şems

• eski dilde güneş.
• 91-eş-şems
  
  kadir sûresinden sonra mekke'de inmiştir, 15 (onbeş) âyettir. adını, sûrenin ilk kelimesi olan ve "güneş" anlamına gelen "şems"ten alır. bu sûrede insanın yaratılışında var olan iki özellik ele alınır: iyilik ve kötülük. insanın yaratılışında, iyi olmak da kötü olmak da kabiliyet olarak vardır.
  
  rahmân ve rahîm (olan) allah'ın adıyla.
  
  1. güneşe ve kuşluk vaktindeki aydınlığına
  
  2. güneşi takip ettiğinde ay'a,
  
  3. onu açığa çıkarttığında gündüze,
  
  4. onu örttüğünde geceye,
  
  5. gökyüzüne ve onu bina edene,
  
  6. yere ve onu yapıp döşeyene,
  
  7. nefse ve ona birtakım kabiliyetler verene,
  
  8. sonra da ona iyilik ve kötülükleri ilham edene yemin ederim ki,
  
  9. nefsini kötülüklerden arındıran kurtuluşa ermiştir,
  
  10. onu kötülüklere gömen de ziyan etmiştir.
  
  11. semud kavmi azgınlığı yüzünden (allah'ın elçisini) yalanladı.
  
  12. onların en bedbahtı (deveyi kesmek için) atıldığında,
  
  13. allah'ın resûlü onlara: "allah'ın devesine ve onun su hakkına dokunmayın!" dedi.
  
  14. ama onlar, onu yalanladılar ve deveyi kestiler. bunun üzerine rableri günahları sebebiyle onlara büyük bir felâket gönderdi de hepsini helâk etti.
  
  15. (allah, bu şekilde azap etmenin) âkıbetinden korkacak değil ya!
• mevlana'yı çağrıştıran kelime...
  (bkz: tebriz)
• ks. $emsettin..
• büyük ihtimalle şemsiye kelimesine köklük yapmaktadır bu kelime.
• şems-i tebriziyi de anlatabilen kısaltma.
• "dinle neyden, zirâ o birşeyler anlatmada
  ayrılıklardan şikâyet etmededir.
  ney der ki: beni kamışlıktan kopardıklarından beri,
  iniltim kadın - erkek herkesi ağlattı.
  ayrılık bağrımı delik deşik eylesin,
  tâ ki aşk derdini anlatabileyim.”
  mevlana
• güneş anlamında arapça kelime,kelime kökeni olarak eski sümer güneş tanrısı şamaştan geldiği duyumları alınmıştır
• (bkz: sonsuzluk yolcusu)
• karacaoğlan'ı karar vermekte tereddüte düşüren, zorlayan üç güzelden birinin adıdır: şems
  
  ---
  ben meylimi üç güzele düşürdüm
  biri şemsi, biri kamer, ille elif
  onların aşkıyla aklım şaşırdım
  biri şemsi, biri kamer, ille elif
  ---