şathiye

• şath kökünden türemiş şiirsel bir edebî tarzın adıdır şathiye veya benim sevdiğim şekilde söylersek: şathiyye.
  
  şath bir fikri, bir davayı savunmak anlamına gelir. bunu (davayı anlatmak) alenen yapmak tasavvuf kültüründe ayıp sayılır. çünkü anlamayanlar yahut yanlış anlayanlar olacaktır. böylece fantastik bir şiirin yolu açılmış olur. en güzel örneklerini kaygusuz abdal ve yunus emre vermiştir.
• şathiyye'ye bir örnek:
  
  cümle kaplumbağalar
  kanatlanmış uçmağa
  kertenkele derilmiş
  kırım suyun geçmeğe
  
  kelebek ok yay almış
  ava şîkâra çıkmış
  domuzları korkutur
  ayıları kaçmaya
  
  ergene'nin köprüsü
  susuzluktan kurumuş
  edirne minaresi
  eğilmiş su içmeye
  
  allahımın dağında
  üç bin balık kışlamış
  susuzluktan bunalmış
  kağnı ister göçmeye
  
  leylek koduk doğurmuş
  ovada zurna çalar
  balık kavağa çıkmış
  söğüt dalın biçmeye
  
  bir sinek bir devenin
  tepmiş oyluğunu, ezmiş
  bir budunu götürmüş
  dönüp ister kaçmağa
  
  bir aksacık karınca
  kırk batman tuz yüklemiş
  gâh yorgalar gâh seker
  şehre gider satmağa
  
  domuz düğün eylemiş
  ayıya kızın vermiş
  maymun sındı getirmiş
  kaftan gömlek biçmeye
  
  deve hamama girmiş
  dana dellaklık eder
  su sığırı natır olmuş
  nöbet ister çıkmağa
  
  kaygusuz'un sözleri
  hindistan'ın kozları
  sen de bu yalan ile
  gidem dersin uçmağ'a
  
  (kaygusuz abdal)
• çıktım erik dalına
  
  çıktım erik dalına,anda yedim üzümü
  bostan issı kakıyıp,der ne yersin kozumu
  
  uğruluk yaptı bana.bühtan eyledim ona
  çerçide geldi aydur,hani aldın gözünü
  
  kerpiç koydum kazana,poyraz ile kaynattım
  nedir diye sorana, bandım verdim özsümü
  
  iplik verdim cullaha,sarip yumak etmemiş
  becid becid ismarlar,gelsin alsın bezini
  
  bir serçenin kanadın,kırk katıra yüklettim
  çift dahi çekemedi,şöyle kaldı kazını
  
  bir sinek bir kartalı,salladı vurdu yere
  yalan değildir gerçektir, bende gördüm tozunu
  
  bir küt ile güreştim, elsiz ayağım aldı
  güreşip başamadım,gövündürdü özümü
  
  kafdağından bir taşı,şöyle attılar bana
  öylelik yola düştü,bozayazdı yüzümü
  
  balık kavağa çıkmış,zift turşusun yemeğe
  leylek kodok doğurmuş,baka şunun sözünü
  
  gözsüze fısıldadım,sağır sözüm işitmiş
  dilsiz çağırıp söyler,dilimdeki sözümü
  
  bir öküz boğazladım,kakladım sere kodum
  öküz issı geldi der,boğazladın kazımı
  
  bundan da kurtulmadım, niğdeyim bilemedim
  bir çerçi de geldi der,kani oldum gözgümü
  
  tosbağaya sataştım,gözsüz sepek yoldaşı
  sordum sefer nereye,kayseriye azami
  
  yunus bir söz söylemiş,hiçbir söze benzemez
  münafıklar elinden,örter mana yüzünü
  
  (yunus emre)
• adem'i balçıktan yuğurdun yaptın
  yapıp de n'eylersin bundan sana ne
  halk ettin insanı cihana saldın
  salıp da n'eylersin bundan sana ne
  
  bakkal mısın terazuyu n'eylersin
  işin gücün yoktur gönül eğlersin
  kulun günahını tartıp n'eylersin
  geçiver suçundan bundan sana ne
  
  katran kazanını döküver gitsin
  mümin olan kullar dîdara yetsin
  emreyle yılana tamuyu yutsun
  söndürsün tamuyu bundan sana ne
  
  kaygusuz abdal'ım sözümüz budur
  her yerde çağırsam hak onda hazır
  hep duzaha bastırırsın kim ne der
  yakma kullarını bundan sana ne
  
  kaygusuz abdal
• dini konularda esprili yorum yapan siirimsi.
• şathiye .. tekke edebiyatında ki mizahi manzumeler.
• şathiye, şatıh, şutuhat veya "şathiyyat-ı sufiyye" olarakta bilinen bu ıstılah, zahirde manasız görünen fakat izahı yapıldığında manası anlaşılan sözler demektir. aynı zamanda latife ^*, şaka, şaka yoluyla söylenmiş sözler manasına da gelir.
  bu tür aykırı, kapalı ve manasız hatta saçma sapan görünen sözler çoğu zaman bilhassa bilerek kapalı ve rumuzlu ifade edilmektedir.
  bu durumda şerh neredeyse kaçınılmazdır.
  
  "yunus bir söz söyledin hiç bir söze benzemez.
  münafıklar elinden örter mana yüzünü."
• "garip kulun yaratmışsın
  derde mihnete katmışsın
  onu aleme atmışsın
  sen çıkmışsın uca tanrı"
  
  kaygusuz abdal
• beni, toprak ve sudan kazdı; benim suçum ne?
  dokuduğu ipek, çul, sazdı; benim suçum ne?
  iyi, kötü yaptığım her şeyi ve her sözü
  bu alnıma kendisi yazdı; benim suçum ne?
  omer hayyam
• sünneti, farzı fazla kafana takma,
  ekmeğinden yoksula verdin bir lokma.
  dostu ve gönlü hoş tut, kötülüğü kov;
  şarap ver; cennetliksin mutlaka, korkma!
  omer hayyam