• erik erikson ‘un “insanın sekiz evresi” başlığı ile geliştirdiği dönemler kuramı, normal ve normal olmayan kişilik gelişmesini açıklamaktadır. erikson bu sekiz evreyi benlik gelişiminin aşamaları olarak tanımlamıştır. her evrede benlik, belli bir takım gelişmeleri tamamlamakta; sorunları çözmekte ve evreye özgü bir psikososyal bunalımı atlatmaktadır. evrelerin adı, benliğin o evrede geçirdiği psikososyal bunalıma verilen addır. erikson, her evrede benliğin karşılaştığı bir olumlu benlik öğesi, bir de bunun karşıtını belirtmiştir. bu sekiz evre söyledir :
    temel güvene karşı güvensizlik
    özerkliğe karşı utanç ve kuşku
    girişimciliğe karşı suçluluk duygusu
    çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu
    kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası
    yakınlığa karşı yalıtılmışlık
    üreticiliğe karşı verimsizlik
    benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk

    erikson’un kuramının dayandığı temel düşünceler şunlardır:
    · genel olarak insanların temel ihtiyaçları aynıdır.
    · benlik ya da ego, gelişimin temel ihtiyaçların karşılanmasıyla oluşmaktadır.
    · gelişim dönemler halinde meydana gelir.
    · her dönem gelişim için fırsatlar sağlayan bir krizle veya psikososyal problemle nitelenir.
    · farklı dönemler bireyin güdülenmesinde farklılıklar oluşturur.
  • en yararli teorilerden birisi
  • yaslara gore gerceklesmesi beklenen hedeflerden olusur. her yas araliginda olumlu veya olumsuzluk var. yasanti iyi gecerse olumlu, kotu gecerse olumsuz olur. ornegin, 40-65 yas araliginda yasanti olumluysa uretkenlik, olumsuzsa durgunluk adi verilir.
    insan yasaminin yaslara gore sekiz evresi ve gerceklesmesi beklenen hedefler su sekildedir:

    1. güvene karşı güvensizlik (0-1 yaş)
    cocugun kendisine, anne babasina ve dunyaya guven duygusu gelisir.
    olumlu: umut
    olumsuz: korku, suphe

    2. bagimsizliga karşı kusku ve utanc (1-3 yaş)
    cocuk, kendine guvenini yitirmeden kendini kontrol edebilme yetenegini gelistirir.
    olumlu: bagimsizlik
    olumsuz: ozguven problemi

    3. girişimciliğe karşı suçluluk duyma (3-6 yaş)
    cocuk, etkinliklerde yonelim ve amac kazanmayi ogrenir.
    olumlu: amac
    olumsuz: sucluluk hissi, yetersizlik duygusu

    4. basariliga (çalışkanlığa) karşı aşağılık duygusu (6-12 yaş)
    cocuk, basari ve yeterlilik duygulari kazanir. isbirligi yapma, isi basarma ozel bir oneme sahiptir.
    olumlu: yetenek, gurur.
    olumsuz: asagilik duygusu

    5. kimliğe karşı kimlik karmaşası (12-18 yaş)
    birey, ozdesim yoluyla tutarli benlik kazanir. kendine guvenen, kendinden emin bir kisi olarak yasamini surdurur.
    olumlu: sadakat duygusu
    olumsuz: isyan, mutsuzluk

    6. yakınlığa karşı uzaklık (18-40)
    birey, belirli meslege ulasmak icin calisir. yakin iliskiler kurma yetenegi gelisir.
    olumlu: sevgi
    olumsuz: uzaklik, mutsuzluk

    7. üretkenliğe karşı durgunluk (40-65)
    birey, ailesinin disindaki kisilerle, gelecek kusaklarla ve toplumla ilgilenmeye baslar.
    olumlu: onemseme
    olumsuz: verimsiz hissetme

