termoluminesans

• bu olay konusunda kafam çok karışık. hala da tam anlamış değilim.
  
  şimdi deniliyor ki, maddelerde biriken radyasyon enerjisi miktarı onun yaşına bağlıdır. yani maddedeki radyasyonu, bir yılda biriken radyasyona bölersek maddenin yaşını hesaplayabiliriz.
  
  şimdi benim kafamın basmadığı yer de burası. madde yıllandıkça radyasyon artıyor mu? azalıyor mu? bir yılda biriken radyasyon yıldan yıla fark edebilen bir şey değil mi? sözgelimi, c14 ünc12 oranına kıyaslayarak yapılması gibi mi yapılıyor? bence bir varlığın aldığı radyasyon oranı sabit olamaz.
  
  genel olarak maddeler ısıtılıp yaptığı ışımayı ölçüyormuşsun. tabii bu ısıtılmaya uygun maddelerde işe yarayan bir yöntemmiş. misal obsidiyende iyi sonuç veriyormuş. taaa 500bin yıl öncesine kadar ölçüm yapabiliyormuşsun.
• kristaller radyoaktiviteye maruz kaldıklarında, kristali oluşturan kimi atomların elektronları atomu terkederek kristal örgüsündeki bozukluklar içerisinde hapsolurlar. maddenin ısıtılması, hapsolmuş bu elektronların kurtulmalarına ve örgü içerisindeki iyonlarla birleşerek ışık formunda enerji yaymalarına neden olur. bu olaya termoluminesans (ısıl ışıma?) denir.
  
  termoluminesans kap kacakların en son ne zaman kullanıldıklarını yada taşların, kayaların yaşını ölçmede kullanılır.
• minerallerin içlerine nüfuz eden ısı sonucunda ışık yaymaları olayı.
• maddede biriken radyasyon enerjisinin miktarının ölçülmesine dayanan bilimsel tarihlendirme yöntemi.
  
  diğer ikisi için (bkz: karbon 14) ve (bkz: potasyum-argon).
• önceden radyasyon karşısında kalarak uyarılmış bir maddenin düzgün ısıtılması sonucu ışık yaymasıdır. bu bir luminesans türüdür. olay maddenin kristal örgüsü içindeki elektron kaymalarından kaynaklanır. uyarılma ile ışık yayma arasında geçen zaman, koşullarına göre çok uzun olabilir.
  
  bundan arkeolojide kalıntıların ne zamandan günümüze kadar geldiğinin saptanmasında yararlanılır.
• termolüminesans (tl) bir malzemenin veya mineralin radyoaktif radyasyona maruz kaldıktan sonra biriktirdiği enerjiyi ölçmek için kullanılan bir tekniktir. bu teknik, özellikle arkeolojide ve jeolojide malzemenin ne kadar süredir radyoaktif kaynaklarla temas halinde olduğunu anlamak için önemlidir.
  
  bir örnek üzerinden açıklamak gerekirse, düşünelim ki bir arkeolog antik bir seramik parçası üzerinde çalışıyor. bu seramik parçası, toprağın içinde yıllarca kaldığı için radyoaktif radyasyona maruz kalmıştır. seramikteki kuvars veya feldspat gibi mineraller, radyoaktif radyasyon tarafından etkilenir ve içlerinde bulunan elektronları yüksek enerji seviyelerine tuzaklar.zamanla, bu elektronlar düşük enerji seviyelerine geri dönerek biriken enerjiyi serbest bırakmaya başlarlar. işte termolüminesans burada devreye girer. eğer arkeolog bu seramik parçasını laboratuvara götürüp ısıtırsa veya optik olarak uyarırsa, içindeki minerallerde biriken enerji serbest bırakılır ve bu süreçte ışık yayılır.bu yayılan ışık, ölçülerek seramiğin içindeki minerallerin ne kadar süredir radyoaktif radyasyona maruz kaldığını ve bu süre zarfında biriken enerji miktarını belirlemek için kullanılır. bu bilgi, seramiğin yaşı, bulunduğu ortamın tarihi veya radyasyona maruz kalma süresi gibi konularda önemli ipuçları sağlar.
  
  yani, tl, malzemenin içinde biriken enerjinin ısıtma veya optik uyarım sonucu serbest bırakılan ışık miktarını ölçerek, radyoaktif maruz kalma süresini belirlemede kullanılan bir yöntemdir. bu yöntem, arkeolojik buluntuların yaşını belirleme veya jeolojik oluşumların geçmişini anlama gibi pek çok alanda önemli bir araçtır.
• bu yöntem dozimetrelerde de kullanılır ve bunlara termoluminesans dozimetre denir.