• kısa bir sürede toyota, volkswagen, honda, daimler, bmw ve adını yazamayacağım onlarca dünya devi otomobil markasını geçerek 180 milyar dolar'lık değeri ile dünyadaki en değerli otomobil şirketi olması durumudur, takdir edilesidir.
    https://docs.google.com/…j2-hgdm4prnat62gs/htmlview
  • sadece abd'yi bağlayan, abd'de çoğunlukla "teknoloji hisselerinin" bulunduğu borsa olan nasdaq'daki market cap listesinin "dünya çapında en değerli otomotiv markası" göstergesi olmadığı düşünüldüğünde, var olmayan durum.

    ha, tesla'yı severiz, o ayrı. ama elmayla armutu karıştırmamak lazım.
  • bana hep şu bizdeki jet fadıl'ı hatırlatıyor,hayalcilik bakımından.ama en azından artısı var ,eyleme dökebiliyor dediklerini ya da buna çalışıyor.
    işte fark burda ;
    eğer sıradışı fikrin var ama fakirsen deli
    sıra dışı fikrin var ,zenginsen eyleme geçebiliyorsan ise girişimci
    sıra dışı fikrin var ,zenginsen ama eylemsizsen hayali ihracatçı
    sıra dişi fikrin var ,fakirsen ama eylemsiz ya da başarısızsan ise dolandırıcısın
  • reel market ve piyasaların arasındaki akıl almaz uzaklaşmanın göstergelerinden biridir.

    tesla motor, ekonomi piyasalarına bakıldığında en değerli şirkettir, reel ekonomiye baktığınızda nakit akışı sıkıntılı olan, her sene devasa zararlar açıklayan, karlılığı ve sürdürebilirliği şüpheli olan, şirketin yaşamak için en önemli şeyi olan araç satışı rakamlarının diğer seri üretim markalarla kıyaslandığında komik kalabilecek rakamlarda gerçekleşen bir şirket bu.

    reel ekonomiye baktığınızda yatırım yapılmaması gereken, paranızı bağlayınca batma riski aşırı yüksek olan bir şirket. ama borsa geleceği fiyatlar zırvalığı yüzünden, insanlardaki teknoloji firmalarının son 10-20 yıldır yükselişini görmeleri ve iştahlarını kabartmaları nedeniyle ve en son olarak da fed'in sınırsız para desteği nedeniyle ekonomi piyasasında tesla gibi şirketler akıl almaz şekilde balon oluşturdular.

    tesla motors kağıt üzerinde bugün en değerli şirket olmuştur. ancak vw grup gibi, toyota gibi şirketler karlılıkları ile yola devam ederken tesla hisse senetlerini mi yiyecek yoksa ordan yaratılan finansman ile düze mi çıkacak yıllar gösterecek bize. tesla karlı ve seri üretim bir low-cost araç çıkarmadığı sürece ben şahsen balonun patladığını önümüzdeki yıllarda göreceğimizi düşünüyorum.
  • tesla motors şu an dünyanın en değerli otomobil şirketi haline gelmiş durumda ama şirket hakkında yorum yapmak gerçekten zor; bu kişisel bir fikir değil. kurumların tesla hisselerinde hedef fiyatları 70 ile (%96 düşüş) 2.400 (%50 artış.) arasında değişiyor. 14. yılını tamamlayan şirket bu sene ilk defa kar edebilir ve bu da şirketin önümüzdeki eylül ayında s&p 500 endeksine alınmasının yolunu açacak (büyük ihtimal şirket endekse girecek.) ve tesla motors, s&p 500'e en yüksek değerle giriş yapan şirket olacak. firma şimdiden alphabet(google) apple, netflix, facebook gibi şirketlerle anılıyor ve bu şirketlerle beraber (faang) trade edilmeye başlayabilir. bu bizi niye ilgilendiriyor derseniz s&p 500 dünya borsalarının göstergesi ve bütün borsaları etkiliyor. faang hisseleri ise net bir şekilde s&p 500'ü taşıyor, 2020'de s&p 500 %2 artıda fakat bu süreçte faang hisseleri %35 prim yaparken geriye kalan şirketler %5 zararda. bu gruba kötü bir şirketin dahil olması bütün borsaları etkileyebilecek bir olay.

