şahi

• tarihin ilk süper topu olan şahi, macar top ustası urban'ın hünerli ellerinden çıkma bir mühendislik şaheseridir. 75 cm çapında, 8 metre uzunluğunda ve 18 ton ağırlığında olan namlusu, taşınabilmesi için birbirine vidalanma usülüyle birleştirilen iki parçadan oluşmaktaydı. yekpare olmayan dev bir top namlusunun saflaştırılmamış karabarut kullanarak yapılan atışlarda 75 cm çapında bir granit gülleyi 1.2 kilometre uzağa fırlatabilmesi ve bunu yaparken birleşim yerinden barut gazını kaçırmaması 15. yüzyıl teknikleri düşünülürse, aklın hayalin zor aldığı bir metalürji ustalığına işaret eder. şahi'nin ilk prototipi istanbul kuşatmasında mühendisiyle beraber havaya uçmuştur, doğrudur ancak nedense çanakkale savunması için üretilen 42 adet diğer şahi'nin üç yüz yıldan fazla süre çatlak bile vermeden hizmet ettiği hiç söylenmez. girit savaşı sırasında çanakkale'yi ablukaya alan venedikliler 1657 senesinde boğazı zorlamaya kalktıklarında, komutanları amiral mocenigo'nun sancak gemisi cephaneliğine sertopî karacehennem mehmet ağa tarafından sokuşturulan bir şahi güllesiyle berhava olmuştur. 1807'de ingiliz donanması başarısızlıkla sonuçlanan istanbul'a baskı yapma görevinden dönerken çanakkale'de ateş altına alınmış ve bir kalyona isabet ettirilen iki şahi güllesi bir anda 60 personeli helak etmiştir. ancak nizam-ı cedid reformları iledir ki bu anıtsal silahlar emekli edilirler. sultan abdülaziz'in 1867'deki avrupa gezisi sırasında bir şahi topu ingiltere'ye hediye olarak götürülmüştür. o günden beri kraliyet topçuluk müzesi koleksiyonunun en spektaküler parçaları arasındadır. şahi topları yabancı tarihlerde macar topu, basileos/basilika topu, çanakkale topu ve de imparator top olarak şöhret kazanmışlardır. şimdi ben bir türk genci olarak merak ediyorum: elimizde bu orijinal 42 toptan kaç tanesi kaldı ? kalanların hali, vaziyeti nedir ? uygun vaziyette sergilenmekte midirler ? eloğlu şahi üstüne tez yazarken mirasçısı olduğumuz imparatorluğun bu mühendislik şaheserlerini biz neden göremiyoruz ?
  
  şahi'nin bir profesyonel çizimi: http://upload.wikimedia.org/…7/72/muhammeds_gun.jpg
  ingiltere'deki örneğin fotoğrafı: http://upload.wikimedia.org/…ard_at_fort_nelson.jpg
• nefret 'in anahtar albümündedir.
• 1453'teki istanbul ku$atması esnasında,osmanlı ordusunun istanbul'un surlarını yıkmakta kullandığı en etkili silahtır $ahi topu..lakin tarihin ilginç bir cilvesi de topu döken ustaların uyruklarının macar ve sırp olmalarıdır..
  
  (bkz: nasyonel kankasyon)
• fatih sultan mehmet'in dehasının eseri ve tüm dünya da çığır açan bir toptur. evet türkler 15. yüzyıla kadar özellikle ateşli silah yapımında pek etkin değillerdi ama 15. yüzyılda tüm dünyayı aştılar. burdan okuduklarımdan anladığım kadarıyla pek çok kişi tarihinden utanıp bu topların bir övünç kaynağı olmadığını düşünedursun batılıların hemen hemen her orta çağ belgeseline damgasını vurmuştur bu top.
• topların çalınma anı
  
  üstteki garip şeyin ve yaygın inanışın aksine toplar ingilizler tarafından çalınmadı.
  
  abdülaziz, 1867'de kraliçe viktorya'ya bu topu hediye olarak bizzat gönderdi. şu an bizim elimizde olmayan iki parça burgulu şahi topu, fort nelson'da sergileniyor. gerçi bu top da urban usta tarafından dökülen bildiğimiz şahi topu değil. namlu ağzında münir ali (h:868 m:1463) imzası var.
  
