• william wallace'a ihanet ettigi icin daha sonradan cok üzülen kisi...hatta o kadar üzülmüstür ki kafayı yiip asker toplamıs ve ingilizleri iskoç topraklarından kovmayı basarmıstır.iskocya sadece robert the bruce zamanında tam anlamıyla özgürlük yasamıstır...kendisi de kahraman degil midir ? kahramandır...ama william wallace bambaskadır...
  • sanılanın aksine falkirk savaşında william wallace'a ya da iskoçlara ihanet etmemiş, ingiliz ordusunda yer almamıştır. her okuduğunuza, izlediğinize inanmayın. ayrıca, 1314 yılında yapılan ve 2 gün süren bannockburn savaşında kral edward'ı ve ingilizleri yenilgiye uğratması iskoç tarihinin en önemli olayları arasındadır. resmen ulusal marş sayılamasa da iskoç halkının ulusal marşı gibi sahiplendiği flower of scotland da bannockburn savaşında gururlu edward'ın askerlerinin nasıl eve postalandığından bahsedilir.
  • hikayesi netflix yapımı "outlaw king" isimli filmde tarihi gerçeklere daha uygun şekilde anlatılmış.
  • tapınakçılar konusuna girdik ama bu işin çok farklı bir yönü daha vardı. rohert bruce burada devreye giriyor.

    18 mayıs 1291 tarihinde mukaddes topraklardaki batılı haçlıların son kalesi akka, müslümanlarca teslim alındı ve iki asır önce ilk haçlıların doğum yeri olan kudüs'ün latin krallığı, geri dönülmez bir şekilde çöktü. böylelikle avrupalıların 'hıristiyan ortadoğu' düşü bitti. mısır' dan filistin' e, lübnan' dan suriye' ye yankılanan mukaddes kitap'ın mukaddes yerleri, napoleon' dan beş yüzyıl sonrasında hıristiyanların hudut ötesinde müslümanlara kalmıştı. kutsal toprakların yitirilmesiyle tapınak şövalyeleri, sadece askeri operasyonlarındaki başlıca alanlarını kaybetmekle kalmadılar, bu arada başlıca varolma nedenlerini de kaybetmiş oldular. en azından askeri açıdan varoluş emelleri son buluyordu. birbirine benzer diğer askeri-dinsel tarikatların bir yerlerde üsleri bulunabilir ve düşmanla çarpışacak başka haçlılar da olabilirdi.

    mesela, aziz yahya'nın hospitaller şövalyeleri mesela, aziz yahya'nın hospitaller şövalyeleri (knights hospitaller of st. john) ilk önce rodos'ta, sonra malta' da kendilerini müesseseleştirdiler, sonraki üç yüzyılda aslından uzak bir amaçla akdeniz'i kontrol ettiler ve özetle ticaretle uğraşan bir hıristiyanlık oluşturdular. töton şövalyeleri (teutonic knights), zati pagan kabileleri imha ederek, prusya' dan letonya'ya, litvanya'dan estonya'ya ve finlandiya körfezi'ne kadar olan bölgede karar süren bir hıristiyan prensliği yaratarak, varlıklarını sağlama almışlardı. ispanyalı tarikatları; santiago, calatrave ve alcantera, faslılaı'ı iber yarımadası'ndan kovmakla uğraşırken, portekiz'in isa şövalyeleri kendilerini, deniz araştırmalarına adamışlardı. sadece tapınakçılar, varlıklı, kuvvetli ve tüm tarikatların en saygını olarak, yurtsuz ve emelsiz kalmışlardı. kendilerine languedoc' ta bir prenslik kurma mücadelesinde yenik düşmüşlerdi.

    akka'nın düşmesini takiben 15 sene tapınakçıların gerileme devriydi. sonra 13 ekim 1307 cuması'nın gün doğumunda fransa kralı vı. philip, nüfuz alanındaki tüm tapınakçıların yakalanmalarını buyurdu. sonraki yedi sene süresince, sahneye engizisyon çıktı ve fransa kralı'nın başlattığı operasyonla avrupa'nın çeşitli bölgelerindeki tapınakçılar, gözaltına alındılar, sorgulandılar, yargılandılar, eziyetlere tabi tutuldular ve idam edildiler. 1312' de tapınak tarikatı, papa tarafından resmen dağıtıldı. 1314 seneninde ise tapınak şövalyeleri'nin son büyük üstadı kazığa bağlanarak yakıldı ve tapınakçıların varlığı bitti.