    8. benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk (65 yaş ve üzeri)
    birey, yasama donup baktiginda bir tatmin hissi duyar. topluma etkin uyum saglayabilen, aranan, sevilen ve sayilan kimsedir.
    olumlu: bilgelik duygusu
    olumsuz: memnuniyetsizlik

    ozet
  • erik erikson freud'un kuramini revize ederek gelisimde sosyo-kulturel etkilere vurgu yaptigi kuram.
  • psikososyal gelisim kurami kisiler arasi iliskilere bagli olarak ortaya cikmistir. psikososyal gelisimin her asamasinda bir olumlu bir de olumsuz iceren iki duygunun catismasi anlatilmaktadir. ornegin, guven-guvensizlik, uretkenlik-duraganlik gibi. burda olumlu anlam iceren duygunun olmasi kisiye neler katabilecegini veya olumsuz anlam iceren duygunun nasil zarar verebilecegi kolaylikla farkedebilir. ancak, olumsuz duygular sahip olunulsa da kisinin gelisiminde etkili oldugu unutulmamalidir. bir de gelisim donemlerinin kapsadiklari yaslar konusunda kaynaklarda ve literuturde fikir birligi yoktur. ornegin, bazilarina gore orta yas baslangici 35 iken, bazilarina gore orta yas baslangici 40'tir.
  • (bkz: psikoseksuel gelisim kurami)
  • freudun gelişim evreleri(oral,anal,fallik,gizil,genital)ile birlikte verildiğinde daha iyi anlaşılan.
    mükemmeliyetçi anne babalar, basariya karsi asagilik
    asiri koruyucu anne babalar,özerkliğe karsi kusku-utanc ve devamında ipotekli kimlik
    baskici ve otoriter anne babalar,girişimciliğe karsi sucluluk,kimlik kazanmaya karsi rol karmasasi akabinde ters kimlik ve ya gölgelenmis kimlik
    ilgisiz,tutarsiz,itici anne babalar,temel güvene karesi güvensizlik evrelerini krizle atlatan bireylere neden olurlar.
    ve bu yas evreleri birer kritik donemi oluşturur. kactigi zaman telafisi;geç güç ve zor olur. dikkat.
  • erik erikson tarafından ortaya atılmıştır. psikoseksüel gelişim kuramıile birlikte çok daha fazla anlam kazanmaktadır. ikisi mutlaka birlikte incelenmelidir. 8 evreden oluşmaktadır. insan yaşamını tümüyle ele almıştır. en çok ergenlik dönemini irdelemektedir. çünkü erikson'a göre kişilik ergen döneminde oluşur.

    evreleri basitçe şunlardır ;

    1- temel güvene karşı güvensizlik ( 0-1 yaş ): bu dönemde bağlanma ve duygusal ilişki ön plandadır. güvenli bağlanma olayı bu dönemde gerçekleşir. bağlanma olayı fizyolojiktir. annenin çocuğun fizyolojik ihtiyaçlarını koşulsuz karşılaması çocuğu bağlayan faktördür. güven de bu dönemde başlar. güvenin oluşabilmesindeki en önemli faktörlerden biri tutarlılıktır. annenin tutarlı davranışları çocuğun güvenmesine temel oluşturur.

    2- özerkliğe karşı kuşku ve utanç (1-3 yaş ): bu dönemde çocuk bağımsız olmak isterken aynı zamanda otoritenin denetimine ihtiyaç duyar. çocuk bir birey olduğunu bu dönemde hisseder. tuvalet kontrolü bu dönemde gerçekleşir ve çocuk tuvalet kontrolü konusunda anneyle bir çekişme halindedir. bu dönem çocuğunun özerkliği desteklenmelidir.

    3- girişimciliğe karşı suçluluk (3-6 yaş): bu dönem çocukların okul öncesi eğitimi aldıkları döneme denk gelmektedir. bu dönemde çocukların dil ve motor becerileri geliştiği için çevreyi keşfetmeye ve soru sormaya eğilimlidirler. bu dönem çocuğun sorularına cevap verilmeli, koşmasına, atlama-zıplamasına izin verilmeli ve girişimleri desteklenmelidir. çocuğun girişimleri engellenmemeli, cezalandırılmamalıdır. eğer engelleme ve ceza olursa çocukta suçluluk duygusu oluşacaktır.

