.
  
  cicozlamak: flört etmek.
  
  cüce oynatmak: erkeğin ereksiyon hali, cinsel ilişki için erkeği hazırlamak.
  
  çadır kurdurmak: kadının cilveleri nedeniyle erkeğin penisinin sertleşerek pantolonunda kabartı yapması.
  
  çikita: erkeklik organı, penis.
  
  çöpü kırılmak: erkeğin cinsel ilişkide bulunamaz olması durumunda alay yollu olarak söylenen söz.
  
  çükündürük: erkek meraklısı kadın.
  
  çüküprens: yakışıklı ve cinsel açıdan çekici erkek.
  
  demir don: cinsel ilişkiye sürekli olarak hayır diyen kişi.
  
  devrik kral: ereksiyon güçlüğü çeken erkek.
  
  el feneri: vibratör.
  
  ersemek: erkek istemek.
  
  fakfak: cilveli kadın.
  
  fırtlama: açıkgöz erkek.
  
  fıstığı yeşil: değerli ve bulunmaz kadın.
  
  fitifiti: cinsel ilişki, seks.
  
  fularcı: travestilerle ya da transseksüellerle cinsel ilişkiye girmekten hoşlanan kadın.
  
  hacımimi: azgın erkek.
  
  hanso: almancada daha çok kaba saba erkekler için kullanılır.
  
  ışıklı cüce: vibratör.
  
  güneş gözlüğü: sütyen.
  
  jojo: ev kızı.
  
  kaldırkaç: erkekleri ayartıp parmağında oynatan ama asla cinsel ilişkiye girmeyen kadın.
  
  kaloger: evde kalmış kız.
  
  kaşot: yaşlı çapkın erkek.
  
  keşküllemek: bir kimse ile ince ince dalga geçmek.
  
  kıçıpiyaz: anal seks seven kimse.
  
  klark yutmak: kadının, erkeğin uzaktan bakışına karşılık vermesi.
  
  ko pilot: titreşimli vibratör.
  
  kontratlı kiracı: nişanlı.
  
  kotalı takılmak: kadının bekareti bozulmayacak biçimde sevişmesi.
  
  kuşçu: pezevenk.
  
  labuzittin: deli, çılgın ve güvenilmez erkek.
  
  lakerda: akıllı ve güzel kadın.
  
  lambanın cini: erkeklik organı, penis.
  
  lanet halkası: evlilik yüzüğü.
  
  liliput: küçük boy penisler için söylenir.
  
  lokubi çukubi: çok tatlı ve güzel kişi.
  
  lüpüç: ıslak vajina & çok kısa süre önce cinsel ilişki kurmuş olmak.
  
  macar salamı: erkeklik organı, penis.
  
  majino hattı: çok zor ve tehlikeli iş.
  
  makas bilemek: işveli, cilveli, edalı yürümek.
  
  mizanpilik: berberden çıkmayan kadın. saçıyla başıyla çok oynayan kadın.
  
  noktalı virgül: birbirlerine boyca uymayan çiftler için söylenen söz.
  
  nükleer başlık: büyük memeli olan kadınlar için kullanılan söz.
  
  onbirli: küfürbaz kadın.
  
  ormanlar kraliçesi: ağda zamanı geldiği halde kıllarını aldırmayan kadın.
  
  osuruğu cinli: şanslı kimse.
  
  overlok: kızlık zarı diktirme işlemi.
  
  östrojen atmak: kadının cinsel açıdan fazlasıyla istekli olduğunu belli etmesi.
  
  palamut: zengin, bekar, gözde erkek.
  
  poğaçalık: cinsel açıdan çekici kimse.
  
  redkid: kadınların regl döneminde kullandıkları ped.
  
  rimelli pipi: erkek eşcinsel.
  
  sefa pezevengi: zevk peşinde koşmaktan başka şey düşünmeyen kimse.
  
  sekizli çekmek: kaytarmak ya da işten kaçmak.
  
  seksoloji penceresi: pantolon düğmesinin ya da fermuarının açık olması halinde alay yollu olarak söylenir.
  
  sessiz film: platonik, tek taraflı aşk.
  
  sezen aksu tatilde: regl nedeniyle cinsel ilişkiyi reddetmek için kullanılır.
  