    robert bruce'un kariyeri tamamiyle bu çok ehemmiyetli dönüm noktası olan vakit diliminde geçer. akka'nın düşüşünden bir sene sonra, 1292 seneninde carrick earl'ü* olmasıyla ilk kez ehemmiyetli bir pozisyonda görünmüştür. jacques de molay'nin ölümünden takriben üç ay sonra 1314 senenindeki bannockburn muharebesi'nde bruce doruğa erişti. tapınakçılara baskı ve zulmün başladığı yıldan bir yıl önce 1306'da bruce'un kendisi de aforoz edilmiş ve papalık ile arası 12 yıl daha açık kalmıştı. papa tarafından tanınmadığından, roma'mn kendisiyle görüşmeye girmesi veya bruce'un topraklarında kararlarını empoze etmesi imkansızdı. harbiden de papalığın fermanı iskoçya veya en azından bruce'un kontrolü altındaki iskoçya'nın kimi bölgelerinde, artık geçerli değildi. bundan dolayı da bunun altında 'yetkisi dışındahk' yatıyordu. ve böylelikle, iskoçya'nın o bölgelerinde, avrupa' da örgütü ortadan kaldıran emir, katı legal bir yazı olmasıyla da bağıntılı olarak geçersizdi. şayet tarikatın şövalyeleri, avrupa kıtasındaki baskı ve zulümden kaçarak, bir yerlerde bir sığınak bulmayı umdularsa, bu büyük bir ihtimalle bruce'un himayesi altında olmuştur. aralarındaki birlik tatmin edici bir şekilde tanımlanamasa da, bir dolu arkaik efsane ve anane, bruce ile tapınakçıları birbirine bağlamıştır. a rgyll' deki kabirler bu söylence ve geleneklere inandırıcı kanıtlardır. kabirlerin tarihleri, alakalı vakte aittir ve muhacir tapınakçıların natürel olarak kendileri için aradıkları güvenli yerde yerleştirilmiştir. bruce'a daha yakından bakıldığında, kendisinin tapınakçılar ile beraber olduğu açıklığa kavuşur.

    devam edelim mi? o halde önce farklı bir başlık açarak '' iskoçya'nın kelt krallığı'' hakkında bahsedelim (#77666265). sonra tekrar bu başlığa geleceğiz. fakat oranın okunması gerek.
  • iskoçların büyük lideri. o zamanların ingiliz kraliyet ailesi orange dönemi öncesi stuartların soyundan gelmektedir. william wallace beyfendinin de ekürisidir. papa tarafından aforoz edilir. ingilizlerle bol bol dalaşır. sonralarda ama ingiliz iskoç ilişkileri güzelleşince robert bruce'un sülalesi ingiliz tahtına bile oturur.*
  • iskoçya'ya bağımsızlığını kazandıran kral ve iskoçya'nın bir numaralı halk kahramanı. braveheart filminde anlatılanın aksine iskoç halkı tarafından william wallace'tan çok daha fazla sevilen bir karakterdir.
  • iskoc'lara ozgurlugunu kazandiran kral.. arkadaki wallace gazini unutmamak lazim.. (bkz: braveheart)
  • '' iskoçya'nın kelt krallığı'' hakkında yazdığım yazıyı (#77666265) okuduysanız buraya başlamanızda sakınca yok. o başlığa uğradığınızda, o yazıyı okumadan önce de başka bir yazı okumanız gerekecek.

    alexander can verdiğinde bir erkek çocuğu yoktu. tek kızı margaret da norveç kralı ile izdivaç etmişti. iskoçya norveçli biri tarafından yönetilmeye istekli değildi. buna bağlı olarak 'sulhun savunucuları' isimli altı kişilik geçici bir hükümet heyetmişti. bu kişiler, asilzadelerin başı fife earl'ü, buchan e arl'ü, stewart james, john comyn ve glasgow ile st.andrew piskoposlarıydı. kral naipleri olarak hareket eden konsey, tacı norveç kraliçesi margaret ile aynı isimi taşıyan ve daha daha çocuk olan margaret'e vermeyi kararlaştırdı. bu karara göre; çocuk, margaret erginleştiğinde, sonradan ingiltere kralı şehir. edward diye anılacak prens edward ile izdivaç ettirilecekti. fakat 1290'da norveç'ten vatanına giderken genç margaret yolda can verdi ve iskoç ardıllığı düşüncesi bir kargaşanın içine ahlmış oldu.

