punt

• uygun zaman, fırsat...
• oncelikle (bkz: #5486914)
  amerikan futbolunda hic bir sekilde sayi aldirmayan ayak vurusudur. touchdown sonrasi 1 sayilik vurusa xp, yani extra point, oyun icinde herhangi bir mesafeden denenen ve 3 sayi getiren vurusa da fg yani field goal denir.
  
  bir de nadir gorulen doga olaylari kapsaminda sayilabilecek drop kick denen bir vurus vardir, soyle ki: fg yapacak adama dogru snap yapilir, eleman punta benzer sekilde topu havaya birakir, fark sudur ki topun yere degmesinin ardindan vurur ve direklerin arasindan gecirir. 1941den beri denenmeyen bu seyi denemek, gariplikler insani doug flutie ye kisfmet olmustur.
• eski mısır metinlerinde sözü geçen ve günümüzde tam yerinin nerede olduğu bilinemeyen afrika ülkesi. kesin olan mısır'ın güneyinde afrika'nın içlerinde bir ülke olduğudur. firavun 3. amenhotep'in mezar kitabesinde şöyle deniyor : "yüzümü tanyerine çevirerek sana bir harika yarattım. bütün kokulu çiçekleriyle punt topraklarını senden huzur istemek ve senin verdiğin havayı solumaları için sana getirdim"
  bir zamanlar somali olarak düşünülmüşse de, günümüzde ülkenin yerinin sudan ya da etiyopya'nın eritre bölgesi olabileceği varsayılıyor.
• t: mısırlıların ticari ilişki içerisinde oldukları yarı-gizemli bir coğrafi lokasyondur.
  
  bu girdide mevzu bahis olan tarihlerin tamamı aksi belirtilmedikçe milattan önceye aittir.
  
  antik mısır ile punt diyarı arasındaki ilişkilerin temelleri bir çeşit ritüellerde kullanılan tütsü üzerinden olmuştu. bundan dolayı mısır tarihinin çeşitli dönemlerinde ticari amaçlı seferler yapılmıştır. bu entry'de bahsedeceğim üzere yoğunlaştığım sefer hatshepsut 'un döneminde düzenlenen seferi üzerine olacaktır. hatshepsut döneminden evvel eski krallıkta sahura döneminde ve orta krallık döneminde ıı.khnumhotep döneminde de sefer düzenlendiğini biliyoruz. konuya giriş yapmadan evvel mısırca tütsü kelimesi için kullanılan kelimenin filolojik kökeninden bahsetmek istiyorum.
  
  mısırca'da tütsü birden fazla kelime kullanılmıştır. fakat punt ülkesinden getirdiği tütsü için sadece bir kelime kullanmıştır. (bkz: senetjer) mısır dilinde netjer kelimesi tanrı kelimesine karşılık iken s- öneki ide ettirgen fiil yapmayı sağlamaktadır. bu bakımdan senetjer kelimesinin anlamı: tanrıya yaptırmak anlamı gibi bir şey çıkıyor. bunu söylememin sebebi ise mısırlıların punt diyarına verdiği diğer bir isimdir. punt'un mısır kelime dağarcığındaki diğer karşılığı olam ta-netjer kelimesidir. bu kelimenin tam çevirisi ise "tanrının diyarı"dır. bu bakımdan mısır mitolojisine biraz göz atmakla hathor'un punt'un hakimesi/hanımefendisi unvanına sahip olduğunu görmekteyiz. demekki dini başka rolleri de mevcuttur punt ülkesinin.
  
  öncelikle sahura döneminde yapılan seferin pek başarılı olmadığı düşünülüyor.
  bu konuda da hatırladığım kadarıyla gemi mezarlıklarını resmeden evet yanlış duymadınız gemi mezarlıklarını resmeden bir kaç rölyef olması lazım hatırladığımda buraya ekleme yaparım.
  