    tesla'nın 14. yılında kar edebilecek olma ihtimali yurtta ve dünyada coşkuyla kutlanıyor; geçen sene 300-400 dolar bandında olan hisse birçok olumsuz yan veriyle beraber bu sene kara geçince 5 kat prim yaptı. geçtiğimiz günlerde 1.800'lere yaklaşan hisse değeri şu an 1.600 dolar seviyesinde. şirketler zarar eder, zarar ediyor olmak tek başına olumsuz bir anlam taşımaz ama tesla'nın zarar edişi rahatsız edici. şirket kurulduğundan beri sürekli olarak maliyet hesabında hata yapıyor, bu ısrarla sapma da bir noktadan sonra farklı sorgulamaları beraberinde getiriyor. roadster %25-30 karla satılacaktı, karla model s üretilecekti... olmadı hatta ürün maliyetinin altında satıldı... model s yine %25-30'la satılacaktı; ondan gelen karla model x... hikaye sürekli olarak kendini yeniliyor ve ısrarla maliyetin altında ürün satan bir firma var.

    karlılık tesla yatırımcısı için önemli değil, amazon, netflix, facebook gibi potansiyeli olan bir şirket yıllarca zarar etse de yatırımcı çeker. tesla'da da bu var; sürekli olarak yatırımlarını artıran bir şirket var. yatırımlar yeni yatırımcı çekiyor, hisselerdeki değerlenme sebebiyle nakit elde ediliyor; (hisse ipotekleyerek kredi, hisseye dönüşebilen tahvil vs.) bu nakitte yatırımların finansmanın da kullanılıyor, kendi kendini besleyen bu döngüde yatırımların doğru kararlaştırılması hayati önemde peki bu tesla'da var mı tartışılır.

    ''solarcity'' elon musk'ın bir diğer muhteşen projesi; şirket gelip evinizin çatısına güneş paneli kuruyor ama sizden bir ödeme talep etmiyor, üretilen elektrik size indirimli olarak satılıyor. firma başka hiçbir rakibinin sağlayamayacağı bir finansal rahatlık sunuyor ve doğal olarak batıyor, tesla'nın bünyesine alınıyor. bu arada tesla kuruluşundan beri defalarca nakit akışı sorunu yaşamış hatta bu yüzden iflasın eşiğine gelmiş bir şirket ama kasasından para taşan şirketlerin yapmayacağı işlere girişiyor.

    elon musk, otomobil sektörüne devrimci bir giriş ile girdi ama %25-30 kar marjı satmayı umduğu ürünleri karlı olarak satmakta bile zorlanıyor fakat tesla motors'un da dışında dünyada otomobil satışı(sıfır satışlar) son yıllarda zaten çok karlı değil. örneğin türkiye'de otomobil bayilerinin kar marjları komik rakamlar, işi yapmaya bile değmez, bayiler asıl karı yedek parça ve servisten alırlar. tesla motors ise fiyat konusunda herkes kadar rekabetçi olup servis ve yedek parçayı müşterilerine ücretsiz sunma sözü veriyor.

    tesla araçlarının henüz doğru dürüst ikinci el piyasası bile yok ama şirket isteyen müşteriye uzun vadeli kiralama ve tercihen aracı satın almama gibi (karmaşık bir sistem) tercihler sunabiliyor. henüz servis ağı gelişmemiş olan tesla'nın batarya istasyonlarını artırma vaadi , robotlarla batarya değişimi vaadi, kendi kendine hareket eden araçlar ve benzeri onlarca yüksek maliyetli ve ücretsiz/makul bir bedeli olmayan projeleri var.

    benim vizyonum tesla'yı anlamaya yetmiyor olabilir ve elon musk'ın yukarıda bahsettiğim projeler aslında önemli yeniliklerse de sorun yine bitmiyor. geçen sene tesla hisseleri satışların 2 katı değerde iken bu sene 12 katı değerde; geçen seneye kadar şirketin kar edemiyor olsa da hızla artan cirosu yatırımcıyı memnun ediyordu; bu sene hızlı bir artış yok aksine düşüş var fakat hisse ifade ettiğim gibi 5 kat prim yaptı.

    fiyatlamalardaki tuhaflığı bir kenara bırakıp şirketin vizyonuna odaklanalım; evet bu şirket şu an piyasanın %0.5'ine tekabül ediyorsa da vizyonu ile dünyada 1 numara olabilir. dünyadaki 1 numaralı şirket toyota ve şirketin piyasa değeri 204 milyar dolar iken tesla motors 292 milyar dolar değere sahip. tesla toyota'dan çok daha büyük bir piyasaya hakim olacak diyelim.