  şoruklu: cinsel ilişkiye hazır ve istekli kimse.
  
  tayyar: erkeklik organı, penis.
  
  traleybüs: aldatılmış erkek, boynuzlu.
  
  ukderella: bakışlarıyla akılları baştan alan kadın.
  
  yatağı hortlatmak: hamile kalmak
  
  yedi musluk kurutmak: çok sayıda erkekle cinsel ilişki kurduğu halde hiç birinden memnun olmayan kadınlar için kullanılır.
  
  yekerta: başka kadınların bile kıskandığı, imrendiği kadın.
  
  eğer diyorsanız ki bu sözlük işi benim ilgimi çekti ya da buraya koyamadığımız über müstehcen kelimeleri de incelemek istiyorum, sizi mi kıracağız. buyurun tam sürüm
• shakespeare'in şeyh pir olduğunu öğrenmek. ben şok.
• vikipedi, kullanıcıları tarafından ortaklaşa olarak birçok dilde hazırlanan, özgür, bağımsız, ücretsiz, reklamsız, kâr amacı gütmeyen bir internet ansiklopedisi. mediawiki yazılımı kullanılarak hazırlanmaktadır. sürekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı için hiçbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır.
  kurucularından, jimmy wales vikipedi'yi, "dünya üzerindeki her insana kendi dilinde, en üst kalitede, bedava bir ansiklopedi oluşturma ve dağıtma uğraşısı" olarak tanımlamaktadır.[kaynak belirtilmeli]
  vikipedi sözcüğü, viki ve pedi kelimelerinin birleşiminden oluşur. "viki", hawaii dili'ndeki "wiki wiki" (hızlı veya bilgi amaçlı) sözcüğünden türetilmiştir.[2] "pedi" ise, antik yunan medeniyeti'nde "kapsamlı kültürel eğitim sistemi" anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir.
• bugün dünya üzerindeki bir canlının ilk kez uzaya çıktığı gün. üzerinden tam 60 yıl geçmiş.
  
  laika
  
  hikayenin kahramanı "laika" isimli 3 yaşında bir sokak köpeği. rusça'da "havlayan" anlamına gelen laika, dünyanın belki en çok tanınan ve hikayesi en üzücü köpeği.
  
  sokak köpeği laika'nın asıl adı kudryavka "küçük kıvırcık" idi. rus husky ya da kurt-terrier kırması bir köpekti küçük laika. dünya çevresinde yörüngeye oturan ve gerçek anlamda uzaya çıkan ilk dünyalı oldu. ancak bu ünvanı hayatıyla ödedi.
  
  4 ekim 1957 de sscb, sputnik-1 uydusunu uzaya fırlatmıştı. dünya çevresinde yörüngeye oturan ilk uydu olarak sputnik uzay çağını başlatan adım olmuştu.
  
  soğuk savaşın en önemli parametresi olan uzay çalışmaları amerika ile rusyanın birbiri üzerine üstünlük sağlama yollarının başında olduğundan sputnik çok önem arzediyordu ve rusyayı amerikanın önüne geçirmişti. ilk uydudan 1 ay sonra bu kez rusya uzaya ilk canlıyı göndermeyi de kafasına koymuştu. sputnik 2'nin, 3 kasım 1957'de -ekim devrimi'nin 40. yıldönümünde- içinde bir köpekle uzaya fırlatılması kararlaştırıldı.
  
  bu amaçla 3 tane sokak köpeği seçildi ve eğitildi : laika, muşka ve albina. bu şerefe ulaşacak olan köpek malesef bunu hayatıyla ödeyecekti. dünyadan o kadar uzağa gönderilen bir mekiği sağ salim geri döndürecek bir yöntem yoktu malesef.
  
