• escinselligin hayatinda önemli bir rol oynadigi alman. yeri gelmis hakaret olarak kullanmis, yeri gelmis kendisi suclanmistir. hizmetcileri, ismini simdi hatirlamadigim kadinlarindan biri, yatak odasina oryantal kiyafetler giyerek (dönemin osmanli/misir tarzi) aynanin karsisinda feminen tavirlarla pek cok kez poz verdigi bir cok ani ve biyografi kitabinda okunabilir.

    nietzsche ile bozusunca sirf piclik olsun, pos biyiklisi rezil olsun diye tedavi gördügü doktora (agzinda bakla islanmayan bir doktor) "valla arkadasim icin cok endiseleniyorum herr doktor, nietzsche'nin garip tavirlari hep oldu. kiritiyor, erkekleri cok seviyor, kadinlara düsman vs vs, artik sen anladin herr doktor, psikolojisi bozuk bir (escinsellik o dönem ruh hastaligi olarak görülüyor, ha sanki gunumuz de cok farkli ya neyse) oglan sevici bu, ona göre tedavi edin" diye mektup yazmis. ona buna fesat mi fesat hikayeler yaymistir friedrich icin.

    seneler gecer, kral ludwig ii'i dolce vita hayata tesvik ettigi, hazineden altinciklari gezmeye, tozmaya, eglenmeye harcattigi icin münihlilerin nefret ettigi bir müzisyen haline gelir. saray entrikacilari, bürokratlar aslinda kendisini eski devrimciligi, anarsikligi yüzünden bavyera'da istenmez. neyse, devlet memurlarindan biri kapisini calarak, kralimizla cok vakit geciriyorsunuz, tek basiniza geziyor, kapali kapilar ardinda cok vakit geciriyorsunuz, halkimiz da zaten sizin icin öyle böyle diyor. birlikte gecirdiginiz vakit yüzünden kralimiza ve tacimiza gelecek her hangi bir lekeyi kaldiramayiz, git baska yerde tokustur ne toksturacaksan denip isvicre'ye paketlenmistir. yillar evvel nietzsche icin cikardigi dedikodularin dönüp dolasip kendisini vurmasi pek bir normandik ironidir.
  • nietzsche ile araları bozulmuş bozulmasına da aralarını bozanın ne olduğu bir muamma. aslında muamma da denemez. lou salome kadını, bence bunların aralarını bozan kadın. hee, felsefi açılım yapılabilir bir mevzu en nihayetinde.
    yok efendim, nietzsche schopenhauer hayranlığından bunalmış ve bulanmış kafasını wagner'in daha bir realist tavırlarıyla uyuşturamadığı için posta koymuştur vs. gibi yorumlar yapılabilir netice itibariyle. ama wagner'in de gönlü vardı salome'de ve tarihin hatta felsefe tarihinin de elle tutulur gözle görülür somut gerçekliklerine soyut kavramsallıkla yaklaşmanın da alemi yok bana kalsa.

    evet, wagner tam bir dâhiydi. wagner, beethoven 'dan ilhamlanmış, felsefi yönü nietzsche ile bozulmuş aralarından daha çok anlatılacak kadar yoğunlaşmış, ama müzikal dehası, beethoven'a yetecek kadar genişlemiş bir bestekar.

    bunda da soru işaretleri oluşabilir en nihayetinde. beraber bir araya geliyorlarmış ve schopenhauer okuyup beethoven dinliyorlarmış. şarabın iyisini içip, muhabbetin dibine dibine vuruyorlarmış bu iki kafa dengi adam. ama bu hikayenin bir boyutu var ki, özellikle beni wagner açısından hüzünlere gark eden, adamın felsefi hinterlandından bahsettirmeyen hep bir nietzsche perspektifi.

    büyük bir orkestra şefi olması, tiyatro yazıları yazıp hatta yine tiyatro yönetmenliği, dahası müzikal geçmişinin toplumsal mental oluşturma çabası wagner'i daha bir başka konuma oturtur. hadi onu da geçelim, bu adam ondokuzuncu yüzyılın sonunda ölmüş ve kısa bir zaman sonra da hitler dünyaya gelmiş maalesef. değil mi? hitler viyana yıllarında sürekli operaya giderek aslında kendisini sanatsal anlamda yetiştirirken farkında olarak ya da olmayarak aslında wagner'in dizinin dibine oturtmuş. bir bağlamda da ozan arif / milliyetçilik gibi bir bağlantıdan yola çıkıp, wagner / nasyonalsosyalizm üzerine bir izdüşüm yaratabiliriz.

    buna benzer olarak, thomas mann 'ın "es ist viel hitler in wagner " yani wagner'de çok hitler var gibi bir anlamdaki çalışmalarına göz atabiliriz. bunların dışında daha bir yığın olguyla wagner'i sadece müzikal yanlarından ve tabii ki de nietzsche bağlamlarından kurtarıp analiz edebiliriz ve etmeliyiz de. değil mi ki bu adamlar da yaşadılar ve bir zaman aydınlattılar karanlıkları? wagner önemlidir, bugün bile o'ndan etkilenen insanlar yok değil. dehasını da vurgulayıp tekrar, müzikçalara bir bestesini yerleştirmeli.
  • 13 ya$indaki yegenime 3 gun caktirmadan, gozlem amaci ile muziklerini dinlettigim besteci.