    şirket dünya piyasasını kasıp kavuracak bir nevi kartel olacak olsun. honda+gm+ford+ferrari+bmw+volkswagen (hepsinin farklı farklı önemli hikayeleri var.) geçen sene 850 milyar dolar ciroya ulaşmışlar ve piyasa değerleri 284 milyar dolar. tesla 25 milyar dolar ciroyla bunlardan daha değerli.

    karlılık açısından bakınca honda+gm+ford+ferrari+bmw+volkswagen kombosu 80 milyar dolar kar ediyor ve piyasa değerlerinin toplamı henüz kara geçen tesla motors kadar etmiyor.

    şirket ile alakalı olumlu şeyleri pek yazmadım; musk sağ olsun bunlar zaten hep manşette. şirketin 14 yılda geldiği seviye harika ( tesla bugünlere nasıl geldi) ama realitede henüz iki koyun gütmeden ıslığı dağları tutan bir şirket var. bu şirketin vizyonu mükemmel olabilir fakat bu vizyon ile uzun yılar sonra gerçekleşebilecek en olumlu sonuçlar bile bugünlerden satın alınmış olabilir.
  • son ayların gelişmesidir. hisseleri ani bir yükseliş trendine girdi.
  • “nbafan rumuzlu yazar arkadaşımızın bu konuda debe’ye giren entrysi üzerinden birtakım soru ve yorumlarım var, parantez içindekiler bana ait.”

    tesla motors şu an dünyanın en değerli şirketi haline gelmiş durumda.

    (tesla motors dünyanın en değerli şirketiyse saudi aramco, microsoft, apple, amazon, alphabet, facebook, alibaba , tencent, berkshire hathaway, johnson & johnson ve daha sayamadığımız onlarca şirket ne oluyor?)

    ama şirket hakkında yorum yapmak gerçekten zor; bu kişisel bir fikir değil. kurumların tesla hisselerinde hedef fiyatları 70 ile (%96 düşüş) 2.400 (%50 artış.) arasında değişiyor.

    (hangi şirketin tahmini değeri hakkında yorum yapmak kolay? merak ediyorum. millet yapmış işte tahmin demek ki zor değil. 70 dolar diyen zorlanmıyor, 2400 olacak diyen zorlanmıyor da sen mi zorlanıyorsun? tahmini tutturmak zor diyorsan eyvallah iki ekstrem değerdeki de tutmayacak bana kalırsa, zaten başka neyin yorumunu yapacaksın?)

    14. yılını tamamlayan şirket bu sene ilk defa kar edebilir ve bu da şirketin önümüzdeki eylül ayında s&p 500 endeksine alınmasının yolunu açacak (büyük ihtimal şirket endekse girecek.) ve tesla motors, s&p 500'e en yüksek değerle giriş yapan şirket olacak.

    (arkadaş herhalde bunu çevirdiği yazıyı 3 sene önce bulmuş. zira tesla 2003 senesinde kuruldu, dolayısıyla 17. yılını tamamlıyor, 14. yılını değil. bu sene ilk defa da kar etmiyor. geçen sene (2019’da) kar etmişti. hatta iki dönem üst üste 2019’da, 2020’de de 2 dönem üst üste kar etti. gaap (generally accepted accounting principles) - genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre sec tarafından s&p 500 endeksine dahil edilmesinin koşullarından biri zaten bu. arkadaş entry’i girdiğinden galiba 4 gün önce q2-2020 (2020 ikinci çeyrek sonuçları ) zaten açıklanmıştı. merak edenler şuradan https://ir.tesla.com/…4-f1cc-4929-a0b6-6623b00475a6 görebilir. s&p 500 endeksine dahil olmanın piyasa değeri (market cap) , likidite (liquidity) gibi borsadaki fiyat / işlem hacmi gibi kriterler dışında finansal tabloları da ilgilendiren bir kısmı var. basit anlatmak gerekirse s&p 500’e dahil edilmek için şirketlerin abd’de kurulu, nyse, nasdaq veya cboe’de işlem görmesi, piyasa değerinin en az $8,2 milyar olması, üst üste 4 takip eden çeyrekte nette (u.s. gaap’e göre)kar ediyor olması, en son dönemde kesin kar ediyor olması gerekiyor. tesla bu şartların ilk ikisini zaten karşılıyordu, 3 dönemdir de kar ediyordu ve insanlar bu q2 2020’de de kar edeceğini bekledikleri için şirketin değeri yükseliyordu (tek neden bu değil elbette gerekirse açarım bu konuyu) diğer bir deyişle artık s&p 500’e katılması formalite icabı (done deal)gibi bir şey şu anda. arkadaşın entry girdiği tarih 26.07.2020. tesla’nın 2. çeyrek raporunu açıkladığı tarih 23.07.2020.

