sosyal piyasa ekonomisi

• bazilarinca uygulamada (bati) almanya'nin ikinci dünya savasi sonrasi en basarili örneklerinden biri oldugu iddia edilen ekonomik model. basta iskandinav ülkeleri, fransa ve diger bazi avrupa ülkelerince benimsenmis ve iyi kötü uygulanmis oldugu ileri sürülebilir. almanya'da adenauer'in maliye bakani ludwig erhard bu modelin (soziale marktwirtschaft) mimari diye bilinir. refah devletinin serbest piyasalari dizginledigi, iyi isleyen bir sosyal güvenlik ve issizlik sigortasi sisteminin varoldugu, genis sendika ve emekci haklarinin hukuk devleti yasalariyla etkin ve siki bir sekilde korundugu, devletin angloamerikan usulü kapitalizme göre daha "sefkatli" ve koruyucu oldugu ancak özel mülkiyet ve hür tesebbüs haklarini gözettigi ve özgür kildigi bir ekonomik sistem diye kabaca özetlenebilir. ekonomik politikalarin öncelikleri arasinda adil bir gelir dagilimi ve adil bir vergi sisteminin tesis edilmesi vardir. devletin saglik ve egitim sistemini sadece piyasalara birakamayacagi savunulur ve görünüste de olsa cevre duyarliligi bilinci daha cok vurgulanir ve önemsenir.
  
  (bkz: aydinlanmis kapitalizm)
  
  yelpazenin iyice solundakiler "aldatmaca, sulandirilmis kapitalizm", diger taraftaki liberaller ise "piyasalari ve hür tesebbüsü gereginden fazla kisitliyor, issizligin önüne gecemiyor, vergiler cok fazla, verimli degil." seklinde dudak bükebilirler.
  
  (bkz: soysal piyasa ekonomisi)
• (bkz: walter eucken)
• ordoliberalizm. planli ekonomiye ve serbest piyasa ekonomisine alernatif olarak sunulmustur. ücüncü yol olarak da isimlendirilir. freiburg okulu'ndan gelen iktisatcilar tarafindan almanya'nin yeniden insasi amaciyla tasarlanmistir, ancak düsüncenin kökeni hayek'e kadar uzanir.
  
  bu terimi ilk kullanan kisi almanya'nin (bkz: bundesrepublik deutschland) ilk ekonomi bakani ludwig erhard'dir. ancak terimin kendisi ekonomi bakanliginda sosyal piyasa ekonomisinin tasarlanmasi üzerine calisan ve walter eucken'in düsüncelerinden etkilenen bakanlik sekreteri alfred müller-armack'a aittir. müller-armack'a göre sosyal piyasa ekonomisi bir takim sosyal düzenlemelerin yapildigi verimli bir piyasa ekonomisinden cok daha öte bir anlam tasimaktaydi. sosyal piyasa ekonomisi ile liberal ekonomik düzenin prensipleri, isleyisi ve sagladigi özgürlük sosyal amaclara ulasabilmek icin kullanilmaliydi. böylelikle sosyal piyasa ekonomisi almanya'da ekonominin temel felsefesi olarak kabul edildi, hala da alman ekonomisi üzerinde etkisini sürdürmektedir.
  
  sosyal piyasa ekonomisi'nin temel özellikleri ise söyle:
  
  - nitelik ve karsilastirmali olarak yüksek kalitede egitim olanaklari sunan, agirlikli olarak devlet tarafindan organize edilen egitim sistemi,
  - genis yapilanmis sistemler sayesinde iscilerin koruma altina alinmasi,
  - is hukuku düzenlemelerinin isciyi korur nitelikte olmasi,
  - hastalik, yaslilik, issizlik ve sakatlik gibi risklere karsi iyi yapilanmis sosyal güvenlik sistemi,
  - devlet ile isbirligi halinde calisan sosyal taraflarin, güclü sendikalarin varligi.
  