    biraz acimasiz bir deney oldu ama kendimce sebeplerim vardi. her zaman sorardim kendime, acaba bu besteciyi dinleyen insanlar, hitler 'in wagner sevgisinden bihaber olsalardi, wagner'in muziginden ne hissederlerdi diye. yani du$unun, muzigini dinliyorsunuz, kafanizda devamli hitler, yahudi soykirimi, insanlik ayibi, nazi ordusu gibi aci dolu gercekler donmekte. bilincalti ciki$ aramakta ve dogal olarak kendini muzige kaptirmakta. dogal olarak etkileniyor insan, nefret ve intikam hirsi doluyor ici birdenbire. en azindan ben boyle du$unuyordum. zaten bu zamana kadar da kime wagner'i sormu$sam, default cevaplari hitler olmu$tu.

    i$te ben de, 3-4 gun beraber olma firsati yakaladigim yegenimi, bu deneyde gozlem amaci ile kullandim. hitler ve yaptigi yahudi soykirimindan haberdar olmasina ragmen, wagner-hitler ili$kisinden haberi yoktu. yani wagner dinlerken, akli hitler'e ve ya$attigi vah$ete gitmeyecekti. neyse, odama her geli$inde playlistten random caliyormu$casina wagner besteleri actim. beraber vakit gecirirken arka planda devamli wagner caliyordu. nerden baksan gunde 3-4 saatimiz wagner dinleyerek gecti. ilk iki gun sorun olmamasina ragmen, 3. gun sonunda calan muzikten rahatsiz oldugunu, muzigi kapatmami felan istedi. kabul etmeyince de sinirlenmeye ba$ladi. bu zamana kadar bir cok baskima, agresifligime direnmi$ olan, "gik" etmeyen yegen birdenbire sesini yukselten, sertce kar$ilik veren bir ruh haline burunmu$tu. klasik muzige yabanci bir cocuk degil, anne babasi da klasik muzik dinliyor, onceleri benimleyken de farkli besteciler dinledigim icin klasik muzige maruz kaliyordu ama sadece wagner dinlediginde tuhafla$ti. $eker gibi cocuk birdenbire aytek 'e donu$tu. belki tesadufidir, cani sikkin bir anina denk gelmi$tir diye sorguladim "neden sinirlendin?" diye oradan da bir sonuc cikmadi. yanit veremedi hatta kendi de $a$irdi. dersleri iyi, ailesinin maddi durumu iyi, arkada$ cevresi iyi mutlu bir cocuktu ama wagner ciddi anlamda rahatsiz etti.

    cocuk psikolojisinden derinlemesine anlamam, yaptigim istismar sinifina girebilecek kadar okuzce bir hareket de olabilir ama kendimce bir sonuca vardim. wagner insani agresifle$tiriyor. wagner dinleyen insan, hitler'in ya$attigi vah$eti du$unmese dahi kendini kaybediyor hatta muzigin gorkemine kaptiriyor.
  • woody allen adını hatırlamadığım bir filminde karakterlerinden birine şöyle dedirmiştir:

    ‘’wagner’in müziğini sevmiyorum; bende polonya’yı fethetme duygusu uyandırıyor.’’
  • oscar wilde wagner’in müziği içi şöyle demiştir:

    ‘’ wagner’in müziği en iyi kalabalık barlarda dinlenir. çünkü herkesin sesini bastırır.’’
  • tüm operalarının librettosunu kendisi yazmış ve çağdaşlarını çok etkilemiştir. kendisi de weber, meyerbeer, liszt ve berlioz'dan etkilenmiştir. opera anlayışında, müziğin ve dramın aynı şey olduğunu savunmuştur. tristan ve isolde operasında kullandığı kromatizmle tonalitenin sınırlarını zorlamış ve schönberg'in devrine zemin oluşturmuştur. yeni şarkı söyleme teknikleri geliştirmiştir.
  • türlü türlü dehaların ilham aldığı ve/veya nefret ettiği, çağdaşı, dahi olarak görülen şair, besteci, yazar vs.lerin anılarında, biyografilerinde mutlaka ismi geçen bir nevi dahi kesişim kümesi.
  • kimi toplama kamplarında insanlar gaz odalarına götürülürken eserleri çalınan besteci.
  • bir rivayete göre, kendisine johannes brahms'ın yaptığı müzikle ilgili fikri sorulduğunda, piyanonun tuşlarının üstüne oturmuş ve çıkan sesi, brahms'ın eserlerinden daha anlamlı bulduğunu söylemiştir.
  • gençliğimin körpe yıllarında okuduğum mein kampf'ta hitler o kadar çok bahsediyordu ki cd'sini bi yerden bulup dinlemiştim. o aralar bi ülkü ocağına mı yazılsam lan dediğimi hatırlar gibiyim. tam tersini de askerde elime ak-47 alınca yaşamıştım.
    herif baba'nın teki bi yerde demişti;
    "human beings are not responsible for their choices and values. they are molded by culture."
    bu vesileyle altına imzamı atıyorum.
    imza: xibillian
hesabın var mı? giriş yap