omurilik felci

• omurilik nedir?
  omurilik, omurga kanalının içinde beynimizin uzantısı olarak devam eden hassas ve narin bir organımızdır. omurilik sayesinde kollarımızı, gövdemizi ve bacaklarımızı hareket ettirebilir, tenimize dokunulduğunda hissedebilir ve iç organlarımızın normal çalışmasını sağlayabiliriz.
  
  omurilik felci yapan sebepler nedir?
  omurilik felci yapan nedenlerin başında ülkemiz için bir felaket haline almış olan trafik kazaları gelir. ikinci en büyük neden yüksekten düşmelerdir. bunları, ateşli silah yaralanmaları, sığ suya balıklama atlamalar, kesici ve delici aletlerle yaralanmalar ve sportif kazalar izler. böyle bir durumda omurgayı oluşturan omurlardan bir ya da bir kaçının kırılması sonucu omurilikte kesi meydana gelebilir. ayrıca, iltihabi durumlar, tümörler, omurgadaki kireçlenmeler de omurilik felcine neden olabilirler.
  
  belirti ve bulguları nelerdir?
  omurga tarafından çok iyi korunmuş olan omurilik hasar gördüğünde sadece felç oluşturmakla kalmaz, mesane, bağırsak gibi organlarımızın normal çalışmasını ve cinsel fonksiyonları da bozar. bu hastalar idrarlarını hissedemezler ve bağırsaklarının dolduğunu anlayamazlar.
  
  tedavisi nedir?
  eğer, omurilikte tam kesi oluşursa, bunun dikilmesi, ilaçla veya fizik tedaviyle eski haline gelmesi mümkün değildir. bu nedenle omurilik felçlilerinin % 80-90’ı tekerlekli sandalyeye bağımlı kalır.
  
  bu türden bir kaza geçiren insanlarda omurga zedelendiği halde, omurilik hasar görmeyebilir. bu durumda hastayı yapılacak müdahele ve ilk yardım büyük önem kazanır. olay anında bilinçsizce yapılacak bir müdahele, omurilikte kesiye neden olabileceği gibi, tam olmayan bir kesiyi de tam bir kesi haline dönüştürebilir. bu nedenle eğitilmiş bir ilk yardım ekibinin müdahelesi gereklidir.
  
  hastaların uygun bir merkeze getirilmeleri de çok önemlidir. bir hastaneden diğerine sevk edilen hastalarda omurilik felci riski artar. hastaneye gelen omurilik felçlisinin, iyi bir rehabilitasyon görebilmesi için gene çok iyi yetişmiş bir ekibe ihtiyaç vardır. bu ekipte rehabilitasyon uzmanı doktor, fizyoterapist, hemşire, iş-uğraşı terapisti, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, ortez-protez uzmanı ve diğer branşlardan uzman hekimler bulunması gerekir. omurilik felçlisi 6-12 ay hastanede kalır. mümkün olduğu kadar bağımsız hale getirilmeye çalışılır.
  nasıl önlenilir?
  
  böylesine ağır bir engellilik oluşturan omurilik felcinin oluşmaması için bazı tedbirlerin alınması gerekir. kara yollarındaki taşıtlarda hız sınırlanması, emniyet kemeri takma mecburiyeti, caydırıcı cezaların uygulanması, insanların eğitilmesi trafik kazalarını azaltabilir. yükseklerde çalışan insanların kendilerini sağlam bir yere bağlamaları, kask kullanmaları omurilik felcini engelleyebilir. özellikle, yaz mevsiminde, sığ suya balıklama atlama konusunda insanların uyarılması omurilik felcinin en ağırı olan ve bacaklara ilaveten kolların ve gövdenin de hareket ettirilemediği tetrapleji durumunun ortaya çıkmasını engeller. ateşli silahların elde edilebilmesinin zorlaştırılması, bunlarla ortaya çıkan omurilik felcini azaltır.
  
  tıbbi rehabilitasyondan sonra mesleki rehabilitasyon uygulamalarının da başlaması gerekir. çünkü omurilik felçlisi olan kişi büyük bir olasılıkla mesleğini icra edemez hale gelir, yeniden durumuna uygun bir meslek kazanmalıdır. ayrıca ekonomik bağımsızlığını da kaybettiğinden topluma yük olmaması için, uygun bir işte çalışarak para kazanması gerekir. topluma yeniden katılabilmesi için bunlar da yetmez. çevresindeki mimari engellerin kaldırılması ve her türlü kamuya açık binalara rahatlıkla girebilmesi, kendisi için yapılmış olan özel tuvaletleri kullanabilir olması gereklidir. artık gelişmiş ülkelerde uygarlık seviyesi, tekerlekli sandalyenin çevreye ulaşabilirliği ile ölçülmektedir.
• (bkz: ilk müdahaleyi yapan çevredeki vatandaşlar)
• suya balıklama atlamanın en büyük sebeplerinden olduğunu öğrendiğimde şaşırdığım felç türüdür. şimdi yıllar boyu kendi çocukluğumuzda her türlü kombinasyonunu zevkle yaptığımız bu aksiyonun çok tehlikeli olduğunu ileride çocuğuma nasıl anlatıcam bilemiyorum.
• hayatımın içine sıçan, sıçmakla kalmayıp sikip bırakan şeydir kendisi. 7 aydır omurilik felçlisiyim ve bundan sonraki hayatımı da böyle geçireceğim muhtemelen. hep birilerine muhtaç, hep tekerlekli sandalyede. hadi hareket kabiliyetin gidiyor da hissizlik nedir lan? inanın çok acı. bu meret bütün alışkanlıklarınızı elinizden alır ve sizi bombok bi hayata sokar. henüz vakit varken spor yapın, sağlıklı beslenin ve omurganızı iyi koruyun.
• birilerine belki umut olur.
  
