osmanlıcada kelime türetme ekleri
-
osmanlıca'da kelimenin başına ve sonuna eklenen yeni bir kelime oluşturan ekler genel olarak sözcük üzerinde aynı etkiyi yapar.
"alel" eki:
kelimenin başına eklenir; x ile, x yoluyla anlamlarına gelir.
(bkz: alelacele)
(bkz: alelittifak)
"bila" eki:
kelimenin başına eklenir; olumsuzluk anlamı verir. (-siz, -suz)
(bkz: bilaistisna)
(bkz: bilabedel)
"bî" eki:
kelimenin başına eklenir. "bila" ekiyle aynı anlamı verir.
(bkz: bîçare)
(bkz: bîhaber)
"pür" eki:
kelimenin başına eklenir. kelimeye olumlu anlam katar, güçlendirir.(-li, -lu)
(bkz: pürdikkat)
(bkz: pürkusur)
"bil" eki:
kelimelerin başına eklenir. ile, olarak anlamlarını katar.
(bkz: bilbedahe)
(bkz: bilcümle) -
-
-
tek anlamına gelen yek eki de bu gruba dahil edilebilir.
(bkz: yekpare)
(bkz: yeksan)
(bkz: yeknesak)
(bkz: yegane)
(bkz: yekahenk)
(bkz: yekdest) -
'yapan, eden' anlamını veren, farsça kökenli -kâr:
(bkz: bestekâr)
(bkz: güftekâr)
(bkz: sahtekâr)
(bkz: hilekâr)
(bkz: günahkâr)
sıfat ve zarf türetmede kullanılan -ane:
(bkz: dostane)
(bkz: naçizane)
(bkz: cansiperane)
(bkz: azimkârane)
(bkz: amiyane)
'tarzında, usülünde' anlamına gelen -vari:
(bkz: amerikanvari)
(bkz: donkişotvari) -
(bkz: nispet i si)
-
farsça kelimeler için:
yer isimleri:
gah (ibadethag),
istan (güliastan),
zar (lalezar),
kede (matemkede),
sar (sengsar-taşlık),
lah (senglah-taşlık),
an ( iran-ir ülkesi),
şen (gülşen),
sir ( germsir-sıcak memleket)
zaman isimleri:
gah (şamgah-akşam vakti),
istan (tabistan-yaz),
an (baharan-ilkbahar),
gahan (şamgahan-akşam vakti)
alet isimleri:
dan (nemekdan- tuzluk)
muhafızlık, faillik, meslek isimleri:
ban (bahçeban),
van (şütürvan-deveci),
büd-bed ( sipehbüd -kumandan),
ger (zerger-kuyumcu),
i (çengi – çeng çalan),
gan (bazergan- bezirgan, tacir)
küçültme ekleri:
çe ( bağçe),
içe (deriçe-pencere),
ek (duhterek-kızcağız) -
-
"zî" eki:
kelimenin başına getirilir, x sahibi anlamına gelir.
(bkz: zîhayat)
(bkz: zîşuur)
"maal" eki:
kelimenin başına getirilir; ile, birlikte anlamlarına gelir.
(bkz: maalesef)
(bkz: maaliftihar)
"perver" eki:
kelimenin sonuna getirilir; bir şeyin düşkünü, onun taraftarı ve o şeyin koruyup gözeteni olduğu anlamlarına gelir.
(bkz: hürriyetperver)
(bkz: intizamperver)
"ât" eki:
kelimenin sonuna getirilir, çoğul olma anlamı katar. sıfatları isim haline getirmeye de yarayabilir.(sadık-sadakât gibi)
(bkz: mevcudât)
(bkz: ihracât)
"î" eki:
kelimenin sonuna getirilir; o şeye ait olma, ona dair olma anlamı verir.
(bkz: maddî)
(bkz: ebedî) -
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap