rigoletto

• bir konu ozeti verelim: en bi ahlaksiz adam mantua duku sarayinda bir balo vermektedir..adi duk kontes ceprano ile flort ederken dukun kambur soytarisi rigoletto kocasi kont ile dalga gecer..bu arada bir baska kont olan monterone duku kizinin namusuna leke surmekle herkesin onunde suclar partinin icine eder..rigoletto da neyine lazimsa kontla dalga gecer ve ofkeli kont tarafindan lanetlenir..bu arada ayni aksamin ilerleyen saatlerinde rigoletto'nun kizi gilda intikam atesiyle yanan kont ceprano tarafindan kacirilir ve sarayina goturup bi guzel bastan cikarir..bu arada rigoletto da obur kont adiherneysenin lanetinin isledigini dusunerek intikam yemini eder ve onu oldurtmek icin sparafucile adinda bir kiralik katil tutar..sparafucilenin kizkardesi maddelena dukle asna fisne yaparken katil de isini bitirecektir guya..bu arada rigoletto ve dukun kendini en temiz duygularla sevdigine inanan safsalak gilda bu olaya kulak misafiri olurlar ve gilda bedbaht olur, babasi tarafindan avutulmaya calisilarak eve gonderilir..rigoletto da katili dukun cesedini geceyarisi getirmesi icin ayarlar..gilda ise kilik degistirerek doner ve maddelanin kardesine "artik ben de duke asigim bagisla onun canini" diye vikvik eden muhabbetine tanik olur..sparafucile de goturcek baska bir ceset bulmalari sartiyla kizkardesinin istegini kabul eder..gilda da kendini kurban etmeye karar verir (la havle)..rigoletto geceyarisi geldiginde kendisine dukun cesedi oldugunu sandigi bir cuval verilir, ama kendisi sonra uzaktan gelen dukun sesini duyunca cuvali acar ve canini hakka teslim etmek uzere olan kizini gorur..gilda da uzulme babacigim ask icin oldum hede hodo diyerek adami rahatlatsa da olmeden once lanet yerine gelmistir artik ve rigoletto yikilir tabi..
  anafikir: bilmedigin adama yamuk yapma, babalara gelme.
• g verdi'nin basyapit operasi..uc perde ve italyancadir..hikayesi victo hugo'nun pariste tek bir temsilden sonra cok kiskirtici ve ayartici oldugu gerekcesiyle yasaklanan oyunu "le roi s'amuse"'ye dayanir..hikayeyi modern zamanlarin en buyuk trajedisi diye tanimlayan g verdi bundan bir opera yapabilmek icin baya ugrasir ama cabalari italyan sansurculer tarafindan yeteneklerini itici ahlaksizliklar ve mustehcen sacmaliklara harcamakla suclanir..sonuc olarak ustunde baya calisilir ve herkesi hosnut edecek olan rigoletto ortaya cikar ve verdi besteyi ilk temsile yetismesi icin kirk gunde tamamlar..
• "bella figlia dell'amore" adindaki super kalite quartet (rigoletto, gilda, duk ve maddelena), dukun kadinlar donektir ne yapsam yeridir seklindeki futursuz aryasi "la donna mobile" ve yine elimi sallasam ellisi seklindeki aryasi "questa o quella" en unlu parcalarindandir operanin..
• il trovatore ve la traviata ile birlikte verdi'nin üç baba hasan'ını oluşturan opera. akm'de 2000-2001 sezonunda izlediğimde ido'nun bu temsilde gösterdiği performans muhteşemdi.
• üç atasözüyle anlatılabilecek eser.
  
  --- spoiler ---
  
  alma mazlumun ahını çıkar aheste aheste
  
  sakınılan göze çöp batar
  
  kızını dövmeyen dizini döver
  
  konu olarak ergen kızın kötürüm babasına çektirdikleri diyebiliriz.
  --- spoiler ---
  
  müzikal icra şahane o ayrı.
• ilk yazildiginda adi la maledizione^* dir.provalarinda bile ce$itli sansurlere ugramasi ve adinin begenilmemesi uzerine donemin polis memuru tarafindan adi rigoletto olarak degi$tirilir.
• povero rigoletto bölümü placido domingo'dan dinlenilmesi gereken bir verdi şaheseri.
• aralık 2003 ten itibaren mersin devlet opera ve balesinde sahnelenmeye başlayacak opera eseri..
• ankara devlet opera ve balesinde bugün sergilenen sunumda gilda rolüyle "g.ezgi yıldırım" ın gerek sesi gerekse canlandırması ile beni benden alan eser.
• mersin devlet opera ve balesi solistleri ve jose luis pareja tarafından yönetilen mdob orkestrası tarafından dün gece büyük sahne'de sergilenmiş ölümsüz eser. rigoletto rolünde caner akgün (ki kendisine aşık olmuş olabilirim dün gece), gilda rolünde hale soner kekeç, ahlâksız mantua dükü rolünde özer öndeş, sparafucile rolünde ise serkan sevinç vardı (yalnız serkan sevinç bu rol için yaratılmış yemin ederim, bir insan bu kadar kiralık katil olabilir ancak ahah).
  ilk perde oldukça durgun tempolu olsa da birleştirilmiş ikinci ve üçüncü perde rüzgar gibi aktı diyebilirim. normalde opera eserlerini müzikal beğeni nedeniyle takip ederim, eserin vermeye çalıştığı duyguya çok esir olmam fakat dünkü temsilde sanatçılar trajediyi ve gerilimi, baba-kız arasındaki sevgiyi ve finaldeki acıyı o kadar başarılı şekilde verdiler ki bir ara gerçekten 'şimdi ne olacak?' diye strese girdim. rigoletto, verdi'nin üç bilindik operası içinde en az favorim olandı düne kadar müzikal açıdan ancak dramatik gücü il trovatore'yi de la traviata'yı da geride bırakır bundan sonra. iyi ki izleme şansı bulmuşuz.