tekketepe muharebesi

• ingiliz ve anzak kuvvetleri 8 ağustos günü conkbayırı tepesini kısmen ele geçirmiş fakat 9-10 ağustosta yapılan türk taarruzları karşısında direnememişti. artık müttefik kuvvetleri son saldırılarını anafartalar cephesinden yapmaya başlayacaktır. bu saldırılardan birisi de tekke tepe olarak adlandırılan noktaya yapılacaktı.
  tekke tepe konum
  54. tümen 10 ağustos günü karaya çıkmış olan müttefiklerin elindeki son takviye kuvvettir ve tekke tepeye yapılacak taarruzda kullanılması emredilmektedir. general frederick stopford'un karargahına iletilen emirde gece karanlığında 54. tümenin taarruz hattına gönderilmesi ve 12 ağustos sabahı tekketepe sırtlarına taarruz etmesi emredilmekteydi. sahildeki diğer üç tümen ise ileri hareketle 54. tümen’in kanatlarını koruyacaktır. tepeler ağustos ayı olmasına rağmen yoğun bir sis ile kaplıydı.
  türk mevzileri saldırı hattında çok fazladır. taarruz sonrası yapılacak ikmal hattı bu mevzilerden gelecek ateşle tehlikeli olabilirdi. bunun için anzak kuvvetlerine bağlı 100 keskin nişancı saldırı hattına gönderilmişti. 54. tümenin 163. tugayına 13 ağustos günü yapılacak saldırı için 12 ağustos öğleden sonra hatta konuşlanması emri verildi. onları binbaşı münip komutasındaki 36. alay karşılayacaktır.
  163. tugay taarruza hazırlık ateşi sonrası saat 16:00 sıralarında başladı. ilk saldırıda fazla bir direnmeyle karşılanmadılar fakat daha sonra kanatlardan türkler saldırıya geçmişti. tugay saldırı altında geri çekilirken norfolk taburu(sandirngham) yoğun sis içerisinde ilerlemiş ve türkler tarafından çevrelenmeye başlamıştı. çevrelenen norfolk taburu taarruza geçen türk kuvvetleri tarafından albay horace george proctor-beauchamp'da olmak üzere 16 subayı ve 250 askeri süngülenmiş yada vurulmuştur. bir daha onlardan geri dönen olmamıştır. toplam ingiliz zayiyatı 30 subay 650 askerdir.
  albay horace george proctor
  bu olay bir bulutun ingiliz alayını tamamen içine alıp götürmesi, hatta ufolar tarafından kaçırıldığı gibi mucizevi bir olaymış gibi gösterilmiştir. halbuki daha sonra, türkler tarafından esir alınmış ve bir alman hastahanesinde tedavi edilip kurtulan ingiliz çavuş tom william'ın yaşadıklarını anlatmasıyla, anlaşılacaktı ki geriye kalan 40 ingiliz bir samanlığa sığınmış ve türkler tarafından eritilmişlerdir.
  12 ağustos tekke tepe muharebesi
  1999 yapımı ''all the king's men'' isimli filmde norfolk tugayı konu alınmıştır.
  filmin son sahnesi
  ingiltere sandirngham yapılan norfolk tugayı anıtı
  general stopford ertesi gün şafak vakti yapılacak saldırıyı da iptal etmiş ve taarruz durdurulmuştu.
  norfolk taburu askerleri için azmak mezarlığında temsili mezar taşları yapılmıştır.
  azmak mezarlığı
  yaralı askerlerden bazıları istanbul'a getirilmiş, burada hayatlarını kaybetmişlerdir. haydarpaşa ingiliz mezarlığında bulunan g. harnwell'in mezar taşı
• 12 ağustos 1915 tarihinde anafartalar cephesi’nin kuzey –sol- kesiminde, ingiliz kuvvetlerince, tekketepe’nin kontrolü için girişilen taarruzdur.
  
  harekat öncesi
  birleşik krallık ve fransız birliklerince oluşturulan akdeniz yurtdışı sefer kuvvetlerinin 25 nisan 1915 tarihinde gelibolu yarımadası’nın güney kesiminde gerçekleştirdikleri çıkartmalar, izleyen günlerde mevzi savaşlarına dönüşmüştü. gerek seddülbahir cephesi’nde gerekse arıburnu cephesi’nde cephelerin kilitlenmesi üzerine müttefik kuvvetler üst komutanı general sir ıan hamilton ingiltere’den gelen takviye kuvvelerle oluşturulan ingiliz 9. kolordusu ile 6 ağustos günü suvla koyu’nda bir çıkartma yaparak üçüncü cepheyi açmıştı. aynı gün anzak kolordusu 2. tümeni, kocaçimen tepesi – conkbayırı hattına karşı, sarı bayır harekatı olarak bilinen genel taarruza girişmişti.
  