  sputnik 2'nin fırlatılacağı kesinleşince bilim insanları vakit kaybetmeden bu üç köpeği uzay uçuşuna hazırlamaya başladı. ufak ameliyatlar ve testler geçiren köpekler, uzaydaki yiyecekleri olacak besleyici bir macunla beslenmeyi öğrendi.
  
  gerek sovyet bilim adamları gerekse dünya kamuoyu sonu ölümle biteceği kesin olan bu yolculuğa üzülüyorlardı elbette. dünyada birçok yerde hayvanseverler eylemler yaptılar. ama karar verilmişti.
  
  laika, diğer 2 rakibi arasında "oturarak çişini yapmayı öğrendiği için" seçilerek bu görevin "kozmonotu" oldu.
  
  laika ile ilgilenen dr. vladimir yazdovsky, ölmeden önceki gün laika'yı evine götürüp son günün çocuklarıyla oynayarak geçirmesini sağlamıştı..
  
  laika 3 kasım 1957'de yaşamsal verileri dünyaya aktaran kablolar takılı bir şekilde mekiğe konularak uzaya gönderildi.
  
  resmi açıklamalara göre uzaya gönderildikten 6-7 gün sonra acı çekmeden ölmüştü laika. ama yıllar sonra 2002 de bu projede çalışan bilim adamı dimitri malaşenkov, kalkıştan 6-7 saat sonra aşırı ısınmadan dolayı öldüğünü açıklayacaktı. mekikte ısı kontrol sistemi doğru düzgün tasarlanmamıştı ve aşırı ısınma küçük köpeğin ölümüne neden olmuştu.
  
  mekik yörüngede 5 ay kadar dolaştıktan sonra nisan ayında yanarak atmosfere girdi ve dünyaya düştü.
  
  laika'nın uzayda geçen bu kısa ömrü yine de insanlık için çok önemli bir adım oldu. sovyet bilim adamları uzayda yer çekimsiz ortamda hayatın mümkün olabileceğini gördüler ve laikanın ölümünden 3.5 yıl sonra 1961 de yuri gagarin uzaya çıkan ilk insan oldu. gagarin dünyaya döndükten sonra "ne olduğumu ben de bilmiyorum. uzaya gönderilen ilk insan mıyım son köpek miyim" demişti..
  
  insanoğlu bir gün belki uzayda farklı gezegenlerde yaşayacak, koloniler kuracak ve dünya kaynakları tükendiğinde torunlarımız uzayda yaşam bulacak. bunda laika isimli sevimli köpeğin payı her zaman hatırlanacak. onun anısına heykeller dikildi, pullar bastırıldı şarkılar bestelendi ve her zaman da hatırlanmaya devam edecek.
  
  laika'nın portresi
  http://www.howlofadog.org/…oads/2015/05/laika-4.jpg
  http://www.yorokobu.es/…erros-famosos-ii.-laika.jpg
  http://www.sdcafe.rs/…ments/1255/content_lajka0.jpg
  laika uzay elbisesi içinde
  
  laika'yı anlatan birkaç video
  https://www.youtube.com/watch?v=n3x_tsq0cvo
  https://www.youtube.com/watch?v=s-cuu6yguk4
  https://www.youtube.com/watch?v=gjfzxjxbh0i
  https://www.youtube.com/watch?v=nfxtqirs64c
  https://www.youtube.com/watch?v=nz7xbo1m5xa
  
  kaynaklar
  http://all-that-is-interesting.com/laika-space-dog
  https://tr.wikipedia.org/wiki/layka
  http://time.com/3546215/laika-1957/
  http://www.nationalgeographic.com.tr/…hikâyesi/2523
  https://soapboxie.com/…isc/laika-first-dog-in-space
  http://motherboard.vice.com/…space-dog-to-come-home
• universite donemindeyken 23 yillik bir istanbullu olarak tunel'den findikli'ya inilebildigini ogrendigimde hem cok sasirmistim hem de cok hosuma gitmisti.