saturnalia

• yamulmuyorsam birinci konsil'de^* alınan kararla; adı saturnalia olan ve kökleri m.ö. 6.000'e (bkz: tamuz) (bkz: dumuzi) kadar uzanan gün dönümü kutlamaları -pagan geleneklerinden sıyrılamayan kitlenin asimilasyonunun sağlanabilmesi amacıyla- hıristiyanlık tarafından christmas adı altında, isa'nın doğumu olarak kabul görmüştür.
  
  edit: typo
• roma cumhuriyeti ve daha sonra da imparatorluğu'nun en önemli dini bayramlarından olan ve pek çok kaynağa göre noel'in atası/babası/esin kaynağı olarak değerlendirilen pagan yortusu. m.ö. 497 senesinde satürn tapınağı'nın inşaatı tamamlandıkan sonra kutlanmaya başlanmış ve neredeyse dokuz yüz sene boyunca antik roma'nın en bilinen ve en önem arz eden dini bayramlarından birisi olmuştur.
  
  roma kültünde bereket, tarım ve verimlilik tanrısı olan satürn'e adanan bu bayram, uzunca bir süre her sene 17 aralık tarihinden 23 aralık tarihine dek kutlanır ve genellikle roma'daki satürn tapınağı önünde satürn'e sunulan dev adaklarla başlardı.
  
  köleler ve sahiplerinin yer değiştirdiği oyunlar, sahiplerin kölelere hizmet ederek "ilahi düzen"in doğrudan satürn'den geldiğine inanılan talimatlarla bir süreliğine tersine çevrilmesi, sınırsız tüketilen şarap ve rastgele bir kişiyi seçip rex^* ilan ederek onun talimatlarına altı gün boyunca uymak gibi kulağa oldukça ilgi çekici ve bir o kadar da tuhaf gelen içerikte eylemler bulunduran bu bayram süresince romalılar'ın "kadim altın çağ" adını verdiği ve bütün italya'nın satürn'ün kontrolünde gönenç içinde olduğuna inandıkları antik bir geçmişi andıkları da biliniyor.
  
  öte yandan, bu anma süresinde tarihçi lucianus'un^* dile getirdiği üzere doğrudan satürn'ün emirleriyle "ciddiyet elden bırakılır, hiçbir ticari eyleme izin verilmez, bolca içilir, zar atılarak oyunlar oynanır ve köleler kutlamalarda başı çeker". yani, bu bayramın temel amacı daha evvel de belirttiğim gibi "ilahi bir düzen" sonucu oluşturulduğuna inanılan sosyal ve ahlaki normların tamamen dışına çıkılması ve bunun kutsanmasıdır. yine, bu bayramın ilk günündeki adak faslı sonrasında köleler ve fakir pleblere yiyecek ve giyecek yardımı yapıldığı biliniyor. hatta marcus valerius martialis'in kuvvetle muhtemel biraz da hiciv içeren yorumuna göre patrisyen aileler de birbirlerine egzotik hediyeler verirlerdi ve bunların arasında "galya'dan getirilen maymunlar" da olurdu.^*
  
  bu arada antik yunan ve roma'da yana ya da geriye doğru uzanarak keyif yapmanın ne kadar meşhur olduğu malumunuzdur. işte bu bayram süresince, köleler de sahipleriyle beraber uzanarak şarap içer, üzüm yer ve hatta yeri gelir sahiplerinin kendilerine hizmet etmesini sağlarmış. ikinci yüzyılda yaşamış tarihçi justinus frontinus'a göre saturnalia, satürn'ün italya'ya getirmiş olduğu ve köleliğin içerisinde bulunmadığı kadim bir altın çağı sembolize ettiğinden bu bayram süresince kölelere her zamanki gibi davranmak da asla tanrılar tarafından hoş karşılanmayan bir davranış biçimiydi.
  
  gel gelelim saturnalia'nın aslında kölelere senede birkaç gün özgürlük ve vahşileşme imkanı vererek, senenin geri kalanında köle sahiplerine deyim yerindeyse kölelerinin tasmalarını daha da sıkma imkanı sağlamış olabileceği de tarihçiler tarafından kayda değer biçimde tartışılan bir unsur olagelmiştir. dikkate alınması gereken bir diğer nokta da seneca'nın birazdan okuyacağınız yorumunda gizlidir. ünlü filozof ve tarihçi "yalnızca ve yalnızca bunu hak ettiğini gösteren köleler benimle saturnalia'da aynı masada yemek yiyebilir" diyerek aslında ne olursa olsun roma'daki sosyal katmanlaşmanın kolay kolay kırılamayacağını da göstermiş oluyor.
  
  bilhassa imparatorluğun ilerleyen yüzyıllarında saturnalia'nın hem önem hem de kutlama bakımından 25 aralık tarihinin gerisine düştüğünü belirtmekte yarar var. önce imparator caligula tarafından bir haftadan dört güne indirilen bu bayramın, ilerleyen yüzyıllarda ise o dönem kullanılan takvime göre en kısa gün olarak da bilinen 25 aralık tarihinin sol invictus'un doğum günü olarak kutlanmaya başlamasıyla birlikte özellikle üçüncü yüzyılın ikinci yarısından itibaren eski şaşalı ve afili halinden uzaklaştığını söyleyebiliriz. yılın en kısa gününde doğduğuna inanılan ve yılın geri kalanında giderek büyüdüğü ve azametine azamet kattığına inanılan güneş tanrısı sol invictus'un bayramı ve doğum tarihi olan bu tarih ise daha sonra imparatorluğun hızla hıristiyanlaşması ve papa greguar, papa birinci iulius ve ambrosius gibi din adamlarının adeta pagan bayramlarına el koyarak onları hıristiyan bayramlarına dönüştürmesiyle birlikte, bilindiği gibi noel olarak kutlanmaya başlıyor.
  