  2. anzak tümeni’nin taarruzu, osmanlı tarafının direnci sonucu sırtlara ulaşamamıştır. anafartalar grup komutanlığı’na atanan kurmay albay mustafa kemal bey’in 9 ağustos 1915 günü anafartalar cephesi’nde başlattığı birinci anafartalar savaşı olarak bilinen taarruz, aynı anda ileri harekata girişen ingiliz 9. kolordusu birliklerini geri atmıştı. hemen ertesi gün mustafa kemal bey, kocaçimen tepesi – conkbayırı hattında taarruza kalkmış ve anzak birliklerini de geri atmıştır. 6 ağustos – 10 ağustos tarihleri arasındaki müttefik kayıpları ölü ve yaralı olarak 25.000 i bulmuştur.
  
  general hamilton, anzak kolordusu’nun, diğer günler için artık taarruz kudreti gösteremeyeceğinin farkındadır. suvla koyu’na çıkmış olan ingiliz birliklerinin bir kısmıyla takviye edilmediği taktirde anzak kolordusu’nun herhangi bir ileri harekatı söz konusu olamayacaktır. önerdiği bir tümenlik takviye ise anzak kolordusu komutanı general william birdwood tarafından red edilmiştir. birdwood, 20.000 kişilik kuvvetinden 12.000 inin kaybetmiş olmasına karşın bir tümeni dahi ikmal edemeyeceği görüşündedir.
  
  müttefik kuvvetler komutanı general sir ıan hamilton, osmanlı tarafının da kendi birlikleri kadar yorgun ve ağır kayba uğramış olduğu varsayımına dayanarak tekketepe’ye taarruz etmeye karar vermiştir. hamilton’un elindeki tek taze birlik, 10 ağustos’ta karaya çıkmış olan 7 taburlu 54. tümendir. 11 ağustos sabahı sahildeki 9. kolordu komutanı general frederick stopford’un karargahına iletilen emirde, 54. tümenin gece karanlığında taarruz hattına ilerlemesi ve 12 ağustos sabahı tekketepe sırtlarına taarruz etmesi emredilmekteydi. sahildeki diğer üç tümen ise ileri hareketle 54. tümen’in kanatlarını örtecektir.
  
  aynı günün ilerleyen saatlerinde suvla’ya gelen general hamilton, hiçbir hazırlık yapılmadığı için harekatı 24 saat ertelemek zorunda kalmıştır. ayrıca 9. kolordu komutanı general f. stopford’un bir itirazı olmuştur. tekketepe’nin batı yamaçları sık bitki örtüsüyle kaplıdır ve bu bölgede osmanlı ileri postaları bulunmaktadır. bu postalar atılmadan 54. tümen tekketepe sırtlarını işgal etmiş bile olsa katılarla yapılan ikmal tehlikede olacaktır. bunun üzerine anzak kolordusu’ndan keskin nişancı 100 er, bölgeye hareket ettirildi. taarruzun 13 ağustos sabahı başlanmasına karar verildi.
  
  taarruz
  general f. stopford, 54. tümen’in yapacağı gece yürüyüşünü kısaltmak için, bu tümenin 163. tugayı’nın 12 ağustos öğleden sonra sırtların eteklerine ilerlemesi emri vermiştir. taarruz hattı, binbaşı münip (uzsoy) komutasindaki osmanlı 36. alayı’nın iki bölüğü tarafından tutulmaktadır. ayrıca bölgedeki osmanlı ileri postaları, harekatı her iki yandan ateş altına alabilecek konumdaydılar. 163. tugay’ın taarruzu, donanma topçusu ve sahildeki üç top bataryası tarafından açılan hazırlık ateşi ardından saat 16:00 dolaylarında başlamıştır. harekat alanının büyük bölümü çayırlık ve düz bir arazi idi. 163. tugay birlikleri ilk yarım kilometrelik bölümde hiçbir direnmeyle karşılaşmadılar. fakat sonra, özellikle yanlardan yoğun ateş altına alındılar. bir tabur dışında bütün erat hızla geriye akmıştır. 1/5 norfolk taburu, ileri harekata devam etmiş ve osmanlı birliklerince kuşatılmıştır. taburun sandringham bölüğü’nün 15 subay ve 250 eratı kurşunlanmış ya da süngülenmiştir. sandringham bölüğü mevcudunun büyük bölümü, askere alınmaları öncesinde ingiliz kraliyet ailesinin sandringham malikanesi çalışanlarıydı. bölük, ingiliz kamuoyunda yıllar sonra bile konu edilmiş, bir bulutun içinde kaybolduğu, ufo’lar tarafından kaçırıldığı söylenceleriyle meşhur olmuştur. hatta “kralın tüm adamları” adında, ingiliz bbc yapımı bir filmde, osmanlı birlikelri tarafından işkenceyle öldürüldükleri anlatılmıştır. oysa norfolk taburu’ndan çavuş tom william, harekattan yaralı olarak kurtulmuş ve söz konusu bölükten 40 kişinin bir samanlığa sığındıklarını, etraflarının osmanlı birlikleri tarafından sarıldığını ve keskin nişancıların ateşi altında eridiklerini ifade etmiştir.
  
  bu sonuç, bölgenin gündüz geçilemeyeceğini açıkça ortaya çıkarmıştır. general f. stopford, 54. tümen’in ertesi gün şafakta yapılması planlanan taarruzunu da iptal etmiştir. ingiliz kayıpları 30 subay ve 650 erattır.
  
  kaynak