• pan am uçağının pisti terk etmemesinin bir başka nedeni de kendisine taxi yapılması söylenen ara yol için bir jumbo jet'in yapması imkansız, 90 dereceden fazla bir dönüş gerekmesidir. kendileri "biz 4'e gidelim" deyip öyle yaparlar.. bunu da kule klm'e bildirir ama radyo sinyalleri karışınca klm tam mesajı alamaz.. klm kokpitinde sadece en düşük rütbeli, arkadaki kontrol panelinde oturan pillot görevli şüphelenir mesajdan, kaptana bundan bahseder ama kaptan kendinden çok emin "hayır pan am pisti boşalttı dedi" der ve gazı verir..

    olayın bir başka acı yönü ise klm piltounun acele etmesinin sebebi klm'in geç kalan uçuşlarda yolculara konaklama sağlama politikasıdır; kaptan kaydına böyle bir hadise eklememek için acele etmiştir..

    pan am uçağı daha dehşet doludur keza parçalanan kabinden çıkan bir hostes hala çalışan motora kapılmıştır yolcuların gözü önünde..

    tenerife faciası tek başına "havacılıkta basit ölüm" konseptinin ortaya karışık halidir, ne teknik bir arıza, ne dizayn hatası vardır bu kazada.. büyük havaalanına yapılan asılsız bomba ihbarı, ufak ve deneyimsiz havaalalanına inme zorunluluğu, sis gibi nedenler zaten zor, üstüne pilotların kule arasındaki haberleşmelerini ciddiye almayıp bir konfirmasyondan caymaları nelere yol açmıştır.
  • yeni havacilarin confirmation'i gereksiz, zaman kaybi olarak gormeleri halinde verilebilecek en iyi ornek. bir daha lak lak etmeyeceklerdir.
  • ironik bir şekilde klm'in pilotu van zanten aslında klm'de uçuş eğitmenliği yapan deneyimli bir pilottur. klm reklamlarında oynayacak ve her olayda bilgisine danışılacak kadar da celebrity'dir. hatta öyle ki, klm merkez kazayı duyduğunda bölgeye gidecek araştırma ekibinin lideri olsun diye van zanten'i evden aramıştır.
  • 27 mart 1977de meyadana gelen dünyanın en büyük havacılık faciası.
    kule ve uçaklar arasında geçen konuşmaların yanlış yorumlanması kazayı adeta dizayn eden faktörlerdi.
    klm pist başına geldiğinde pilot van zanten kalkış için motorlara gaz verir, yardımcı pilot henüz atc clearence almadıklarını söyler, pilot da "biliyorum al hemen" der.
    yardımcı pilot kuleyi arar ve "ready for take-off waiting for our atc clearance" der.
    kule gidiş yönü ve take offdan sonra neler yapacağı konusunda bir takım talimatlar verir. burada take off sözcüğü kalkış izininin bir parçasıdır ancak kule henüz izin vermemiştir. klm yardımcı pilotu clearance'ı kuleye geri okurken cümlesini "we are now at take off" yada "we are uhh.. taking off" gibi standart dışı bir ifade ile bitirir.
    kule bunu take off'a hazırlandıkları şeklinde yorumlar ve hemen ardından "ok, stand by for take off i will call you" der.
    ancak kaderin garip bir cilvesi olarak cümlenin "ok"den sonraki kısmı pan am uçağı telsizi tarafından bloke edilmiş ve klm kabini içinde cızırtı olarak duyulmuştur. klm ekibi sadece "ok" kelimesini duyduğu için kalkışa başlar, aslında cümleye "ok" diye başlamak da başka bir standart dışı uygulamadır.
    bu sırada pan am uçağı kuleye pisti henüz boşaltmadıklarını hala taxi pozisyonunda olduklarını bildirir. ancak gene kaderin cilvesi bu ifade de klm kabini içinde cızırtı şeklinde duyulur. ekip belki bunu duysaydı kalkışı hemen iptal edecekti.
    yoğun sis nedeniyle uçaklar birbirini görmediği gibi yer radarı olmadığı için kule de uçakları görememektedir.
    klm kalkışa başladığında kuleden pan am uçağına "report when runway clear" talimatı gelir, pan am ekibi de "ok, we'll report when we're clear" yanıtını verir. bu konuşma sadece arka koltukta uçuş mühendisinin dikkatini çeker.
    kaptan pilota pistin açık olduğundan emin olup olmadığını sorar. kendine çok güvenen van zanten kalkışa konsantre olmuştur, daha önce de kalkış izni aldığını sandığından evet der.
    klm ekibi karşılarında pan am uçağını gördüklerinde artık çok geçtir. van zanten son anda kalkmayı dener ama çok fazla yakıt aldığından başaramaz, pan am ekibi tüm gücüyle sola dönmeye çalışır ancak bu da çarpışmayı önlemez ve klm uçağı, pan am uçağının kokpit'inin bittiği noktadan sağ yandan çarpar.
    sonuçta klm uçağının 234 yolcusu ve 14 mürettebatının tamamı ölür. pan am uçağındaki 326 yolcu ve 9 kişilik mürettebattan 56 yolcu ve 5 mürettaebat sağ kalmayı başarır.
    klm yolcu listesinde olup da sağ kalmayı başaran tek kişi son anda uçağı kaçıran robina van lanchot adlı bir tur rehberidir.
    sis o kadar yoğundur ki kaza kule tarafından dahi farkedilmez ve kazazedeler uzun süre yardım bekler. kazayı haber veren o anda pistin üstünden geçen başka bir uçaktır.
  • bu olay halen daha dunyanin en buyuk havacilik faciasidir. bu olaydan once ayni title 3 mart 1974 thy faciası'na aitti.
  • fazlasiyla ironi iceren facia. zira dunyanin bu en buyuk ucak kazasi ucaklar daha havalanamadan yerde gerceklesmistir.
  • havacilikta insan faktorleri dersinde bahsi gecen cockpit authority gradient'in onemini vurgulayan bir kazadir. asiri otorite farkindan oturu karsi cikilamayan hatali kararlari onlemek icin kokpit ortamina mumkun oldugunca yakin tecrubede ve rutbede pilotlar yerlestirilmesi gerekliligi sonucu cikmistir bu kazadan sonra.
  • (bkz: pilot in command/@guru)
  • air crash investigation'in ilgili bölümünün başlarında bu kazanın talihsizlikler ve yanlış anlaşılamalar yüzünden olduğunu söylüyor anlatan kişi.