    bir düzineden fazla aday, kendilerinin taç üzerinde hakları olduğunu ileri sürdüler. bunların arasında john baliol ve 'yarışçı' lakabıyla hatıralan robert bruce'un büyük babası da vardı. bir iç savaş tehlikesi o kadar büyüktü ki, st. andrew piskoposu, ingiltere kralı l.edward'ı arabuluculuğa çağırdı. böylelikle ingiltere'nin norman monarşisi, iskoçya'nın kelt krallığı'nın iç işleri-ne karışma fırsatını yakalamış oldu.

    edward, bu vaziyeti kendi lehine çevirmek için hiç vakit harcamadı. 1291'de iskoç tacında hak öne sürenlerle karşılaşhğında, iskoçya üzerinde hükümdarlık hakkı istemeye yöneldi. tüm protestolara rağmen, ingiltere kralı'nın kendiliğinden benimsediği statüyü en azından kısmen onaylamaları için iskoç lordları, zorbalıkla ve gözleri korkutularak sindirildiler. bu onayı sızdıran biri olarak edward, bu silsileyi yasal talebi olan john baliol'e devretme kararını verdi ve sonra da baliol, scone'da taç giydi. edward, tahta geçirdiği adamdan utanç verici bir boyun eğiş ve sadakat taleplerinde bulunarak, iskoçların bağımsızlık beklentilerini boşa çıkardı ve verdiği sözü geri almış oldu. 1294 seneninde ingiliz kralı'nın bu talepleri iskoçların ayaklanmasına kapı araladı. fransa ile ittifak yapıldı ve baliol,

    1296'da edward'a bağlılığını reddetti. bundan sonra edward, berwick'i yağmaladı ve silahlı gücüyle iskoçya'nın içlerine doğru ilerledi. iskoçlar yenildi, çevresi kuşahlmış olan baliol, halkın gözünden düştü ve sürgüne gönderildi.

    ayaklarının altında yatan iskoçya ile edward, daha önceki kelt krallığı'nın tüm izlerini yok eden hem siyasi hem de dinsel, sistematik bir kampanyaya girişti. kelt hlsımlarının en daha önceki ve en mukaddesi olan scone taşı özel bir ihtimamla birleştirildi. edward' ın buyruğuyla üzerindeki yazılar silindi ve taş scone'dan kaldırılarak londra'ya getirildi.3 iskoçya'nın resmi devlet damgayı parça parça edildi ve krallık kayıtlarıyla dolu sandıklar müsadere edildi. edward, gerçekte kendini, -hıristiyan kralı örneği inancı savunmakla görevli tek kimse olarak atadı ve roma idarenine resmen duyurdu. bu imajı desteklemek için kabul edilmiş doktrinlere ters, putperest ve şeytanca tanımlanan daha önceki kelt krallığı'nın putperest görünüşünü vurgulamak kazançlı olacaktı.

    büyü ve ölülere bakarak fal açma dedikoduları yayarak, edward iskoçya'yı ilhak etmek için cihata giden askerlerine hem moral veriyor hem de ilahi gerekçeler gösteriyordu.4.edward, ülkedeki tüm direnişlere boyun .. eğdirmiş olarak, hükümetini kendi atadığı warenne earl'ünün \ellerine bıraktı. warenne earl'ü, rolünün şuuruyla küstahça hareket etti ve bir sene sonra 1297'd e william wallace, lanark sheriff ine suikast tertip ederek genel bir başkaldırının işaretini verdi. daha sonra william douglas ile scone'd aki ingiliz öncesi yasama heyetine hücum etmek için ilerledi. wallace'ın ayaklanması, başka yerlerdeki tesirlerin benzeri bir şekilde glasgow piskoposu ile james stuart'ın başkanlığında koordine edilmişti.

