ostrakon

• pratik amaçlarla kullanılan , üzerine yazı yazılan ya da resim çizilen kabuk veya çömlek kırığı.
• (bkz: ostrakismos)
• ilkçağda özellikle mısırlılar, yunanlar ve ibraniler arasında çizim yapmak, bazen de yazı yazmak ve hesap tutmak için papirüs yerine kullanılan kırık çömlek parçaları ya da kireçtaşından küçük tabakalara verilen ad.
• eski yunan sitesinden 10 yıl uzaklaştırılacak tiranlık heveslilerinin adının yazılı olduğu çömlek parçası.
• antik çağlarda çoğunlukla çanak çömlek mahkemeleri'nde (bkz: ostrakismos) kullanılan, üzerine tiran olmasından endişe duyulan politikacıların isimlerinin kazındığı kırık çömlek parçalarına verilen ad.
  
  burada oy çokluğu sağlandığında ilgili politikacı on yıllığına atina'dan sürülüyordu.
• atimia ile beraber antik dönem atina demokrasisi'nin en önemli adalet ve emniyet uygulamalarından biri olan ostrakismos'a ve dolayısıyla daha sonra pek çok dile geçecek olan ve bir kişinin toplum dışına itilmesi ya da popüler tabirler cancel culture mağduru edilmesi anlamında gelen ve ingilizcesi ostracize olarak bilinen fiile isim babalığı yapmış olan kırık vazo ve çömlek parçalarına verilen grekçe isim.
  
  (bkz: ostrakismos/@ncpzbsn)
  
  bilhassa m.ö. 509 civarında tiranlığın devrilmesinin ardından bu kırık parçaların üzerine tiranlaşmasından çekinilen atinalı politikacı ve generallerinin isimlerinin yazılması suretiyle yapılan oylamalarla beraber bilhassa atina siyasetine damga vurmuş pek çok meşhur isim on sene boyunca atina'dan sürgün edilmiştir. işin ilginç yanı, m.s. 509 senesinde hippias'ın tiranlığından kurtulan atina, kendisiyle özdeşleşecek demokrasiyi tesis etmeyi başarmışken aynı sene içerisinde de akdeniz'in bir diğer noktasında bulunmakta olan küçük bir şehir devletinde de ahlaksızlığı dillere destan bir kral devrilmiş ve o şehirde de cumhuriyet tesis edilmiştir. atina ve roma'nın böyle ilginç ve tuhaf bir tarihsel göbek bağı da mevcuttur.
  
  atina'ya dönecek olursak, ismi ostrakonlara yazılarak atina'dan sürgün edilmiş şahsiyetler arasında xanthippos, themistokles, miltiades'in oğlu kimon ve tabii ki antik yunanda karizma ve yakışıklılık denildiğinde belki de akla gelen ilk isim olan ve ostrakismos'a uğramasının ardından bir sparta'ya, bir siraküza'ya, bir persler'e yanlayan alkibiades gibi dönemin politik anlamda süperstarları diyebileceğimiz isimler yer almaktadır.
  
  velhasılkelâm; ostrakon bir insanın hayatını neredeyse kökünden değiştirebiliyormuş demekte bir beis görmemekteyim.