şahları da vururlar

• 41 yıl önce...
  
  ilk oyunlar.
  
  şah rolünde ulvi alacakaptan unutulmazdı. (sonra hidayete erdi ama arkadaşlığımız bâki kaldı.)
  
  hele mfö'nün özkan'ının salonun arkasından sahneye doğru gitarıyla hem çalıp hem paris aksanıyla şarkı söyleyerek gelmesi... (canlı performans sadece ilk sezondu)
  
  ve ferhan'ın gizli pençe (demek gizli gizli diyen savakçı) yapan kundura tamircisi ömer hayyam'ı...
  
  henüz mfö olmamış arkadaşların meşhur “döndü pervaneler” şarkısı... (oyundan ayrılıp mfö'yü kurduklarında aynı melodiye yepyeni şarkı sözleri yazıp “ele güne karşı” yapmaları)...
  
  ah mâzi.
  
  .
  
  oyunu, harbiye'deki yapı endüstri merkezi sahnesinde seyretmiştim. (sahneyi vasıf abinin ankara birlik sahnesi'ye paylaşıyorlardı.)
  
  .
  
  ben ise 26 yaşımdaydım ve kuliste kitap sergisi açıp satmaya çalışıyordum.
• ilk defa ses tiyatrosu'nda ferhan abi'siz ya da az ferhan abi'li bulunmama yol açmıştır bu oyun.
  
  çok tuhaf bir duyguydu bu; oyundan önce ferhangi bir şekilde kaydedilmiş "telefonunuzu kapatın" anonsunu unutmuşum; iyi ki de unutmuşum; bir anda öyle güzel geldi ki ferhan abi'nin sesi hem gözüm doldu; hem de hala sanki ışıklar açılınca sahnede arz-ı endam eyleyecekmiş gibi hissettim.
  
  oyun sonu teşekkür kısmında derya ve ferhan kardeşler en zor kısmı birbirlerine pasladılar; ikisinin de dudakları dilleri gitmedi levent ünsal'ın ve tabii ferhan abi'nin adını "aramızda olmayanlar" şeklinde anmaya ve teşekkür etmeye; çok tebrik ediyorum ki sesleri titrese de konuşabildiler; söyleyebildiler.
  
  oyun bittiğinde ayakta alkışların sonunda bir sessizlik vardı; ne bir oyun sonunda ne de bir sinemada böylesi bir sessizlikle salondan ayrılmamıştım; sadece burnunu çeken birkaç kişinin sesi vardı.
  
  kapıdan çıkar çıkmaz derya baykal'la karşılaştım; ağlıyordu; selam verdim; selam verdi.
  
  beyoğlu'nun en güzel delikanlısının yüreğimizde açtığı yara hala taze, özlemi hala kuvvetli belli ki.
  
  oyun güzel miydi, güzeldi. ferhan abi'siz ne kadar güzel olabilirse; o kadar güzeldi işte.
• mfö'nün yalnızlık ömür boyu ve ele güne karşı adlı şarkıları aslında bu oyunun orijinal müzikleridir, yine mfö tarafından yapılmıştır. şarkılar beğenilince, şu anda bildiğimiz sözleriyle mfö albümlerine girmiştir.
• ünü iran'a dek gitmiş bir ferhan şensoy klasiği.bazı karanlık güçler ferhan'a oyunu gösterimden kaldırmazsa kötü şeylerin olacağını söylemiş.ama ferhan onları siklememiştir.ve ne yazık ki bir sezon sonra, muzır müzikal sahnelenirken ses tiyatrosu bu orospu çocukları tarafından yakılmıştır.
• başkaldıran kurşunkalem kitabının sonunda ferhan şensoy, tiyatro peygamberi haldun taner ile divan pub'da buluşur.
  
  haldun taner, ferhan şensoy'dan oyunu okumasını ister. ferhan şensoy; "uzun sürebilir... isterseniz dosyayı size verebilirim. bende bir kopye mevcut" der. tiyatro peygamberi "hayır hayır, oku. vaktim var" diye cevap verir.
  
  haldun taner, ferhan şensoy'un titreyerek okumaya başladığı oyunu, sonuna kadar bir peygamber sabrı ile dinler ve "çok güzel" der. sadece birinci perdenin sonunu çok sert bulur ve bir öneri getirir:
  
  "idamdan önce suçluya son arzusu sorulur. şah, hayyam'a son arzusunu sorsun. o da iran'ın veliahtını görmek istediğini söylesin". şah;
  
  "ne veliahtı? daha ortada gelin yok!" desin, hayyam da şöyle yanıtlasın;
  
  "menim acelem yok, men meklerem!"
  
