sürrealizm

• gercekotecilik, son tahlilde anla$ilma kaygisi olan bir gosteridir. gosterdigi:
  
  1) hicbir sanat urunu, uzerinde aklin denetimi dogrultusunda uzerinde cali$ilarak yahut da sonradan duzeltilerek uretilemez.
  
  2) gercek sanat, tum dogalliyla ortaya cikan sanattir.
  
  3) sanatin bir kurali olamaz ve olmamalidir.
  
  4) gercekotecilik otosansur de dahil her turlu iktidara ve toplumun urettigi her turlu genel gecer degere muhaliftir, du$mandir. saldirir, provoke eder, yikmaya cali$ir.
  
  gercekotecilik sanata kar$i bir ciki$, bir harekettir ve herhangi bir ideolojinin destekcisi degildir. en fazla, "gercek" gercekotecilerin "anar$ist" olduklari soylenebilir. gercekoteciligin, niteleyeni de olamaz. ne "toplumsal" ne de "liberal" gercekotecilikten bahsedilebilir. gercekoteci, tum ideolojilerin otesindedir. bu nedenlerden oturudur ki, her gercekoteci, kiyisindan bucagindan anar$isttir. anar$izm de zaten bir ideoloji degil, bir ideolojisizliktir.
  
  ne var ki her anar$ist gercekoteci olmadigi gibi, her "sanata bula$an anar$ist" de gercekoteci degildir. gercekotecilik, anar$izmin sanattaki izdu$umu, parmak izi, alin yazisidir. alin yazisidir, cunku anar$izmin "gerceklik"te ba$ina gelenler, gercekoteciligin de "sanat"ta ba$ina gelmi$tir. once yok sayilmi$, daha sonra romantik bir felsefi/sanatsal hareket olarak tanimlanarak tasnif edilmi$, dosyalanarak rafa kaldirilmi$tir. anar$izmin ve gercekoteciligin kom$u siperlerdeki ta$akli muhalifleri bu tur hareketleri "gercek"ci hareketleri baltalayan, saptiran, kotu yola du$uren, zaafa ugratan ayrilikci masturbatif tavirlar olarak damgalami$lardir. bunlarin bir kismina gore anar$istler ve gercekoteciler zaman zaman i$birligi yaptiklari, "alem"in kendi burnunun dikine giden "deli"leri ya da en yumu$ak ifadesiyle "cilgin"laridir.
• gercekoteciligin "yikmaya cali$ma"si, dadaciliktan farklidir. yikmaya cali$mak (yikmak icin yikmak), son amaci degildir. amaci, yikmak, yeniden harekete gecmek ve yeniden yaratmaktir. breton'un, gercekoteciligi tristan tzara'nin dadaciliginin otesine ta$imasinin ve gene dadaciliktan farkli olarak "anla$ilma kaygisinin olmasi"nin da en onemli sebebi budur. ki daha sonra gercekotecilik marksizmle flort edecek ancak gercekoteciligin dogasi, bu flortu evlilige goturmeye yetmeyecektir.
  