  orta krallık dönemine geldiğimizde ııı. montuhotep döneminde ve devamında ı. senwosret , ı. amenemhat ve ıv. amenemhat dönemlerinde punt ülkesine seferler düzenlenmiştir. xıı.hanedanlığın çöküşünden sonra meydana gelen iç karışıklık döneminden sonra hiksosların istilasına uğrayan mısır , 17. hanedanlığın sonu ile beraber içerisinde yukarı mısırlı bir hanedanlık olan 17.hanedanlık elinde toparlamaya başlamış, kamose ve ahmose dönemlerinde hiksoslara karşı sürdürülen mücadeleler sonucunda hiksoslar mısırdan temizlenmiştir. kamose bu savaşlar sırasında kafasına balta saplanmış bir şekilde ölmüştür. onun kardeşi ı. ahmose ise nil üzerinden hiksos yönetim merkezi olan avaris şehrine ilerlemeyi sürdürmüş ve bu faaliyetleri sonucunda yukarı ve aşağı mısır birliğini tekrar sağlamıştır. ı. ahmose'den kraliçe hatshepsut'a kadar geçen süre içerisinde ise mısırlı firavunlar suriye üzerine sefere çıkmayı devletin doğudaki temel dış politikası haline getirmişlerdi. öyle ki sadece levant bölgesiyle sınırlı kalmamış bugün gaziantep sınırları içerisinde bulunan karkamış antik kentine kadar ulaşmışlardır. kuzey-güney batı suriye sathında hakimiyet sağlandıktan sonraki dönem de ise yani ı.thutmosis'in kızı olan ıı.thutmosis'in hem kardeşi hem de eşi olan hatshepsut eşinin ölümüyle birlikte ıı.thutmosis'in asil soydan olmayan eşi satiah'dan doğma çocuğu ııı.thutmosis erken yaşta tahta geçmesini fırsat bilerek hatshepsut askeri darbe yoluyla mısır tahtının başına oturmuştur. bu tarihte kayıtlara geçen ilk darbedir. hatshepsut 3 mayıs 1501(bu tarihin 3 yıl erken olma ihtimali de vardır.)’de askeri bir darbeyle mısır ımparatorluğunun başına geçmiş, yirmi iki yıl boyunca yönetimi elinde tutmuştur. bu çerçevede hatshepsut kendi iktidarının meşruiyetini sağlamak için yaklaşık 400 senedir tütsü almak için gidilmemiş punt diyarına giderek dini, ticari, kozmetik amaçlarda kullanılan "antyw" ağacından elde edilen tütsüyü temin etmek üzere filoyu kızıldeniz kıyısında bir liman olan bugün mısır'ın quseir yakınlarında bulunan mersa gawasis limanından punt ülkesine göndermiştir. bu lokasyonun en büyük özelliği kızıldeniz ile nil arasındaki en yakın nokta olan wadi hammamat sonunda olmasıdır. bu sayede koptos şehri üzerinden gemiler parçalara ayrılıp parçalar halinde az önce bahsettiğimiz limana aktarılıyordu. bu iki yerleşim arasındaki diğer bir ilginç bağ ise koptos şehrinin baştanrısı min'in denizcilerin ve kaşiflerin koruyucu tanrısı olmasıdır. bu da gösteriyor ki gemilerin aktarımı mevzu'u sadece arkeolojik anlamda değil ayrıca filolojik anlamda da iki yerleşim arasındaki ilişkiye kanıt sağlamaktadır.
  
  daha evvel bahsettiğimiz üzere tarihte darbeyle başa geçen ilk hükümdar olan hatshepsut, içeride kendi düzenini oturtmasını takiben bu sefere çıkmıştır. bu bakımdan kendi iktidarının meşruiyetini sağlamak için bu ticari sefere çıkmıştır.
  
  bu tarihi olayın tarihe kattığı diğer katkı da tarihte ilk botanik nakliyatın yapılması olmuştur. yukarıda bahsettiğimiz tütsü ağaçlarının muhtemelen puntlular tarafından tütsünün fahiş fiyatlara satılmasından dolayı hatshepsut böyle bir faaliyete gerek duymuştur. bu faaliyetin ilerideki bir başka getirisi de hatshepsut'un yeğeni olan ııı.thutmosis'in suriye bölgesine düzenlediği 17 sefer sonucunda seferler sırasında görmüş olduğu bitkileri mısır'a getirip botanik bahçe kurması olmuştur. elimizde antik punt medeniyeti hakkındaki kaynakların hepsi deir el bahari 'deki rölyeflerdedir. bu açıdan mısır dışı antik afrika tarihinde önemli bir konuma sahiptir.
  
  sözün özü:
  bu yarı gizemli diyarın mısır tarihinde konumu bir hayli önemlidir. bu coğrafi konum üzerine güdülen politikaların etkisi sadece bu bölgeyle sınırlı kalmamış, antik mısır'ın hem sosyal hem dini hem de ekonomik yapısı üzerinde önemli etkilerde bulunmuştur.
  
  not: bu entry'de kullanılan kelimelerin transliterasyonları ekşi sözlüğün türkçe dışı karakterleri desteklememesinden dolayı farklı yazılmak durumunda kalınmıştır.
  
  akademik kaynaklarıyla birlikte daha fazlasına ulaşmak için:
  bir yeşillendirme yeterli.
  
  gelecekten gelen büdüt: yukarıda ıı.khnumhotep demişim kendisi ıı. amenemhat ve ıı. sesostris dönemlerinde afrika antilobu eyaletinin başındaki eyalet valisidir. kral değildir.
• şarap şişelerinin altında bulunan içbükey/girintili kısım.
• microsoft terminolojisinde bir degisikligin o an yapilmak yerine bir sonraki milestone'a, service pack'e ya da surume ertelenmesine verilen isim.
  
  (bkz: bug bar)
• (bkz: pint)
• amerikan futbolunda ayrica punt 3 hakkini tamamlamadanda, futboldaki uzaktan sut misali vurularak sayi alinabilir. ancak punt sadece 3 sayi yerine gecerken touchdown dedigimiz gol cizgisini elinde topla gecme 6 sayi ve birde 1 sayilik ozel 'barajli penalti' turevi field goal denilen bir punt hakki kazandirmaktadir.
• amerikan futbolunda topu birakip yere dusmeden vurulmasi. bir nevi degaj.
• amerikan futbolunda kendi yarısahası içinde 3 hakkını kullanmış ve 4. hakkında gerekli mesafeyi tamamlayamayacağından ya da bir safety ihtimalinden korkan takımların başvurduğu yöntem. punt yapan kişi topu ayak vuruşuyla karşı takıma gönderir, ve atak hakkı o takıma geçer.