progressive rock

• ne idugu belirsiz rock
• gıdım gıdım, günbegün, her gün bir isim şeklinde oluşan bir rehber için (bkz: http://www.polifoni.net/?q=node/147)
• (bkz: #7631631)
• opeth, dream theater, spastik ink, enchant ve benzer sert ritmli müzik icra eden grupların 90'lı yıllarda devrimsel boyutta yenilik kattıkları müzik türü. ancak bunlar progressive metal olarak nitelendirilir ve progressive ego sahibi "ağır abi"lerce pek tutulmaz.
• bu müziğin ilk örneği birçok otorite tarafından beatles'ın sgt peppers lonely hearts club band olarak gösterilse de tarihin ilk prog rock grubu olarak the moody blues gösterilmektedir. ayrıca hakkında ahkam kesmenin en tehlikeli olduğu müzik türlerinden biridir, her an bir "ağır abi"nin alayına ya da ayarına maruz kalabilirsiniz. progressive rock için ise henüz, tam olarak kabul görmüş nesnel bir tanım geliştirilememiştir.
• progressive rock’ın esas amaçlarından birisi progresif kelimesinden de anlaşılacağı gibi müzik türünü o esnadaki durumundan daha ileriye götürmek, o müziğe yeni bir şeyler katmaktır. bu da o müzik türünde daha önce yapılmamış olan bir şeyi deneysel diye tabir edebileceğimiz bir anlayışla icra etmekle olabilmektedir. progressive kelimesi müzikte sadece rock müziği için kullanılmamaktadır. yeri geldiği zaman progressive jazz tanımı da yapılabilmekte, bir çok insanın cazın çehresini değiştirdiğini düşündüğü bilumum miles davis ve charlie parker albümleri için de progressive jazz tanımı yapılabilmektedir. rock’n’roll’un the beatles’ın love me do 45’liğinden sonraki tarihsel gelişimine baktığımız vakit, 60’lı yılların ingiliz rock müziğinde the beatles dışında en popüler olmuş gruplar olan the who, the yardbirds, the rolling stones, the small faces, the beach boys ve bu listenin uzayacağı birçok gruptaki müzikal anlayışı inceler ve bu grupların müziklerinin tarz olarak ufak nüanslarla birbirlerinden ayrıldığını, fakat özellikle erken dönem çalışmalarında yaptıkları çalışmaların genellikle blues kökenli ve bluesy ritm ve sololarda bir ortak payda sahibi olduğunu görürüz. bu grupların erken dönem müzikleriyle progressive rock arasındaki farklar, progressive rock müziğindeki rock’ı bluesy olmadan icra etme girişimleri, 60'ların rock'ının basit fakat enerjik ve ruh yüklü melodileri yerine daha deneysel girişimler ve bunu gerçekleştirebilmek için gerekli olan müzikal bilgi ve teknik virtüözite idi. aslında 60’lı yıllarda yukarıda bahsi geçen grupların bazılarının progressive rock olarak nitelendirilebilecek albümlerine rastlamak da mümkündü. sözgelimi the beach boys’un 1966 tarihli pet sounds albümü, rock arkeologları tarafından tarihteki ilk konsept albüm kabül edilmekte, bir albümün baştan sona belli bir çerçeve içinde müzik yaptığı ilk albüm olarak rock’a progresif bir katkı sağlamaktaydı. benzer bir şekilde the beatles’ın 1967 tarihli albümü sgt. pepper’s lonely hearts club band de bu anlayışı takip eden oldukça progresif olarak nitelendirilebilecek bir albümdü. ingiltere müziğe bu şekilde katkılarda bulunmaktayken benzer dönemlerde a.b.d’de ise frank zappa ve grubu the mothers of invention, çıkardığı birbirinden özgün ve ilginç albümlerde rock’ı hem geliştirmekte hem de tarz olarak dallanıp budaklandırmaktaydı. 1969 senesi ise gerçekten müzik için dönüm noktası sayılabilecek bir seneydi çünkü 70’li yılların progressive rock müziğine damgasını vuracak olan yes ve king crimson, ilk albümlerini çıkarmışlar, özellikle king crimson ilk albümünde 70’li yıllarda adeta bir moda halini alacak olan senfonik rock müziğini in the court of the crimson king albümünde fevkalade progresif bir anlayışla icra etmişti. aynı şekilde, özellikle 1973 senesine kadar progressive rock adına önemli çalışmalar vermiş olan jethro tull’ın 1968 tarihli ilk albümü this was’da da blues müziğinin ingiliz folk müziği konusuna da oldukça hakim olan ian anderson’ın flütüyle buluşması gerçekleşmişti. ingiltere’de bu saydığım gruplar dışında emerson lake and palmer, van der graaf generator, gentle giant, genesis ve yine birçok önemli grup, almanya’da can, tangerine dream ve diğerleri, italya’da le orme, il rovescio della medaglia, il balletto di bronzo, banco del mutuo soccorso, museo rosenbach, area, arti e mestieri ve yine saygıyla andığımız diğerleri, türkiye’de de en çok bilinenler olarak barış manço ve kurtalan ekspresi, cem karaca ve dervişan, erkin koray’ın elektronik türküler albümü ve çalışmaları günümüzde açığa çıkabilmiş bir 70’ler grubu olan 21inci peron, gerek rock müziğini ileriye götürmek, gerek kendi ülkeleri çerçevesindeki rock müzik anlayışına yeni bir şeyler katabilmek amacıyla oldukça sağlam çalışmalara imza attılar. iyi müzisyenlerden kurulu bir topluluk olmasına rağmen bluesy bir rock müzik yapmayı, 60’ların rock’n’roll’unu 70’lerin sound’u, anlayışı ve sertliğiyle devam ettirmeyi progressive rock’a yeğleyen ve bu konuda en başarılı örneklerden birisi olmuş olan deep purple ise (ilk iki albümü hariç çünkü deep purple’ın ilk iki albümü oldukça progressive’di) progressive rock’ın 70’li yılların hard rock müziğiyle arasında olan farkın en güzel örneğini teşkil etmekteydi. aynı şekilde progressive rock’ın en zirvede olduğu dönem olan 1973 senesinde çıkardığı quadrophenia albümüyle 60’lardaki sertliğini, 70’lere rock opera formatında taşımış olan the who da, progressive rock’la senfonik hard rock arasındaki farkı gözler önüne seriyordu. progressive rock yapan grupların albümlerinde hissedilen diğer bir önemli husus ise, bu grupların her geçen sene bir önceki albümlere göre kendilerini daha da ilerletme gayretinde olup dinleyicinin karşısına farklı çıkma prensipleriydi. bu müzik türünü yine virtüözitenin mümkün mertebe ön planda olduğu jazz rock'tan ayıran farkı ise, progressive rock'ın %100 rock'tan ibaret bir müzik olması olarak belirtebiliriz (ki zaten jazz rock müziği de soft machine örneğinde de görüleceği üzere yer yer progressive jazz rock olarak da nitelendirilebilmektedir). dünyadaki bu furya, 1977 senesinde zirvesini yaşayan punk’ın popülaritesinin progressive rock’ı baltalamasına kadar devam etti ve 70’lerin sonu ve 80’lerin başındaki dönemlerden sonraki rock müziğinde 70’li yıllarda müziğe katkıda bulunmadaki hırs ve samimiyet her ne kadar zaman zaman heavy metal’e yeni bir anlayış kazandıran iron maiden ve yine kendine özgü bir metal grubu olan dream theater gibi grupların yadsınamaz katkılarına rağmen, popüler bağlamda eski yoğunluğunda işlenmedi...
  önemli not: yukarıda anlatılanlar progressive rock’ın ne olduğuna dair ufak notların birleştirilmesinden oluşan sadece yüzeysel bir özettir. progressive rock başlı başına bir derya olup, hakkında kitap yazılabilecek kadar kapsamlı bir konudur.
  