  (buraya kadar diyaloglar dışındaki yerleri kitaba sadık kalmaya çalışıp kısaltarak yazdım. aşağıda yazılanlar ferhan şensoy'un başkaldıran kurşunkalem kitabından birebir alınmıştır)
  
  iki gözümden birer damla yaş süzülüyor, hüngür hüngür ağlamak üzereyim. çok güzel bir perde finali armağan ediyor bana tiyatro peygamberi haldun taner.
  
  bu oyunu tiyatroya vermek istemediğimi, kendi düşündüğüm gibi sahneye koymak arzumu dile getiriyorum.
  
  -kendi tiyatromu kurmak istiyorum.
  -paran var mı?
  -hayır hocam. buyurduğunuz gibi olay iki kalas, bir heves. işin fenası bende sadece heves var, kalas parası da yok!
  
  gülümseyerek koyuyor elini omzuma;
  
  -kolay gelsin. yolun açık olsun!
  
  koyverdim dizginlediğim gözyaşlarımı. elmadağ'ı sel aldı. gondolla döndüm teşvikiye'ye.
  
  ferhan şensoy
  geriş 19 kasım 2011
  
  başkaldıran kurşunkalem
• 2nci bölüm xxviii./ kerhanesiz bir tahran
  
  boyacı hasso ile boyacı hüso, ellerinde birer boyacı sandığı ile girerler. oturur ve
  fırçaları ile atraksiyona başlarlar. boya sandığı olur bateri, boyacılarımız baterist, şarkıya
  girerler.—
  
  hasso ile hüso - atem dutem men seni
  şekere katem men seni
  agşime boben gelende, lo önüne atem men seni
  havar lele yâr lele
  havar lele yâr lele
  
  hasso - (birden durur) hop usta... hoop usta... moşına otroksiyon yopep kendimizi
  poralamıyak, maksana in cin geçmiir!
  
  hüso - geçmez tabii... oyakkabi boyatacak gibin olanları mir mir asiirler kesiirler.
  
  hasso - asacaklar helbet.. mırak miraz assınlar, sittin senenin ahı bu... esas o rıza
  mezemengini asacaklardı kim mir şeye menzesin... son demde vıjıtt yırttı mürzü!
  
  hüso - tabii, işin maşındakiler berdaim yırtar, olan mize olur. mu gidişle sıra mize mile
  gelebilir.
  
  hasso - möyle hıyar hıyar khonışır isen gelir helbet... ah o rıza mezemengini mir
  sallandıracaklardı pahlavi meydanında, menim gurundiki götüreceğidim mir şişe mey
  götüreceğidim, garşısında musuki çalacağidim, mey içeceğidim, keyif çatacağidim,
  çotamamışem, ana yanırem.
  
  hüso - miz mu şah rıza'yı mum ilen aramaz isek, iyi.
  
  hasso - sen ne dirsen lan, sen gorşi-dövrimci misen?
  
  hüso - lan oglim hasso, senen gafa porke taşı! oyetullahımız paris'ten döndüginde
  hovalimanında penç gün penç gece yatmamış mıyem?
  
  hasso - yatmışsen.
  
  hüso - oyetullahımız için dua etmemiş miyem?
  
  hasso - etmiş misen?
  
  hüso - gürmemiş misen?
  
  hasso - men ne milirem, ellerini hovaya açmışsen, mır mır mır, mır mır mır etmişsen...
  dua mı etmişsen, beddua mı etmişsen, men ne milirem?
  
  hüso - peki, oyetullahımız orabaya bindikte, oraba horeket halinde iken orabanın ön
  camına kendimi siper etmemiş miyem?
  