    güneyde kışkırtıcı bir başkaldırı çıkartarak, aniden ortaya çıkan robert bruce, bu çalkantılı arka tasarıya karşıydı. bruce zati, galloway diye bilinen batı bölgesini saran, ülkenin en büyük kelt toprağı carrick'e earl yapılmıştı. takipçileri ve uyruğu, kuzey antrim'in tamamını, bugünkü londonderry kasabasının bir bölümüyle sahilden uzakta rathlin adası'nı da içine alan ulsteı' deki engin toprakları kontrol etmekteydi. bruce'un kendi mülkleri arasında, carrick bir yana; huntington, garioch ve dundee tımarlarının üçte biri vardı. bruce, kral kanından gelmekteydi ve büyük dedesi, l david'in neslinden biriyle izdivaç ederek soy almıştı.

    1297'nin sonuna kadar iskoçya'nın ilk piskoposluğu olan st. andrew piskoposu, glasgow katedrali'nin şansölyeliğine se
    çilecek william lamberton'ın seçimini teminat altına almayı tasarladı. ateşli bir yurtsever olarak lamberton'ın göreve getirilmesinin, bağımsız iskoçya emelini güçlendireceği ümit edilmişti. lamberton, hemen bir gemiye binerek roma'ya, konumuna papa tarafından teyit ettirmek için yola çıktı. aynı zamanda, wallace' a tanınmış kişi bir iskoç earl'ü, büyük bir ihtimalle da bruce'un kendisi tarafından 1298 yılında şövalye unvanı verilmiş ve ülkenin tek muhafızlığına seçilmişti.

    o yılın baharında her nasılsa ayaklanmalar geniş çapta başka bir ingiliz istilasını tahrike kapı aralamıştı. 19-20 temmuz 1298' de 2 bin atlı ve 12 bin piyadeden oluşan ingiliz silahlı gücü, şimdi edinburgh'hava meydanı'nın bulunduğu tapınakçı arazilerinin üzerindeki, temple liston'da ordugahlarını kurdular. edward'ın kuvvetleri oldukça manalıdır, örgütün iki yüksek mevki sahibi kişisi, ingiltere üstadı ve iskoçya preceptoru da dahil olmak üzere, ihtimalle tapınak şövalyeleri tarafından destekleniyordu. bu tarihlerde tapınakçılar henüz baskı altında değillerdi ve onlara göz dağı verildiğini hissettirecek özel bir neden de yoktu. böyle olmasına karşın tapınakçıların ingiltere kralı ile aynı sırada olmaları oldukça kaide dışıydı ve tarihçilerin tatmin edici bir yanıt veremedikleri bir vaziyetti. tapınakçıların dünyevi mücadeleye, bilhassa hıristiyan monarşisine karşı bir mücadeleye katılmaları netlikle yasaklanmıştı. yegane varolma nedenleri, çok spesifik bir çatışmaya, hıristiyanlık'a karşı olan imansızlara karşı titizce sınırlandırılmış savaşlar yapan haçlı seferlerine katılmaktı. iskoçlar, hemen hemen imansızdılar ve iskoçya papalığın savunması altındaydı.

    harbiden piskopos lamberton'ın göreve seçilmesi, bizzat papa vııı. boniface tarafından henüz onaylanmıştı. tapınakçıların bu olaya karıştırılmaları, asi iskoçlar arasındaki pagan veya eski kelt uygulamalarının yeterli ehemmiyete haiz 'mini haçlı seferi' görüntüsü. vermesi olarak izah edebilir.
    ne olursa olsun, 22 temmuz 1 298'de falkik savaş'nda iskoçlar, epeyce vahşi bir saldırıya uğramışlardı. ıngilizler'in kaybı ehemmiyetsizdi. ingiliz tarafından gerçekte sadece iki ehemmiyetli kişi öldürülmüştü. bunlar da tapınakçıların, önceden söz ettiğimiz iki üst düzey görevlisiydi.