  edit: ekşi şeyler’de yayınlandığını gördüm az önce. hatalar olmuş olabilir yazıda, 14 sene olmuş yazalı. misal, beach boys ingiliz değil, amerikalı, hatta kaliforniyalı. uyarı için we used to know’a teşekkürler.
• 60 ların sonundan günümüze kadar uzanan bu müzikal olgunun tanımını, doğumunu, evrimini hakkıyla yazabilecek pek az babayiğit vardır.
  son derece yüzeysel olarak şöyle diyebilirim ki, prog rock, farklı duygu ve melodilerin harmanlanması, bir çok enstrümanın, yeri geldiğinde virtüözite bir edayla ahenke tutuşması, tek düzeliği reddederek insan ruhunun doğasında var olan bir çok inişi-çıkışı, karmaşayı sessel kompozisyonlarla dile getirmekdir.
  ve bunu yaparken müziği eğlencelik bir kavram olarak değilde sadece sanat olarak ele almakdır.
  progressive rock icra eden bir grubun albümünü müzik setine yerleştirdikten sonra o müziğin seni içine alması, sana nüfuz etmesi gibi bir durum genelde kolay değildir.. prog rock ın bu derin yapısından dolayı müziği anlayacak, çözümleyecek kişi sen olmalısın. gentle giant ın bir albümü fethedilmeyi bekler.
  prog dinleyicisi müziği fetheder, müzik onu değil.
  ve bir kez kompozisyon çözüldükten sonra bu kaosun kendi içinde ne kadar tutarlı olduğu görülecek ve şarkıdan duyulan haz her dinleyişte kendini katlayarak devam edecektir..
  
