• how art made the world adlı bbc belgeselinin 1.bölümünde ilginç bir yönüne değinilen mısır kralı. kendisi yönetimi ele geçirebilmek için paralı askerlerden oluşan bir birlik kurar, bu askerler iyonyalıdır. birliğinin başarısıyla krallığını ilan eder, ardından antin yunan ve mısır kültürleri arasında büyük bir etkileşim başlar. bu etkileşimin bir yansıması olarak mısırlıların devasa heykellerini gören yunanlılar, tanrılarının heykelciklerinin boyutlarını büyütür ve insan ölçülerinde heykeller yapımına başlarlar.
  • herodotos historiai adlı eserinde ünlü deneyin* dışında bir de şöyle bir olaydan bahseder psammetichus'la ilgili.

    psammetichus zamanında mısır'da üç büyük askeri kamp varmış, bunlar batıda libya'ya, doğuda arabistan ve asurlar'a, güneyde ise etiyopya'ya karşı kurulmuş. işte bu etiyopya'ya doğru olan kamp elephantine denen yerdeymiş. bu kamptaki askerler üç sene boyunca beklemişler fakat kimse nöbeti devralmaya gelmemiş. bunun üzerine askerler kendi aralarında karar almışlar ve isyan edip güneydeki etiyopya kralı'na katılmaya karar vermişler. bunun haberini alan psammetichus bunların peşlerine takılmış, boru değil iki yüz bin asker. en sonunda yetişmiş bunlara, başlamış uzun uzun konuşmaya, en sonunda da babalarınızın tanrılarını, karılarınızı, çocuklarınızı bırakıp gitmeyin demiş. askerlerden birisi de eteğini kaldırıp aleti göstermiş "bu bende olduğu sürece her yerde karı bulurum, her yerde çocuk yaparım" demiş.
  • mısırlı bir firavundur. 600 yılında konuşma dilinin ilk olarak nasıl ortaya çıktığını anlamak için bir deney yapmıştır. 2 tane yeni doğmuş bebeği iki yıl boyunca sadece keçilerle ve dilsiz bir çobanla aynı ortamda tutmuştur. iki yılın sonunda çocukların bir kelime öğrendiğini kaydetmiştir. ama öğrendikleri mısırlıların dilinde değildir. "bekos" diye bir kelime öğrenmişlerdir bu da frigyalıların dilinde ekmek demektir. o zaman en eski dilin yani orjinal dilin frigyalıların dili olduğuna karar vermiştir.
    evet psammetichus pek tatmin edici bir sonuca ulaşmamıştır ama sonrakilere ciddi bir ilham kaynağı olmuştur.
  • milattan once 570 civarinda yasamis misir krali.isminin telaffuz edilisi bakimindan kendisi bizim husamettin'i andirir.yeryuzundeki en eski dilin hangisi oldugunu bulmak adina ilginc islere imza atmistir.(bkz: psammetichus deneyi)
  • kendilerinden tarihte 3 adet bulunmakla birlik ilk psammetichus ya da psammetikhos uzun süredir mısırdaki de parçalı siyasi atmosferin napatalı krallar döneminde esarhaddon'un mısır'a yaptığı sefer sırasında babası nekho(orijinal ismi nekau) ile birlikte ninova'ya götürülmüş ve babası tekrar sais ve memphis şehirlerine yönetici olarak atanınca kendisine de athribis şehrinin yöneticiliğine atanır. mısır'ın hakimi olan son napata kralı tanutamun tarafından aşağı mısır bölgesinin(yani delta bölgesinin) işgali ile babası ı.nekho, tanutamun tarafından öldürülmüş , bu sırada psammetikhos ise suriye bölgesine asur güvencesine girmeyi başarmıştır. bu sırada asur devletinde kral değişimi olmuş esarhaddon'un yerine oğlu asurbanipal geçmiştir. mısıra ilk seferini bir önceki napata kralı taharka üzerine yapmıştı. bu sefer sırasında sadakatinden şüphe etmediği nekho ile psammetikhosu yerlerinde bırakmıştı. asurbanipal ikinci mısır seferini ise ölen aşağı mısır kralı nekho'nun intikamını almak üzere yapmıştır. bu sefer sırasında yanında asur güvencesine sığınan ı.psammetikhos da bulunmaktadır. memphis tekrar ele geçirilmiş, hemen sonrasında thebes şehrine kaçan tanutamun'un üzerine sefere devam edilmiştir. 44 gün boyunca yol gitmişlerdir. bu seferin sonunda yaklaşık 1400 senedir hiç dokunulmamış thebes şehri ve hazineleri yağmalanmış ve başkent ninovaya götürülmüştür. psammetikhos sefer sonrasında memphis athribis ve sais şehrinin yöneticisi olarak atanmıştır. zaman içerisinde asur devletinin güçten düşmesiyle -ki buna sebep olan temel faktörler kuzeyden gelen iskit ve kimmer kabilelerinin yağmaları ve durdurulamamaları ve eski düşmanı babilin o dönemde ortaya yeni çıkmaya başlamış olan medler(metinlerde geçen hali ile madailer) ile ittifak yapıp üzerine saldırması olmuştur.- anadoludaki en güçlü devlet lidya ile ittifak yapıp bölgeden iyonyalı ve karialı paralı asker ithali yapmıştır.(bkz: rassam silindiri prizma a) aldığı paralı askerler ile batı delta bölgesindeki libyalı kabileleri etkisiz hale getirip hakimiyeti altına almıştır. yeni askerlerinden verim alan psammetikhos artık delta bölgesindeki diğer rakiplerini ortadan kaldırmak için kolları sıvamıştır. aşağı mısır hakimiyetini ilginç bir şekilde asurlar ile savaşa girmeden sağlamıştır. hemen akabinde yukarı mısır(yani bugünkü mısırın güney bölgesi oluyor.) bölgesini de hakimiyet altına almak için harekete geçiyor. yukarı mısır bölgesinde thebes şehri merkezli bir krallık bulunuyordu. ve bu krallık karnak tapınağı tarafından yönetiliyordu. bölgenin perde arkası siyasi durumu bu şekildedir. ama görünürde bu yerel krallığın kralı montuemhat idi. ı.psammetikhos kendi kız çocuğu nitocris(orijinal ismi aklıma gelmedi şimdi)'i tanrı amon'un eşi olarak tanrı amonun ilk eşi(bu bir çeşit rahibelik rütbesidir.)tarafından evlatlık alınmasını(bu da bir resmi prosedür) sağlıyor. bu sayede aşağı ve yukarı mısır tekrar mısırlı bir hanedanın yönetiminde birleşiyor. psammetikhos iktidardaki 9. yılında birleşik mısırı tekrar oluşturmayı başarıyor.

    herodotostaki bir anlatıya göre ise levant bölgesinde iskit birlikleriyle karşı karşıya gelmiş ve onları para vererek durdurmaya çalışmıştır.

    burada dönemindeki siyasi faaliyetler ele alınmıştır.

    daha fazlası için (bkz: mnkhprre)

    tanım : isminin mısırca olduğu kesinleşmiş fakat ne anlama geldiği hala çözülememiş bir geç dönem mısır firavunudur.
hesabın var mı? giriş yap