    4- başarıya karşı aşağılık (6-12 yaş) : bu dönem çocukların ilköğretim eğitiminde bulundukları zamana denk gelir. bu dönemde çocuğun sosyal çevresinde büyük değişiklikler vardır. zamanının büyük bir kısmını okulda geçiren çocuğun üzerindeki ebeveyn etkisi azalır. ebeveyn etkisi yerine öğretmen ve arkadaş etkisi gelir. bir işi planlama, uygulama, başarma ve öğrenme dürtüsü bu dönemde yüksektir. bu dönem çocuğu akademik becerilere endekslidir. çocuğun yeteneklerine göre yönlendirilmesi gereken zamandır. bu dönem çocukları akranlarıyla karşılaştırılmamalıdır.

    5- kimlik kazanımına karşı rol karmaşası (12-18 yaş ): erik erikson'un en önem verdiği dönemdir. bu dönem birey için ikinci şansı ifade eder. daha önceki dönemlerde yaşadığı problemler bu dönemde tekrar karşısına çıkabilir ve çözülebilir. bu dönemde birey kimlik kazanma eğilimi içerisindedir. kimlik kazanma cinsel, toplumsal ve meslekidir. bu dönemdeki bireyin kimlik kazanmasına destek olunmalı ve mesleki anlamda yönlendirilmelidir. bu dönemde bireyin karşısına iyi rol modeller çıkarılmalıdır.

    6- yakınlığa karşı yalıtılmışlık (18-30 yaş): ergenlikten sonra gelen bu dönemde kimlik oturmuştur ve birey bu dönemde yakın ilişkiler kurabilmektedir. bu dönem bireyinin ilişkileri sevgi ilişkileri üzerinedir.

    7- üretkenliğe karşı durgunluk (30-60 yaş ): bu aşamadan önceki evreleri sağlıklı bir şekilde atlatmış birey bu dönemde üretken, verimli bir profil çizer. çocukları aracılığıyla neslini sürdürme isteği vardır. evlilik, meslek edinme ve o mesleği icra etme isteği gerçekleşmişse kendini iyi hisseder. bu konularda başarılı olamamış bireyler ise durgunluk dönemine girebilir, işe yaramama başarısızlık duygusu içerisine girebilir.

    8- benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk (60+ yaş): bu dönemdeki birey kendi kimliğine uygun yaşam biçimi bulabilmişse benlik bütünlüğü kavramına ulaşmış demektir. geçmişi gözden geçirip yaşamları hakkında yorumlarda bulunurlar. bu bireyler ölümü kabüllenmiş ve kalan zamanlarını mutlu geçirme isteği içerisindedirler.
  • insan gelişiminin sekiz evresini içeren kuramdır.

    erik erikson;

    -psikoseksüel dönemlerden çok, psikososyal evreler içerisinde gelişiriz,
    -insan davranışlarının temelinde cinsellik değil; sosyal ilişkiler vardır,
    -kişiliğimiz yaşamın ilk 5 yılı içerisinde değil yaşamboyu devam eder,
    -erken yaşantı değil, geç yaşantı önemlidir.

    yani erikson freud'un kuramının aksini söyleyerek kendi kuramını geliştirmiştir.
  • genellikle freud'un psikoseksüel gelişim kuramı ile birlikte incelenen kuramdır. özetle
    'development through life: a psychosocial approach' kitabında ayrıntılı bir şekilde anlatılmış. kafama takılan bütün soruların cevabını buldum diyebilirim.

    otobiyografik belleğe göre elde edilen verilerin teoriyi desteklediği görülüyor. kaynak
    ama şahsen türkiye'de gözlemlenebildiğine inanmıyorum.*
hesabın var mı? giriş yap