  classic olarak tabir edeceğimiz prog rock grupları genelde ingilizlerden çıkmıştır.. progun babalarıdır bunlar ve müzikleri senfonikdir. yani işte gitarın davulun yanında üflemeleri, yaylıları bilimum enstrümanları kullanırlar.. yes, genesis, elp, camel gibi..
  
  senfonik progressive rock olayında italyanlar da ingilizlerden hiç geri kalmamış, hatta bana göre onlardan bile daha iyi albümlere imza atmışlardır..
  kesinlikle dinlenmesi gerekenler bana göre: banco del mutuo soccorso, pfm, le orme, allusa fallax, alphataurus, museo rosenbach...
  
  fusion diye tabir edeceğimiz, jazz ile rock ı eritmiş grupların başında ise pek tabii mahavishnu orchestra gelir.. bundan başka colosseum, brand x ve en harikası area (bu grupta italyandır) yenilerden ise french tv ve boud deun'un tadından yenmez.
  
  benim fazla haz etmediğim psychedelic ve space türünün en başarılı örneği olarak alman eloyu , ingiliz pink floyd u ,nektar'ı ve günümüzden sigur ros'u örnek gösterebilirim.. psychedelic i çok layıkıyla tanımlayamasamda space rock'ı synthesizer kullanan, cın cın lı viyuv viyuvlu kafası güzel grupların yaptığı müzik olarak tarif edebilirim.. hawkwind vardır bide bunlardan..
  
  geldik en sevdiğim tür olan canterbury ye.. ingiltereden çıkmış bir akımdır.. bu akımı temsilen pek az grup vardır.. en babaları caravan, hatfield and the north, national health, softh machine, gong, egg, gilgamesh..
  klavyenin hakim olduğu jazzy bir müzik türüdür.. aynı zamanda melodiktirde .. ama gong grubu bu olayı space ile birleştirmiştir..
  
  neyse bundan başka prog rock ın bir çok alt türü daha vardır.. en önemlileri "rock in opposition" diyeceğimiz, ve içine fransadan çıkmış zeuhl uda dahil edebileceğimiz bir avant prog tarzı, ondan başka tangerine dream ve kraftwerk in başı çektiği elektronik prog akımı mevcuttur...
  
  krautrock olgusunu ise şu an kendi deneyimlerime dayanarak hiç bir şekilde cümlelere dökemiyorum. alman menşeili ve genelde deneysel olduğunu, elektronik müzik öğelerinin katılımıyla yapıldığını belirtelim. özellikle agitation free ve amon duul favorlerimdendir.
  
  progressive metal ise yeni nesilin dream theater la tanıdığı bir olgudur.. kesinlikle progressive müziği tanımlamaz.. genelde ruhtan yoksun virtüöziteye dayanır.. fakat dream theaterı da tamamen ruhsuz olarak tanımlamak yanlış olur.. bu grup güzel müzğiyle popüler olmayı başarmışdır ve alkışlanasıdır..
  yanlız ben onların deneysel grubu olan liquid tension experiment i daha çok alkışlarım.. başka bu türe örnek vermek gerekrise shadow gallery, symphony x, ve operation mindcrime albümüyle parlayan queensryche
• http://www.progarchives.com/…aphy_list.asp?style=19
• bırakılması en zor tiryakiliktir.
  başlamayın, ömrünüzü çürütürsünüz zira
• en azından yirmi $arkılık bir alt yapıyı tek parcaya odaklamaktır.