  bu ekonomik sistemin en cok elestirilen yönü ise issizlige bir cözüm bulamamis olmasidir.
• (bkz: refah devleti)
  (bkz: sosyal-demokrasi) (şevkatli kapitalizm?)
• mottosu "olabildiğince rekabet, gerektiği kadar müdahale" olarak ortaya konabilecek ekonomik modeldir. özünde serbest piyasa ekonomisinin bir çeşididir.
  
  hüsnü erkan türkiye'deki önemli savunucularındandır. ancak dediğine göre, yazdıklarıyla ne isa'ya ne de musa'ya yaranabilmiştir. solcular "piyasa" lafını duyunca, sağcılar da "sosyal" lafını duyunca huylanmışlar.
  
  ilgilenenler şu yayınlarına bakabilirler:
  
  erkan, hüsnü; "sosyal piyasa ekonomisi, ekonomik sistem ve piyasa ekonomisine işlerlik kazandırılması, izmir: silm ofset, 1987.
  
  erkan, hüsnü; (yayına hazırlayan), sosyal piyasa ekonomisinin bilimsel temelleri, izmir: tükelmak a. ş. , 1991.
  
  erkan, hüsnü; (yayına hazırlayan ve derleyen) sosyal piyasa ekonomisinin rekabet boyutu, izmir: tükelmak a. ş. 1992.
  
  erkan, hüsnü; (yayına hazırlayan ve derleyen), "uygulamada sosyal piyasa ekonomisi", izmir: tükelmat a. ş. 1992.
  
  erkan, hüsnü; (yayına hazırlayan ve derleyen), "sosyal piyasa ekonomisinde uygulanan politikalar", izmir: tükelmat a. ş. 1992.
  
  http://www.canaktan.org/…beralizm/sosyal-piyasa.htm
• sosyalizmin kapitalizm ile harmanlanmış hali
• ordoliberalizm olsun, sosyal liberalizm olsun, sosyal piyasa ekonomisi olsun, bunlar aralarinda ufak ve bazen onemli nuanslar olmakla birlikte birbirine benzer modellerdir. ortak noktalari ekonomik olarak liberal, sosyal olarak adil olma amaci gutmeleri, nispeten insani olmalaridir. avrupa ulkeleri bu karma kapitalist ekonomik modelleri ufak farkliliklarla uygularlar falan filan. buraya kadar yeni bir bilgi yok.
  
  elime bir sihirli degnek verilse dunya barisini saglamak adina yapacagim sey, 'ordoliberal' olarak tanimladigi insanlardan bahsederken takindigi nur yerlitas tarzi tiksinme ifadesi yazisini okurken bile hissedilen neoliberal ekonomistlerin agzina surekli bir devridaimle kurekle vuran bir makine yaratmak olurdu.
  
  amerikalisi ingilizi almani fransizi turku fark etmiyor, bu nerden geldigi belli olmayan ve kendini ekonomik elit zanneden orospu cocugu sinifinin kokunu kurutana kadar dunyaya rahat yok, oyle anlasiliyor.
• global finans ve küresel ticaret dünyasında çalışmayacak sistemdir.(yer altı kaynağı olan veya emtia üreten ülkeler hariç.)
  
  çünkü bu sistem kapitalizmin temel sorunu olan ve gelir dağılımı problemini yaratan üretim araçlarının sahipliği konusunu çözmemektedir.
  onun yerine kardan yüksek vergi alıp bir safety net oluşturup sistemin gerisinde kalanlara dağıtmaktadır.
  
  peki global finans ve küresel ticare dünyasında neden çalışmaz?
  çünkü vergiden kaçınmak mümkündür. sermaye sahibi vergiyi fazla bulusa bunu çep şirketlerle iç edebilir.
  vergisi az olan ülkeye gidebilir. işçi hakları daha az olan bir ülkeye işleri outsource edebilir. bundan dolayı da piyasa ekonomisinin sosyal kısmını yapacak para bütçede kalmaz. geriye piyasa ekonomisi kalır.
• (bkz: alt sınıfın ayaklanmasını engellemenin yolu)