• isaac asimov'un efsanevi robot-imparatorluk-vakıf serisi kitaplarının dördüncüsü. robot serisinin dördüncü kitabıdır. imparatorlukserisine geçiş kitabıdır ve çok daha sonradan yazılmıştır.

    göçmen dünyalar tanıtılır. solaria boşaltılır. r (robot) giskard, herşeyi değiştirecek planını uygular: dünyayı 200 yılda yaşanmaz hale getirecek faaliyeti başlatır ve ölmeden (?) önce özel yeteneğini daneel olivaw'a aktarır. amadiro ve grubu yok olur. insanlık ikinci kez uzaya açılır.
  • ilk üç kitaptan farklı olarak içerisinde elijah baley'in bulunmadığı robot serisi'nin son kitabı. onun yerine elijah baley'in uzak torunlarından biri olan daneel giskard baley (kısaca dg baley) adlı bir tüccarı barındırır.

    elijah baley'in ölümünün üzerinden 160 yılı aşkın bir zaman geçmiştir. bu süre zarfında, aurora'nın siyasi önderliğini yürütmüş olan dr. han fastolfe'un da desteğiyle arzlılar galaksiye yavaş yavaş yayılmayı ve pek çok gezegende koloniler kurmayı başarmıştır. fakat uyguladığı politikalarla arzlıların galaksiye yayılmasına önayak olan dr. fastolfe yaşlılığa bağlı nedenlerle yaşamını yitirir. bu durum fastolfe'un ezeli rakibi dr. kelden amadiro'nun cesaretlenerek tekrar arza ve arzlılara karşı harekete geçmesine neden olur. ancak bu sefer koşullar elijah baley'in yaşadığı dönemdeki koşullardan çok farklıdır. bir zamanlar uzaycıların mutlak gücü karşısında boyun eğmekten başka çaresi olmayan arzlılar, artık uzaya açılarak yeni dünyalara yerleşmiş ve hızlı bir gelişim sürecine girmiştir. neredeyse uzaycıların gelişmişlik seviyesine yaklaşmışlardır. dolayısıyla bu durum, iki denk gücü birbirine karşı ihtiyatlı davranmaya itmektedir.

    fakat ne olursa olsun arzlıların galaksiye yayılmasını engellemeye ant içmiş olan amadiro, amacını gerçekleştirebilmek için her şeyi yapmaya kararlıdır. parlak ve genç bilimadamı dr. levular mandamus'la birlikte sinsi bir planı devreye sokmaktan çekinmez. r. daneel olivaw ile r. giskard reventlov, amadiro'nun bu sinsi planını hissederek yakın zamanda büyük bir krizle yüzleşmek zorunda kalacaklarının farkındadırlar; lakin bu krizi nasıl atlatacakları tam anlamıyla bir muammadır.

    tüm bu bilinmezlikler içerisinde, solaria'lıların geride başıboş milyonlarca robot bırakarak gezegenlerini terk edip sırra kadem basmaları da çözülmeyi bekleyen bir başka gizemdir. kimse solaria'lıların neden ve nereye gittiklerini bilmemektedir. arzlı tüccarlarsa, solaria'lıların geride bıraktıkları robotların peşindedirler. ama solaria'ya giden gemiler, açıklanamaz bir şekilde saldırıya uğrayarak yok olmaktadır. peki bu saldırıların arkasında kim ya da kimler vardır?

    200'lü yaşlarında olmasına karşın güzelliğinden ve çekiciliğinden bir şey kaybetmemiş olan gladia delmarre ise, tüm bu curcunanın içinde sıkıcı hayatını geride bırakacak ve kendisini büyük bir koşuşturmacanın içinde bulacaktır. dahası, bu koşuşturmanın sonunda arzlılar için bir kahramana dönüşmekten de kurtulamayacaktır. artık gladia delmarre da, tıpkı elijah baley gibi bir kahraman olmuştur. acaba bu yükü kaldırmayı başarabilecek midir?

