plasmodium

• türkiyede en çok görülen tipi plasmodium vivax'tır.
  
  plasmodium vivax ve plasmodium ovale ikiz gibidirler. eritrositlerde schüffner granülleri vardır, ikisinin de karaciğerde hipnozoit formu vardır.
  
  sıtma'nın sivrisinekle vücuda giren formu sporozoit'tir. ondan sonrakilerin hepsi merozoit'tir gibi bir şey. kanda en çok bulaşan merozoit'tir. eritrositi parçalayan formu da merozoit.
  
  eşeyli üreme sivri sinekte. yani sivri sinek son konak , biz insanlar ise sıtma için ara konağız. sivri sinek bizden gametosit yani tohum alır.
  
  malign sıtma, kara su ateşi, serebral sıtma dediğmiz sıtma tipi plasmodium falciparum'dur. muz şeklinde gametositleri vardır.
  
  hipnozoit'i yoktur. o nedenle tekrarlayıcı sıtma yapmazlar.
  
  plasmodium malariae: böbrek yetmezliğine sebep olan tek sıtma tipidir. nefrotik sendrom yaparlar.
  
  plasmodium falciparum her yaştaki eritrositleri tutar. pl. vivax ve ovale sadece genç eritrositleri tutar.
  
  tedavisinde klorokin kullanılır. türkiyede hipnozoitlere etkili primakin de eklenir tedaviye.
  
  pl. falciparum'da primakin verilmez çünkü hipnozoit'i yoktur.
  
  afrikaya gidecek olanlara 6 hafta boyunca doksisiklin profilaksi için verilir.
• bir tür parazit. anofel sivrisineklerin ısırmasıyla bulaşır, kanda kırmızı kan hücrelerinde çoğalır, sıtma hastalığı yapar.
• sıtma hastalığı etkeni.
• parazitin evrimine bakacak olursak;
  insandaki döngü(eşeysiz safha,şizogoni):
  trofozoit > genç şizont > olgun şizont > merozoit > trofozoit > şizont > makrogametosit-mikrogametosit oluşumu
  anofel cinsi sivrisinekte eşeyli safha (sporogoni):
  makrogametosit ve mikrogametositlerden zigot oluşumu > ookinet > ookist > sporokist > sporozoit
  sonra insana bulaşma..
  al baştan;
  trofozoit > genç şizont ... ^*
• 5 alt tipi olan sıtma etkenidir:
  plasmodium malariae
  plasmodium falciparum
  plasmodium vivax
  plasmodium ovale
  plasmodium knowlesi
• plasmodium tedavisinde kullanılan primakin ve artemisin gametositlere etki eder.
  
  atovaquone ve proguanil kombinasyonu da gametositlere bir miktar etki eder. bu kombinasyonu ayrıca klorokin'e dirençli sıtma tedavisinde veririz. ayrıca aynı hastaya deflokin yada doksisiklin de verebiliriz.
  
  ama klorokin'e dirençli sıtma tedavisinde asla primakin kullanılmaz. profilaksisinde ise yarı ömrü 20 gün olan meflokin kullnılır.
  
  meflokin ise epilepsisi ve aritmisi olan hastalarda kontendikedir.
• insana sivrisinekten bulaşan formu sporozoittir. işte o nedenle dişi anofel cinsi sivrisineklerdeki yaşam türüne sporogoni denir.
  
  sporozoitler hem insanda hem de anofel cinsi sineklerde bulunan formdur.
  
  insandakine ise şizogoni denir. ama insanda ilk hedef karaciğerdir. daha sonra hep merozoit'dir oluşan form. hatta eritrosite giren ve patlatıp çıkan da merozoit'dir.
  
  ondan sonra karaciğerde oluşan formu da , eritrositlere giren formu da hatta eritrositleri patlatıp çıkan formu da( ve kan nakliyle bulaşan formu da) hep merozoit'dir. ama enfekte bir insanı ısıran sivrisineğe geçen form ise gametosit'lerdir.
  
  işte bu eritrositleri parçalayarak çıkma plasmodium malaria'da 72 saatte bir olurken, diğerlerinde ise 48 saatte bir olur. o nedenle plasmodium malaria'a quartan sıtma da denir.
  
  ve yine türkiyede en çok görülen sıtma formu olan plasmodium vivax'da hipnozoit formu da olduğu için sık relaps yapar. ama plasmodium falciparum'da hipnozoit formu olmadığı için relaps yapamaz.( plasmodium malariae'da da hipnozoit yok ama bu tekrarlar.)
  
  pl. vivax ve ovale genç eritrositleri tutar, pl. malaria ise olgun eritrositleri enfekte ederken, pl. falciparum ayırt etmez genç ve olgun her türlü eritrosit'i tutar. işte bu plasmodium falciparum'da oluşan şekilsiz eritrositler gidip beyin damarlarını tıkayıp serebral sıtmaya, eğer böbrek damarlarını tıkarsa karasu hummasına sebep olup nefrotik sendrom yapabilir.
  
  plasmodium knowlesi de tıpkı pl. falciparum gibi ayırt etmez genç ve olgun her türlü eritrosit'i tutar ama bu eritrositlerin şeklini o kadar bozmaz. ama plasmodium falciparum'da klorokin direnci vardır.
  
  taramada kalın damla yapılırken, tür düzeyinde tanı için ince yayma yapılır.
  
  plasmodium falciparum ise muz şeklindeki gametleriyle ve çift taşlı yüzük şeklindeki sprozoitleriyle özeldir. yani wakmen kulaklığı şeklinde görülür.
  
  plasmodium falciparum'un hızlı tanısında hrp-2 antijenlerini, ldh düzeyini ve aldolaz'ı da kullanabiliriz. hrp-2'de histidine rich protein-2'dir açılımı.
  
  plasmodium falciparum'dan profilakside meflokin kullanırız. ama eğer hastanın depresyon öyküsü varsa meflokin vermeyiz.
  
  tedavide klorokin kullanılır. ve klorokin bir yer hariç tüm sıtma formlarına etkilidir. o da hipnozoit'e sadece etkili değildir.
  
  hipnozoit formuna da primakin verilir. yani plasmodium falciparum'da vermeye gerek yoktur.
  
  sıtma profilaksisinde klorokin, deflokin yada doksisiklin verilebilir.
  
  edit: bilgi ekleme ve baştan yazma.