  80
  
  hasso - etmişsen.
  
  hüso - sen munu tilivizyonda gürmemiş misen?
  
  hasso - gürmüşem.
  
  hüso - peki, men munları miçün yopmışem?
  
  hasso - reza'dan gurtulmak için yopmışsen babov!
  
  hüso - reza'dan gurtulduk da n'oldi? işler mi acildi? yok! eskiden üç penç oyakkabi
  boyatacak var idi, şimdi o da yok.. herkesin oyağında bir dövrimci postali, herkesin
  oyağında bir dövrimci cimnastik pobici.. boyayacak gundura galmadi.
  
  hasso - ağzından çıkanı gulağın duysun, oğacın altında khonişma, yopraklar duyar,
  gorşi-dövrimci diye güme gidersen.
  
  hüso - reza zemanında khonişma.. oyetullah zemanında khonişma, miz ne zaman
  khononişicaz babov! men mu dövrimden heç mir şey anlamamışem.
  
  hasso - sen anlayabilemirsen! senin gafa, nato-gafa cento-mermer.. heç çalışmiir..
  hele ortalık mir yotışsın.. hoşarat temizlensin, her şey oyarlanii.. sendika gurulii..
  hepimiz sendikalı oleyis.. undan sonra üç gundura boyamışsen, penç gundura
  boyamışsen farkı kalmiir, ayni parayı alirsen, kıro!
  
  hüso - üç gundura boya, penç gundura boya, ayni para ha?
  
  hasso - elbette lan, sosyalizm lan, sosyalizm.
  
  hüso - o zeman kimse penç gundura boyamaz, üç gundura boyayan işi savsaklar. men
  boyamam mir kere... üç gundura boyarem, gider fikis menüden ücretimi alırem.
  
  hasso - ulan salak, öyle olmii!
  
  hüso - nasıl olii?
  
  hasso - mir kitabına uyii!
  
  hüso - hankı kitaba uyii?
  
  hasso - sindi mak... sindi gomite gurulii. gomite gurulii, herşey oyarlanii!
  
  hüso - ney oyarlandii babov, ney oyarlanii?
  
  hasso - ulan salak,gomite niye gurulii! gomite, oyarlii!
  
  hüso - neyi oyarlii?
  
  hasso - heç anlamirsen be, heç anlamirsen salak! oyetullah hitabet khonuşması yapii,
  hepsi mir mir anlaşılii.
  
  81
  
  hüso - oyetullah khonuşii khonuşii, moşa khonuşii... aha geliii! (hüso çok korkar) aha
  korkii! moşa khonuşiimiş... eyle ya, ne khonuşii? allah khonuşii. impiryalizm khonuşii.
  islâm khonuşii.. mizim derdimize çâre khonuşii mi? orkadaş dogriye dogri, gavisliye
  gavisli... mu oyetullahımız maşımıza geçtiğinden beri heç bir derdimizi halletmemiş.. ilk
  işi kerhaneyi kapatmak olmuş.
  
  hasso - lan kerhane eyi mir şey mi? kötü mir şey mi?
  
  hüso - kötü elbet.
  
  hasso - kötü mötü, kerhane olmamış olmaz orkadaş.. men dövrim olduğundan beri
  karı yüzü görmemişem.. oyetullahın yaşı yetmiş işi bitmiş, o yapamiiir, kimse yapmasın
  öyle mi?
  
  hüso - mana mak oyetullahımız hakkında mir lâf dahi eder isen, seni mizzat men
  götürüp astırttıraram.
  
  hasso - timurlenk'ten beri her başa geçen astıriir, kestiriir, aha öyle isterem ki, mir gün
  mir adam geçsin maşımıza, ey gurbanlar desin, mundan kelli asma kesme mitti!.. madem
  kötü idi, eyi mir kerhane aça idi!
  
  hüso - mana mak kerhane mitti. kerhane lağvoldu... orospuluk iptal eylendi... ne galdi,
  gidecen kıro kıro evlenecen, kıro!
  