    gerçekten de bütün tesadüfler biraraya gelmiştir ki bunlar; asıl inilmesi gereken havaalanına bomba konması ve akabinde daha ufak bir havaalanına inmek zorunda kalan iki uçak.. havanın son derece sisli olması, günlerden pazar olduğu için söz konusu havaalanında sadece iki kule görevisli olması ve bu görevlilerin zayıf ingilizcesi yüzünden meydana gelen yanlış anlaşılmalar. (third dediği halde pilotun first anlaması, third'ü anlayana kadar çok zaman kaybetmesi)
    bunlar garip ama olabilecek şeyler. imkansız değildir.

    asıl imkansız olması gereken pilotun kuleden onay almadan kalkış yapmasıdır, yüzlerce insanın ölümüne neden olmuştur.
  • her hatırladığımda tüylerimi diken diken eder. tam olarak 583 kişi hayatını kaybetmiştir. 11 eylül olaylarındaki uçak kazalarında tam olarak kaç kişinin öldüğü bilinmemesine rağmen uçaklardaki yolcu sayısının 583 olması imkansızdır.

    kaza kanarya adalarında, santa cruz havaalanında gerçekleşti. santa cruz'da hava trafiği o gün allak bullak olmuştu. komşu ada olan gran canaria adasındaki las palmas havaalanında kanarya özgürlük hareketi adlı terör örgütü bomba patlatmış ve tüm uçaklar tek pistli, o küçük santa cruz havaalanına yönlendirilmişti.

    santa cruz'a o gün biri klm havayollarına, diğeri pan am'a ait iki adet boeing 747 jumbo jet inmişti. park alanları, taksi yolları uçaklarla doluydu ve bu uçakların hepsi asıl inmesi gereken havaalanı olan las palmas havaalanının açılmasını bekliyorlardı.