    öte yandan r. daneel olivaw ve r. giskard reventlov, tüm bu süreç boyunca gelişimlerini sürdürerek, çok büyük yol katetmeyi başarmışlardır. hatta, insanlığın iyiliği ve kurtuluşu uğruna, bireylerin feda edilebileceğini söyleyen sıfırıncı yasa da (zeroth law), bu gelişim sürecinin bir sonucu olarak bulunabilmiştir. elbette, bu yasanın oluşumunda elijah baley'in ölüm döşeğindeyken r. daneel olivaw'a söylediklerinin de büyük katkısı olmuştur. hatta söz konusu bu konuşma, kitabın en vurucu kısımlarının başında gelmektedir. okurken ağlamamak için kendimi zor tuttuğumu da belirtmek isterim. hele r. daneel olivaw'ın elijah baley'i bırakıp gitmek istemeyişi, ölüm haberini aldığında acısından duvara yaslanması, ben denizin bünyesini ziyadesiyle tarumar etmeyi başarmıştır. müthiş bir kitaptır.
  • asimov'un robot serisinin son kitabı... serinin en aksiyonu ve gerginliği yüksek kitabıdır... robotlarla insanlar arasındaki büyük çekişmeye doğru giden evreni karşılamaya hazırlanın...
  • oldukça yalın ve etkileyici bir dile sahip asimov romanıdır. robot serisinin diğer üç kitabına nazaran polisiye yönü oldukça geri plandadır. daha çok arz ile ilgili bilimsel kuramlar ve göçmen gezenler hakkında dikkat çekici detaylar vardır.

    bunun dışında serinin en vurucu finale sahip kitabıdır. sonun başlangıcıdır bir nevi.
  • isaac asimov'un kaleme aldığı, türkçeye cihan karamancı tarafından "robotlar ve imparatorluk" adıyla çevrilen ve 2022 yılında ithaki yayınları tarafından yayımlanan bilimkurgu-fantazya türünde eser.
  • altın yayınlarından 1. basımı 1986 yılında kurtarıcı ismiyle yapılmıştır. robot serisinin 4. ve son kitabı.

    görsel
  • kitlelerin psikolojisine dair daneel ve giskard arasında geçen bir konuşmada şu ifade geçer; "mantık değil duygular bulaşıcıdır".
  • okurken, bilim kurgu edebiyatında yapay zekadaki pekiştirmeli öğrenme modelinin ilk örneklerinden birini görüyor muyuz diye düşündüğüm kitap.

    --- spoiler ---
    giskard reventlov, başından beri birinci robot yasası gereği hiçbir insana zarar gelmemesi talimatıyla hareket etmiştir. ancak kitabın son kısmında, dr. levular mandamus dünyadaki radyoaktif hareketi yavaşça arttırıp arzlıların dünyayı ter etmelerine neden olacak olaylar zincirini başlatmaya çalışır. bunu yapma amacı, arzlıların bu şekilde galaksiye yayılmalarına vesile olarak gelişeceği, hatta organize olarak olarak birleşeceğiydi. * bu şekilde uzaycılar gibi hantallaşmayacak, kendi özlerinden izole olmayacak, yerinde saymayacaklardı. bu sırada, ilk robot yasası gereği mandamus'u önlemeye çalışan giskard, aralarında geçen konuşmadan sonra bundan vazgeçer. mandamus'un hafızası hasar görerek her şeyi unutsa bile giskard yine de planı devreye sokar. çünkü arada geçen konuşmadan sonra, kendisine önceden yüklenmiş bilgiler, edindiği gözlemler ile mandamus'un planı ve olası sonuçları hesaplar. vardığı sonuca göre dünyanın ve arzlıların göreceği zarar, tüm insanlığın faydası için bir fedakarlık olacaktır. yani, giskard'ımız kendisini bir bug'a sokacak şekilde tüm seri boyunca ilk defa birinci yasayı deşerek sıfırıncı yasaya öncelik verir. zaten bunun bedeli de ağır olur. devreleri, normalde programlandığı şekilde kendisine acı duygusu verir. ama birinci yasayı o kadar çok deşmiştir ki, çektiği acı kaldırabileceğinden fazladır. sonunda giskard'ımız dayanamaz ve devreleri hayata gözlerini yumar.
    --- spoiler ---

    ayrıva yer yer insanı irrasyonelliğine ve öngörülemezliğine dair güzel atıfların olduğu diyaloglar geçiyor.

    giskard reventlov, sen ne büyük adammışsın..
hesabın var mı? giriş yap