  ingilizlerin şurada ellerindeki topla ilgili yazdığı bir makale mevcut.
  
  sonra dedemizin mezar taşını okuyamıyoruz diye ağlıyorlar. adamların elinde fırsat olsa, dedenin mezar taşını bile ingilizlere peşkeş çekecekmiş de şartlar öyle olgunlaşmamış işte.
• şah-ı top^* 'un zaman içinde aldığı hal.
• kanuni'nin oğlu şehzade bayezit'in mahlasıdır.
• baş mühendisliğini fatih'in bizzat kendisinin yaptığı devrinin en büyük topları.
  
  15.yy'da avrupa'da büyük toplar dökülüyordu. şahi benzeri bir çok top avrupa'da yapılmıştı ancak şahi kadar büyük bir top o devirde henüz yapılmamıştı. o zaman kadar görülmüş en büyük topu yapanlar türkler olmuştu.
  
  topun tasarımı ve dökümüne gelirsek osmanlılar zaten top dökmeyi ve yapmayı biliyorlardı. hatta top yapımı konusunda epey ilerlemişlerdi.savaş alanında bile top dökümü yapabiliyorlardı. lojistik beceriyi bir düşünün.
  
  ancak osmanlıların 15.yy'da yapabildikleri toplar fatih'in istediği kadar büyük değillerdi. zaten fatih olağanüstü bir şey istiyordu. urban usta da bu noktada ortaya çıkıyor. urban usta top ustası olarak büyük toplar yapabileceğini söylüyor ancak o bile fatih'in istediği topu çok büyük buluyor ama fatih çok iyi para teklif ettiği için de hayır diyemiyor.
  
  şahi topunu yapanın sadece urban usta olmadığı açık.osmanlı'da zaten top yapımıyla ilgilenen bir sürü usta var. kaynaklar da isimleri de geçiyor. saruca usta ve muslihiddin usta da şahi'nin inşasında görev alıyorlar. zaten şahinin çizimlerini yapan da fatih'in kendisi. bu sebeple projenin baş mühendisi fatih dedim.
  
  fatih urban usta,saruca usta ve muslihiddin usta ve diğer ustaları ve dökümcüleri toplayıp büyük bir ekip topluyor ve onlardan böyle bir top yapmalarını istiyor.onlar da ellerinden geleni yapıyorlar ve ortaya hakikaten muazzam bir şaheser koyuyorlar.
  
  şahi istanbul'un fethi'nde büyük bir iş ortaya koyuyor.ancak türk ordusu istenen sonucu elde edemiyor. çünkü istanbul surları tek bir hat değiller. surlar arka arkaya oluşturulmuş 3 katlı bir savunma hattı.en önde su dolu bir hendek bunların arkasında ise birisi küçük diğeri ise büyük iki sur var.ancak şöyle bir problem var.öndeki küçük sur hattının arkasında yığma toprak tabaka var.yani küçük sur ile büyük sur arasında bir toprak tabaka vargörsel.surlar yıkılsalar dahi toprak tabaka hala bir barikat oluşturuyor.bu durumun farkına varan doğu roma ordusu da küçük sur'un arkasını toprakla doldurmaya başlıyorlar.bu şekilde topçu taarruzunu etkisiz hale getiriyorlar.kuşatmanın uzamasının en büyük sebebi bu.
  
  şahi topu gibi bir çok top yapılıyor. istanbul fethinden sonra da şahi'nin üretimi devam ediyor. hatta 1806 yılında çanakkale boğazına saldıran küçük bir ingiliz donanmasına karşı bu toplardan birisi kullanılıyor ve gemilere ciddi zarar veriyor. bakın yapılmasının üzerinden 300 yıl geçmiş bir top yapıyor bunu. bu örnek fatih devrinde osmanlı'nın teknoloji olarak nasıl bir seviyeye geldiğini göstermesi açısından çok önemli.
• şehzade bayezid in mahlası.
• "bir şahi olsa vursa keşke istanbul'u mahvedenlerin kalelerine!"