    aksilikler bir biri ardına geldi. santa cruz adasındaki volkan faliyet halindeydi. volkan bacasından çıkan sis havaalanında görüş mesefasini 500 metrenin altına düşürmüştü. öyle ki kule görevlileri pisti sisten göremiyorlardı. uçaklar yolcularını bekleme salonlarına indiremiyorlardı çünkü yeterince merdiven arabası yoktu. ve kulenin üç adet radyo frekansından sadece biri çalışıyordu.

    klm pilotu hollanda'da meşhur bir pilottu. klm'nin reklam filmlerinde oynardı. baş pilottu yani. o gün santa cruzda beklerken o boş vakitte yakıt doldurarak zaman kazanmak istedi ve yakıt tankını çağırıp depoları fulledi. pan am uçağı yol tıkalı olduğu için mecburen klm'nin yakıtı dolana kadar onun arkasında beklemek zorunda kaldı. o ara klm merdiven bulup yolcularını bekleme salonuna gönderdi.

    bir süre sonra beklenen haber geldi. las palmas havaalanı açılmıştı ve artık bu iki jumbo jette bir an önce las palmas'a gitmek isteyen sabırsız yolcularıyla yola çıkabilirdi. kule önce klm'ye pistin sonuna kadar gidip dönmesini ve pist başında hazırda beklemesini söyledi. klm yola çıktı, pistin sonuna kadar gitti, 180 derece dönüş yapıp park frenini çekti ve beklemeye başladı.

    kule o sırada pan am'a piste girip üçüncü yan yoldan kenara dönmesini istedi. pan am 3. yol olan c3 yoluna dönecek, klm kalkış yapacak ve sonra pan'am pist başına gidip kalkışını yapacaktı. fakat pan am 3. yola geldiğinde oradan dönemeyeceğini açıkladı. zira 145 derecelik dar bir dönüştü. pek 747 tipi bir uçağın dönebileceği cinsten değildi. kuleye durumu anlattı. kule pistten devam edip bu sefer 4. yola gitmesini söyledi. o ara sis o kadar artmıştı ki pistteki iki uçak birbirini göremüyordu. hatta kuledeki kişiler de pisti göremiyordu ve radar olmadığı için uçakların tam olarak nerede olduklarını bilmiyordu.

    klm pilotu sabırsızdı. çünkü bir kaç saate sisten dolayı uçuşların tümden iptal edileceğinden korkuyordu ve bir an önce las palmas'a gitmek istiyordu. klm yardımcı pilotu kuleyle konuştu, kule oldukları yerde beklemesini söyledi. sadece tek frekans olduğu için sesler çok cızırtılıydı ve karışıyordu. klm kaptan pilotu sinirlendi ve throtlea yüklendi. yardımcı pilot izin almadıklarını söylediyse de kaptan pilot dinlemedi. o ara pan am uçağı da sağa dönüş yapmak üzereydi. birbirlerine 500 metre mesafe kala her iki uçak diğerinin ışıklarını gördü. pan am'da pistten kaçmak için tam gaz verdi. kml 300 km hızla havalanıp pan am'ın üzerinden geçmek için burnunu dikti, kuyruğu yere vurdu ama havalandı. fakat pan am'ın üzerinden sıyrılamadı. tam ortadan pan am'ı biçti. klm'nin yakıtı full olduğu için patlamanın etkisiyle klm'nin bütün yolcu ve mürettebatı öldü. pan am'dan ise 78 kişi kendini dışarı atabildi. fakat dışarı çıkanların 9 tanesi de hala tam gaz çalışır durumda olan motorların içerisine kapılıp feci şekilde parçalandı.

    pan am 378 ölü 69 kurtulan. klm 235 ölü 0 kurtulan. ne zaman hatırlasam içim cız ediyor. bir hiç uğruna onca insanın ölmesi.

    "damn that son-of-a-bitch is coming straight at us!"
    http://www.youtube.com/watch?v=r84ea-xtiko
hesabın var mı? giriş yap