  hasso - lan evlenmek kaç para milir misen? evlenmek zengin işi! kerhane öylemiydi
  ya! ah, diğdesini sevdiğimin kerhanesi, mugün yeşil gözlüsü, yarın gara gözlüsü.. seç seç,
  beğen beğen al.. eyiydi vesselam eyiydi.. lan orospuluk lağvolmuş, orospular n'oldu
  peki? emekli mi oldu? orospuluk dünya guruldu gurulalı var, paranın icadından evvel
  var.. cariyelik ney peki? oyetullahımız cariyeliği niye galdırmii? cariyelik orospuluk değil
  mi?
  
  hüso - değil. cariyelik maska.. cariyelik mammaşka. cariyeliğin kitapta ganunda yeri
  var.. aileyi koruma kanunu var.
  
  hasso - o zaman mir de, kerhaneyi koruma kanunu çıkarsınlar... cariyelik ney? zengin
  olan, istediği karının parasını versin, evine zulalasın, istediği zaman istediğiyle halvet
  olsun.. miz n'olacağız peki?
  
  hüso - senin mugün çenen düştü, aklin donuna geçti... mir çaresi mulunacak helbet.
  
  hasso - ne çaresi babov ne çaresi? munun çaresi belli, başağrısına aspirin, bel ağrısına
  avrat! kadın erkek denize girme yasak olmiş, etek giyme yasak olmiiş.. orda garı görme,
  burda garı görme, gece üryanda üryan garılar gör, sabah galk bütün dünyayı garı gör!
  
  hüso - lan senin durumun gayet glinik!
  
  hasso - men artık dayanamirem.. gidecem mu kum kentine oyetullahımızla mizzat
  görüşme talep edecem.
  
  hüso - ne diyecen lan oyetullah'a?
  
  82
  
  hasso - hovalimanında orabanın ön camına kendini siper eden ahan menem diyecem..
  men artık dayanamirem, mana mir garı mul, diyecem.
  
  huso - var mıymış elinde iyi karılar? salak! oyetullahın işi gücü yok, penç rekat
  arasında sana mezemenklik yapacak!
  
  hasso - kapatmasa idi kerhâneyi... mana mı sordu kapatırken? men erkekem orkadaş..
  arada sırada menim de canım garı ister.. meme dutmak ister, dudak öpmek ister..
  menim param yok evlenebilemirem, cariye tutabilemirem, peki men ne bok yiyem? mu
  yaştan sonra gidip de ebne mi olem?
  
  http://sinflesh.si.funpic.de/ferhan_sensoy.pdf
• bir ferhan sensoy klasiği, iranın yakın dönem tarihini anlatan çok başarılı bir oyundur ve muhteşem bir kadrosu vardır. seyredememiş ve seyredemeyecek olmam beni en çok üzen şeylerden biridir.
• pes ki sen petrolü ingilize
  anayasayı fırına vermişsen
  eylemişsen iranı viran
  sen kafadan yanmışsen
  
  iran senin gölgendir
  yenemezsin gölgeni
  sana làzım yedi yedi
  henüz icàd edilmedi.
  
  bu da otis'im kahinime hediyem olsun
• ferhan şensoy'un iran'ın yakın tarihiyle türkiye'nin yakın tarihini harmanlayarak hicvettiği müthiş oyun. kullanılan dil ve tarihsel olayların sahneye sıkıcı olmadan taşınışı, oyunun epik tiyatronun has örneklerinden biri olarak tarihteki yerini almasını sağlıyor. sahnelendiği dönemde kapalı gişe oynamasının yanında gelecek nesillere ders olarak okutulacak nitelikte bir metin olması da ayrıca belirtilmeli.
• farisi fars yazilmis, beni aksira tiksira guldurmus mukemmel bir oyundur.ibret alinasi guzel konulara degdirmistir ferhan agabey.
  
  ayrica riza pehlevi ile humeyninin tavla sahnesi mukemmeldir.
  
  "seni kurtaracak yedi yedi
  o da henuz icad edilmedi"
  
  diyerek sahin koltugunun altina sokar humeyni(tavla tahtasini)
  (icimden bir his bu aklimda kalmis bolumun yakin zaman icinde duzeltilecegini soyluyor...otisabiyim kahinim)