    falkirk' de bozguna uğramasını takiben wallace, muhafızlık görevinden istifaya zorlandı, fakat baş kaldırmaya da bitirmedi. asiler, 1298'in hazanında john comyn ve robert bruce'u birleşik muhafızlar olarak başkanlık etmek ve mücadeleyi sürdürmek üzere atadılar. buna karşın hemen aralarında dalaşmaya başladılar. aralarındaki sürtüşme onları sadece ingilizler' e karşı beraberce girişilecek hareketten caydırmakla kalmamış, aynı vakitte hemen hemen bruce'u ölümün eşiğine getirmiştir. bundan dolayı 1299' da piskopos lamberton, roma' dan döndüğünde bu iki yurttaşı arasında arabuluculuk yapmak üzere muhafız olarak atanmışh. harbiden, lamberton bruce'a oldukça anlayışlı davranıyordu ve hemen comyn ile bruce arasındaki çekişmeye karışmak zorunda kaldı. bu anlaşmazlıktan tiksinen bruce, feragat edip, iskoçya'yı lamberton ve comyn'in ellerine bırakarak vaziyetini başka yollardan sağlamlaştırmaya yöneldi. böylelikle bu olay iki hanedanlığı ittifaka zorladı.

    1290 seneyin başlarında bruce, mar earl'ünün kızı lsabel ile izdivaç ederken, kızkardeşi christina da, earl'ün varisi olan lsabel'in erkek kard.eşiyle izdivaç etti. bruce'un, ısabel ile olan evliliğinden marjorie isimli bir kızı oldu. marjorie, 1315'te stewart james'in erkek çocuğu walter ile izdivaç edecekti. fakat 1302'd e lsabel'in ölümüyle bruce, ingilizler ile geçici bir ittifak yapmanın yollarını aramaya başladı. bunun üzerine, ingiltere kralı'nm sadık destekçisi ulster earl'ünün kızı elizabeth de burg ile izdivaç etti. dalriada günlerinden beri, ulster ile bruce'un kendi carrick earl'lüğü arasında hem kültürel hem de siyasal yakın ilişkiler vardı. bu, bugün dahi kuzey irlanda' da bölge isimlerinin başına carrick önekinin konmasıyla barizdir. ulster earl'ünün kızıyla izdivaç ederek bruce, iskoçya' daki kendi tımarıyla, kendisinden evvelki carrick lordlarının sahip olduğu irlanda toprakları arasındaki bağı tekrar yürürlüğe koymaya başladı. böylelikle, arhk irlanda denizi'nin ötesinden ehemmiyetli insan gücü ve destek toplama imkanına sahip olmuştu. ve ulsteı' deki bağlaşıklarıyla bir haçlı denizyolunun malzeme ikmal noktası açık bulundurulabilecekti. aynı zamanda isyan bruce olmaksızın devam ediyordu. 1303'teki rosslyn savaşı'nda comyn küçük bir ingiliz birliğini bozguna uğrattı. ama bu geçici bir başarıydı, çünkü edward, comyn' e ingiltere tahtının üzerine yemine ve bağlılığa boyun eğdirici zorlamalarda bulunarak iskoçya'yı tekrar istila etmişti. 1305'te iskoçya'nın bağımsızlık emeli wallace'ın ele geçirilmesiyle zayıfladı. örneği ortaçağ' da bile görülmeyen, son derece barbarca ve feci bir şekilde öldürüldü. bu ölüm; wallace, westminsteı'dan smithfield'e beş mil uzaklıkta atının üzerinde hançerlenerek, hadım edilerek, asılarak, can çekişirken kesilerek, bağırsakları dışarı çıkartılarak ve boynu kopartılarak gerçekleştirilmişti. vücudu dört parçaya ayrılmış ve çeşitli yerlere atılmıştı.

    bundan sonra (bkz: john comyn cinayeti) hakkında yazacağım. onun için ayrı bir başlık mı oluştursak? oluşturduk bile.
  • 2019 yılında aynı isimde filmi çıkacak olan tarihi kişilik. filmde robert'ı, braveheart filmindeki gibi angus macfadyen canlandıracak.
  • iskoçya'ya özgürlüğünü kazandırdıktan sonra, yine babası gibi cüzzam hastalığından dolayı ölmüştür. william wallace'u ipe götüren ve sonrasında pişman olan kahramandır. zararın neresinden dönersen kardır demişler ama bu biraz fazla olmuş be robert. telafin kabul görmüş neyse ki
hesabın var mı? giriş yap