  dördüncü yüzyılın ortalarında ve sonlarında halen küçük ölçekli de olsa kutlandığı bilinen saturnalia'nın tam olarak ne zaman kutlanmamaya başlandığı bilinmese de theodosius dönemi ve sonrasında neredeyse hiç kutlanmadığı kesin gibidir.
• eski romada kış gündönümünde satürn festivali adı da verilen kutlamalar yapılırdı. içki su gibi akar, yenir, içilir, neşe yapılırdı. köleler sahipler ^* i ile eşit olur, hatta içlerinden birisi geçici olarak sahip konumuna getirilir, royal purple ^* giymesine izin verilir, o süre için lord of misrule ^* ünvanını alırdı.
• kalıntıları günümüzde noel'e kadar etki etmiş olan şenliklerdir. eski sınıfsız toplumun kalıntısı olarak bu festival sırasında sınıfsal farklılıklar yoktur, köle-efendi yoktur. poligami'nin kalıntısı olarak festival süresince efendi'nin cariyeleri, karısı, kızı dahil olarak sınıfsal farklılık gözetmeden herkes birbiriyle sevişebilir. bu bir ibadet sayılır. yani insanlar bu festival süresince geçici olarak eski yaşantılarına döner.
• "romalı kadınlar senede bir gün mutlak iktidarın tadını çıkarıyorlardı. evli kadınlar bayramı matronalias boyunca onlar hükmediyorlardı; erkekler de onların dediklerini yapıyorlardı.
  
  eski babil'deki eğlencelerin devamı olan saturnalias'lar bir hafta sürer ve matronalias'lar gibi dünyanın düzenini altüst ederlerdi. hiyerarşiler tersine dönerdi: zenginler, evlerini istila eden, giysilerini giyen, masalarında yemek yiyen ve yataklarında uyuyan yoksullara hizmet ederlerdi. (...)
  
  tersine dünyanın bütün bayramları gibi bu geçici özgürlük alanlarının da bir başı ve sonu olurdu. çok kısa sürerlerdi. kaptanın emir verdiği yerde mürettebata emir vermek düşmez." eduardo galeano - espejos una historia casi universal
  
  (bkz: saturn)
• kronos geçmişin: mutlu geçmişin tanrısıdır.
  satürn gibi.
  zeus’un yok ettiği bütün diğer tanrılar gibi.
  saturnalia;
  eşitliğin özgürlüğün kardeşliğin ve dayanışmanın egemen olduğu bir toplumsal düzenin tanrılarından biri adına düzenlenen kutlamalara verilen ad. zeus babasını öldürmekle geçmişin insanların eşitlik içinde yaşadığı bir toplumuda yenmiştir.
  mitoloji böyledir işte gerçekliği mistifakasyona uğratarak anlatır.
  mitolojinin anlattığı gerçekliğin günün nesnelleiğine uymamasının sebebide budur.
  bugün nasıl televizyon basın sinema ve diğer birçok şey egemen sınıfın idelojik birer aygıtsa, mitolojide geçmişte aynen bunu yapıyordu.
  antik dönemin köleci zihniyetine isyan etmenin yoluydu saturnalia kutlamaları.
  insan oğlunun geçmişi güzel günlerine duyduğu özlemin bayram havasında geçtiği kutlamalardı. yalnızca hristiyan din adamlarınının değil, henüz hristiyanlık yokken bile geçmişin eşitlikçi düzenini isteyenlere karşı romalı egemenlerce bile ortadan kaldırılmaya çalışaılan bir bayramdı. sonradan kurnazca bir girişim ile (ki hristiyanlığın ilk dönemimdeki eşitlikçi söyleminin de bunda etkisi vardır),saturnalia kutlamaları isanın doğumuna denk getirldi ve düzen sınırları içine çekildi.
• zeus’un babası kronos (saturnus)’un italya’yı yönettiği zamanları (bkz: altın çağ) anmak için düzenlenen festival. bu dönemde ölüm cezaları ertelenir, fakirler zenginlerle birlikte yemek yermiş ve daha bir sürü şey. bu yüzden eşitlik anlayışının kaynağı olarak saturnalia festivali gösterilebilirmiş.
• 2008 tarihli (bkz: the gutter twins) albümü. kanımca taş gibi bir albümdür. hiçbir şarkı ıskalamaz. sub pop'tan çıkmıştır.
  
  1. the stations
  2. god's children
  3. all misery / flowers
  4. the body
  5. idle hands
  6. circle the fringes
  7. who will lead us?
  8. seven stories underground
  9. i was in love with you
  10. bête noire
  11. each to each
  12. front street
• az kalsın hıristiyanların noel adı altında paganlaşmasına neden olmuş roma bayramı.
• the gutter twins'in olanı, ok computer kadar iyi bi albüm.