• bir argüman hatasıdır. üstelik, evde denerseniz, rahatlıkla etrafınızda bulabileceğiniz bir argüman hatasıdır. bu hata da, bir kovboyun, önce çiftliğinin duvarına ateş edip, daha sonra deliğin etrafına nişangah çizerek iyi atıcı, "keskin nişancı" olduğunu yutturmaya çalışması hikayesinden alınmıştır.

    bu argüman hatasının temeli şu; siz bir şeyi bir kaynakta bulmak istediğiniz sürece, o şeyi bulur, kaynak da kesin ve zerre bozulmamış olarak ortada olmadığı da onu kapsayacak şekilde istediğiniz gibi eğip bükebilirsiniz. yani aralarında hiç bir ilişki olmayan a olayı ile b bilgisi arasında bir bağlantı kurmak istiyorsanız, b bilgisi'ni, a ile arasında bir bağlantı oluşacak şekilde yorumluyor veya çarpıtıyorsunuz.

    ilk örnek, şaşırtıcı olmayacak şekilde, nostradamus'un kehanetleri. orijinal kehanetler antik fransızca olduğundan, bu kehanetleri geniş geniş çevirmek, tarihsel niteliklerinden soyutlamak ve "günümüze göre" yorumlamak mümkün ve kolaydır.

    ikinci örnek, yine şaşırtıcı olmayacak şekilde*, "bunlar kuran'da / incil'de zaten yazıyor efendim" adamcıkları. iki eser de nostradamus'un kehanetleriyle aynı makus talihin kurbanı olduğundan, kelimeleri eğmek, bükmek, bazı yerleri lafzî, bazı yerleri geniş, bazı yerleri ciddi ciddi geniş yorumlayarak aradığınız her şeyi bulmanız mümkün. nanoteknoloji olsun, kuantum fiziği olsun, evrim olsun, yazıyor efendim bunlar hep, biliyorsunuz.

    üçüncü örneğimiz de güncel bir örnek olsun. devlet bahçeli'nin iktidar formülü, bu iş ve bu hatanın en çok rastlandığı nümeroloji için birebir. aradığınız, bulmak istediğiniz belirli bir sayıysa, elinizdeki şeyleri istediğiniz kadar kesip, bölüp, çarparak bunu başarabilirsiniz.
  • (bkz: fallacy)
  • (bkz: kansas city shuffle)
  • bayes teoremi hakkında verilen örneklerde de karşılaşılabilecek bir durum...
  • texas sharpshooter fallacy

    genellikle belirli bir veri grubunun icindeki tamamen rastlantısal trendlere anlam yüklemek şeklinde gerçekleşir. aslında veri yalan söylemez ama mesela siz 1000 veriden sadece 10 tanesine odaklanırsanız çıkarımlar doğru olmaz. bu biraz insan beyninin sürekli bir örüntü arayışı içinde olmasıyla da alakalı.

    mesela milli piyango ikramiye kazananlarının o paradan hayır görmediği algısı buna bir örnektir. her sene en az bir kişi yılbaşı çekilişinde büyük ikramiyeyi kazanıyor. on günde bir çekilenler de düşünülürse bir sürü milli piyango talihlisi var. ama haberlerde üç beş tane ibretlik olay görünce sadece o dataya odaklanıyoruz. diğerleri hakkında da haber yapılmadığı için milli piyangodan kazanılan para haram olduğu için fayda getirmez çıkarımını yapıyoruz.
  • 19'cular , ondokuzcular denen tayfanın da içine balıklama daldıkları hata.

    uğraşınca, her a olayı işe b olayı arasında ilişki kurup duruma uydurabilirsiniz.

    misal benim, doğum yılımla boyumu çarpıp, ayakkabı numarama bölünce 1919 şeklinde bir sonuca ulaşsam ve bu durumu kesin bir işaret olarak yorumlamam gibi.

    her şekilde üçgen/tek göz gören paranoid şizofrenlerin laciverdi işte. kafalar pırıl pırıl.
  • yaklaşık şöyle bir şeydir
  • https://www.matematiksel.org/…yde-anlam-aramayalim/

    insan beyni bu hataya iki sebepten düşer

    - birbirinden farklı olaylar arasında benzerliklere odaklanmaya daha eğilimlidir. farlılıkları görmezden gelir. veyahut da komplo teorisi pazarlayanlar olaylar arasında sadece benzer olanları sizinle paylaşır, manipülasyon yaratırlar.

    - olasılık ve istatistik bilgisi zayıf olduğu için rastgelelik değerlendirmesi yapamaz.
hesabın var mı? giriş yap