  bu "yeniden harekete gecirme ve yeniden yaratma"nin nasil olacagi sorulabilir. gercege saldiri ve gercegin yikilmasi gercekoteci kimligi ile, yeniden harekete gecme ve yeniden yaratma ise anar$ist kimligi ile olacaktir. yeni bir deger, ancak ve ancak kendi icerisinde tutarli ve kendisini anlatmaya cali$an bir pencereden saglanabilir. yeni bir deger, yeni bir onermedir. dali bunu, "dakka ba$i bir fikir" $eklinde telaffuz eder.
• gercekotecilik, dadacilik gibi tum sanatlarin, tum sanatlara endekslenmi$ muhalif militanidir. gercekoteciligin niteleyeni olamaz, ama gercekotecilik niteleyebilir. gercekoteci edebiyat sinema, muzik, tiyatro, fotograf, bale, heykel, resim vs.
• gercekoteciligi dadaciliktan ayiran onemli bir nokta da yonteminde ortaya cikar. her ikisinde de hakim olan kendiligindenlik (otomatizm) birbirinden farklidir. dadacilikta bu kendiligindenlik "tesadufi" iken, gercekotecilikte "psi$ik"tir. me$hur dadaci hans arp'in 1916 yilinda, yaptigi ve kendisini tatmin etmeyen tablosunu yirtip attiktan sonra, ayni duzende tekrar yapi$tirmasi ve sonucun kendisini tatmin etmesi sanat tarihinin ilginc anekdotlarindandir. ayni $ekilde dadaci $airlerin bir cocuk oyununa cevirdikleri $iirlerde de bu gorulur. dadacilik, gercekoteciligin aksine nihilisttir.
• gercekoteci; akil hastalarinin, cocuklarin, bunaklarin, dogu$tan fizikozurlulerin (korlerin, sagirlarin, dilsizlerin, renk korlerinin vs.), uyu$turucu bagimlilarinin, alkoliklerin, intiharin e$iginde olanlarin, hipnoz altindakilerin, koma ya da agoni halindekilerin, ruyalarin ve benzerlerinin evrenlerini taklit etmeye cali$ir. zaman zaman cok iyi ba$arir da. ancak, bizzat bu hallerden birinde uretilmedigi surece samimi olamaz. yapay kalir. bilinc dunyasindaki bir gercekoteci, ancak bir masturbasyon halindeki heyecanla uretebilir urununu. bu ise gercekotecilik degil, sikintinin isiligidir. gercekoteciligi gercekotecilik yapan, bu yontemi; dadaciliktan ayiran ise yiktigi degerin ardindan "anar$ist kimligiyle" yaptigi oneridir. sanata bula$mi$ bir anar$istin gercekoteci olmasi da, sozkonusu yontemi kabulune baglidir.
• gercekoteci, anar$izmin kiralik katili, snaypiridir. dadaci ise yer yer "gercekotesi" bir e$kiya, yer yer "gercekotesi" bir $ener $en.
• dadaizmden sonra dogan edebiyat ve sanat akimi.
  dadaizmin akla ve alisilmisa karsi ayaklanma prensibinden hareket eder.
  ilk temsilcileri de dada akimi icinde yer alan bazi sanatkarlardir.
  fransa da dogdu denilir.
  suuraltinin karisik ve karmasik dunyasini sanata aktarma amacini guder.
  kurucu olarakda andre breton gosterilir onun 1924 de yayinladigi manifestoya gore surrealizmin nasil oldugunu kafanizi biraz kaldirirsaniz gore bilirsiniz.
• surrealizm sözcüğünü ilk olarak, 1917 yılında kaleme aldığı,"les mamelles de tiresias"(tiresias'ın memeleri) adlı kaba güldürü oyununu, "sürrealist drama" olarak niteleyen guillaume apollinaire'nin kullandığı; ancak, yvan goll adlı birinin de, yaşamının sonuna kadar , gerçeküstücülük'ü bulanın kendisi olduğunu savunduğu söylenir.
  kimileri de, akımın öncülüğünü, kendileri ve başkaları tarafından "gerçeküstücü" diye nitelenmeyen kimi sanatçıların yaptığını, örneğin hieronymus bosch'un, giuseppe archimboldo'nun, victor hugo'nun kimi resimlerinde, gerçeküstücü bir takım biçimlerin bulunduğunu, haklı olarak ileri sürerler.
  ancak daha yaygın bir kabule göre, gerçeküstücülük'ün asıl babası, 1924 yılında,"manifeste du surrealisme" (gerçeküstücülük bildirgesi) adlı bir kitap yayınlayarak, konuyu tanımlayan, bilinçli olarak tartışan andre breton'dur.
  dali dışında, gerçeküstücüler müziği pek sevmezler;dahası kimileri, müzikten hiç anlamazlar. chirico, zamanlarını konser salonlarında geçirenlere kızar. breton'un müzikle arası hiç iyi değildir.
  gerçeküstücüler," un chien andaolu" (bir endülüs köpeği), "l'age d'or" (altın çağ) gibi filmler çevirmişlerdir ama, bu akımın en etkili olduğu dallar, edebiyat ve resimdir.
  
  (bkz: guillaume apollinaire)
  (bkz: yvan goll)
  (bkz: andre breton)
  (bkz: salvador dali)
• sürreaslitlerin rüyalardan etkilendiğini ve rüyaların bilinçaltını ortaya çıkardığını düşünürsek, bilinçaltının sanattaki yansıması.
  
  (bkz: sigmund freud)
  (bkz: the interpretation of dreams)
• (bkz: sür be abicim)