  umut 1
  
  umut 2
• (bkz: spinal cord injury)
  
  asia skorlamasına göre (bkz: american spinal injury association) değerlendirilir ve universal bir dille seviyesi ifade edilebilir.
  hastaların büyük çoğunluğunda trafik kazası, yüksekten düşme, sığ suya balıklama atlama sebepken, omurga cerrahisi, omurilik tümörleri, omurilik kan akımını engelleyen herhangi bir durum, ateşli silah yaralanması ve başka pek çok sebebe bağlı olarak da oluşabilir.
  operasyon sonrası erken rehabilitasyonu önemli ve elzemdir. hasta spinal şoktan çıktıktan sonra hızla rehabilitasyon programına alınmalıdır.
  ilerleyen dönemde bu hastalarda yaşam kalitesini ve sağ kalımı en çok etkileyen şey üriner enfeksiyonlara bağlı olarak böbrek tutulumudur. bu nedenle düzenli olarak kontrolünün yapılması önemlidir. gerekli hastalarda yıllık video ürodinami, üriner ultrasonografi, böbrek fonksiyon testleri takipte tutulmalı ve temiz aralıklı kateteterizasyon ihtiyacı ve durumu düzenli olarak değerlendirilmelidir.
  bası yarası gelişimini önlemek için özellikle yüksek seviyeli hastalarda yatak içerisinde sık pozisyon değişikliği yaptırılmalı, tekerlekli sandalye düzeyindeki hastalara düzenli ve sık push-up yapmaları öğütlenmelidir.
  hastalık seviyesi ve yerine bağlı olarak hastanın yardımcı cihazlar ile ambulasyonu mümkün olabilir.
  uzun dönem takiplerde kemik erimesi açısından hastalar mutlaka takip edilmelidir.
  iyi bir rehabilitasyon programı ve takibi bu hastalar için çok önemlidir.
• yapılan bir çalışmada sağlıklı bir maymunun beyin sinyalleri aynı türün felçli bir bireyine aktarıldı ve bunun sonucunda sağlıklı maymun, felçli maymunu hareket ettirmeyi başardı!
  bu başarı, omurga sakatlığı sonucunda kol ve bacak gibi uzuvlarını kontrol edemeyen insanların, eskisi gibi aktif bir şekilde bu uzuvlarını kullanmaları için önemli bir adım niteliği taşıyor.
  
  http://www.nature.com/articles/ncomms4237
• "ciddi omurilik yaralanması sonucu felç olan ve yıllardır tekerlekli sandalyeye mahkum kalan üç adam, omuriliğe yerleştirilen ve gövde-bacak kaslarını elektrik akımıyla uyaran bir implant ameliyatından günler sonra tekrar yürüyebildiler. işte bilim"
  
  https://mobile.twitter.com/…tus/1492858380339367937
• 2007 yılında ziraat mühendisliği kazandım okula başladım fakat 4 gün sonra okulu bıraktım. babam haliyle çok kızdı. bursa'ya gittim orada fabrikada işe girdim 3 ay sonra bir gece bisiklet ile işten dönerken araba çarptı ve t4 t5 t6 kırıkları neticesinde omurilik felci oldum. göğüs boşluğumdan aşağısını hissetmiyorum ve desteksiz tam dengeli oturamıyorum. hastanede yoğun bakımda yatarken yatak yarası oluştu ve 3 yılda ancak düzeldi. onu düzeltene kadar neler çektiğimi bir ben bir ailem bir de allah bilir. şimdi hâlâ çok uzun süre oturursam ve aynı pozisyonda her gün uzun süre yatarsam bası yarası oluşuyor. tek derdi yürüyememek değil yani omurilik felçlilerin. ha birde ayaklarım o kadar çok üşüyor ki anlatamam. üşüyünce de o kadar çok kasılıyor ve beni o kadar çok rahatsız ediyor ki. kısacası omurilik felci, öldürmüyor ama yaşamana da izin vermiyor.