taş plak

• 1890'larda ortaya çıktı. aslında 78,26 devir'de okunabilen plak türüdür.
  üretimi neredeyse 1940'lı yıllara kadar devam etmiş.
  üretiminde kullanılan ebonit maddesinin yapısından dolayı türkiye'de bu isimle anılmaktadır.
  özellikle gramofon ve motoru 78,26 devri destekleyen pikaplar ile okunabilir.
• alperen pehlivanoğlu ve berkay isimli iki güzel genç arkadaş tarafından kurulmuş müzik grubu. ileride çok ama çok ünlü olacaklarına eminim. şans eseri gölcük cennet gölünün sihirli ortamında dinleme imkanı buldum..mavi duvar'ı harika coverlamışlar! ağzınıza sağlık gençler!
  
  https://www.youtube.com/…lpiavzc7q7tcabaeya&index=2
  
  https://www.youtube.com/…t=uu-kdulpiavzc7q7tcabaeya
• kum ve ziftten yapılan iki tarafından da ses sinyalleri kaydedilen,çok kırılgan olması nedeniyle kullanımı dikkat isteyen bir plak türüdür.
• kimileri için pek kıymetlidir. kardeşimin eski kocası bosandiklarinda evden sadece giysilerini ve taş plaklarını almıştı. taş plakları alıp, köpeğini bırakması da çok ilginç...
• 78,26 rpm devir hızında ve 10" boyutunda ebonit üretiminden dolayı çok kolay kırılabilen 60 yıl hüküm sürmüş plak türü, memlekette öncülüğünü orfeon records, odeon records, polydor, pathé, sahibinin sesi (his master’s voice), columbia, grafson ... firmaları yapmıştır.
• türkçe kaynaklarda ebonitten üretiliyor diye geçiyor, sanırım biri yazmış herkes ondan kopyalamış. yanlış bilgi yayıldıkça yayılmış.
  
  ebonit doğal lastiğin vulkanizasyon işlemi ile, %30-40 arası kükürt ilave edilerek çok sertleştirilmesi sonucu oluşturuluyor. bilindiği üzere oldukça kırılgan bir yapıya sahip. dinamik aralıkları en iyi şartlarda 40db, fakat çalındıkça 30db hatta daha altına doğru iniyor.
  
  türkiye'de ebonitten olan bu en ilkel versiyonun kullanılmaya devam edilmiş olduğunu düşünmüyorum çünkü icat edildikten sonra neredeyse 5 yıl içinde bu tür terkedilmiş. dünya çapında yaygınlaşacak, hele de türkiye'ye gelecek zamanı bulması, sonra türkiye'de patlama yapması mantık dışı.
  
  ebonit plak 5 yıl içinde terkedilip gomalak ve damtaşı/kireçtaşı kullanılan daha iyi yönteme geçilmiş. 1/3 oranda gomalak, 2/3 oranda taş kullanılıp kırılmaması için keten lifler ile güçlendiriliyormuş. daha sonra kırılmayan, bükülebilen farklı taş plaklar da yapılmış gomalak yerine selüloz kullanılan bu plaklar çok daha kötü oldukları için yaygınlaşmamışlar.
  
  1895 gibi başlayan gomalaklı taş plaklar abd/ingilterede 1950'lere kadar, diğer ülkelerde 1960'lara kadar kullanılmışlar. 60 yıldan fazla üretimde olan, dünyadaki en yaygın taş plak cinsi bunlar. dolayısıyla türkiye'de bilinen taş plaklar da kesin bir biçimde bunlar.
  
  gittigidiyor'a girin üç tane taş plak markası gözünüze çarpar. zonophone, odeon ve columbia. osmanlı'da 1900'lerin başında alman plak şirketleri vasıtasıyla taş plak kayıdı yapılmaya başlanmış. zonophone, odeon ve daha sonraları columbia^* marka taş plaklar piyasaya girmiş. bunlar o sırada dünyanın en büyük plak üreticilerinden. dünyaya ne üretiyorlarsa, bize de onu üretiyorlar.
  
  şurada güzel bir kaynak var taş plakların ülkemizdeki tarihi ile ilgili.
  
  http://www.turkishmusicportal.org/…ecording-history
  
  teknik bilgi vermeye girmiştim aslında.
  
  - taş plakların frekans tepkisi 30hz ile 14khz arasındadır.
  - hf^* equalization'u 630 mikro saniye yani 250hz'dir o yüzden dinlerken hışır hışır ses çıkar. yani 250hz üstü frekansları düzgün veremiyor, istenmeyen gürültü ekleniyor.(standart kasetlerde 120 mikro saniye/1326hz'dir. hıss sesi yine bu değerin fazla olmasından dolayı çıkar.)
  - snr değeri yeni üretilen en kaliteli taş plaklarda 45db snr değerine çıkabiliyormuş, yani 7bit. eskiden üretilenler ise haliyle daha kalitesiz ve 30-35db arası, genelde 30'a yakın. dinledikçe bu değerlerin daha da düştüğünü unutmayın. 35db'yi muhtemelen zamanının kaliteli gıcır gıcır plağında ilk dinlemede alıyordunuz.
  
  kıyıda köşede bulduğunuz 2.el eski taş plaklar ise muhtemelen 25db civarı bir snr'a sahip. çünkü dinledikçe kötüleşiyor plak, olayı bu. ne kadar iyi saklarsanız saklayın, her dinlemede bir tık azalır kalitesi.
• (bkz: röpteşambır) ve viski sac ayağının üçüncüsü.
• https://youtu.be/lcztcns_k9y illaki bi tanesine aşık olursunuz
  2:35:09 elif dedim türküsü bir de böyle dinleyin mesela
• türkiye'deki tarihi, dr. aybars akkor'un hazırladığı sunumdan izlenebilecek, ses kaydına yarayan ilk tür plaklardır.
  
  internet ortamındaki anlatım:
  1903-1965 arası ilk taş plaktan son taş plağa
  
  atatürk kültür merkezi'nde, müzisyenler ve ses sanatçısı eşliğinde yapılan anlatım.
  dr. aybars akkor - taş plak tarihi - akm