    daha düzgün bir yerden bu endekslerin nasıl oluşturulduğunu detaylı okuyayım derseniz de ekte.
    [https://www.spglobal.com/…odology-sp-us-indices.pdf https://www.spglobal.com/…odology-sp-us-indices.pdf )])

    firma şimdiden alphabet(google) apple, netflix, facebook gibi şirketlerle anılıyor ve bu şirketlerle beraber (faang) trade edilmeye başlayabilir.

    (şirket zaten nasdaq’da saydığın şirketlerle trade ediliyor kardeşim. buradaki konu endekse dahil edilmesi, bunun önemini de kavrayamamışsın. neden önemli çünkü endekse göre yatırım yapan fonlar, etf’ler bunu satın alacak diye beklenti oluşuyor.)

    bu bizi niye ilgilendiriyor derseniz s&p 500 dünya borsalarının göstergesi ve bütün borsaları etkiliyor.

    (s&p 500 dünya borsalarının göstergesi değil. bütün borsaları da etkilemiyor. s&p 500’deki bazı hareketler bazen bazı borsaları etkileyebilirse de doğrudan bir korelasyon söz konusu değil, negatif veya pozitif etkilediği borsalar olabilir ancak s&p 500 sadece en fazla piyasa değerine sahip 500 abd hisselerini gösteriyor. )

    faang hisseleri ise net bir şekilde s&p 500'ü taşıyor,
    (burada ifade edilmek isteneni anladım ama iyi ifade edilmemiş. fang veya faang veya faangm facebook, amazon, apple, netflix, google, microsoft bunların toplam piyasa değeri s&p 500’ün %25’i aşağı yukarı. )

    2020'de s&p 500 %2 artıda fakat bu süreçte faang hisseleri %35 prim yaparken geriye kalan şirketler %5 zararda.

    (burada kavram kargaşası söz konusu. s&p sene başına kıyasla fazla değişmedi denilebilir. faang için de neden bahsedildiği anlaşılmıyor, bunların s& p 500 payı ile ağırlıklandırılmış endeksin değerine bakmak lazım. geriye kalan şirketler %5 zararda ne demek? şirketlerin zarar etmesi farklı bir şey, şirket hisselerinin borsada değer kaybı apayrı bir şey. )

    bu gruba kötü bir şirketin dahil olması bütün borsaları etkileyebilecek bir olay.

    (sorry, but that’s bullshit. bütün borsalar ne demek ayrıca? tesla s&p 500’e dahil edildi diye şangay veya isviçre ya da moskova borsası mı etkilenecek? )

    tesla'nın 14. yılında kar edebilecek olma ihtimali yurtta ve dünyada coşkuyla kutlanıyor; geçen sene 300-400 dolar bandında olan hisse birçok olumsuz yan veriyle beraber bu sene kara geçince 5 kat prim yaptı.

    (hem bu sene kara geçti diyorsun hem kar edebilme ihtimalinden bahsediyorsun. 14. sene değil tekrardan. )

    geçtiğimiz günlerde 1.800'lere yaklaşan hisse değeri şu an 1.600 dolar seviyesinde.

    (ok...)

    şirketler zarar eder, zarar ediyor olmak tek başına olumsuz bir anlam taşımaz ama tesla'nın zarar edişi rahatsız edici.

    (zarar ediyor olmak tek başına olumsuz bir anlam taşır aslında ama neyse...niye rahatsız ediciymiş bakalım tesla’nın zarar edişi...)

    şirket kurulduğundan beri sürekli olarak maliyet hesabında hata yapıyor, bu ısrarla sapma da bir noktadan sonra farklı sorgulamaları beraberinde getiriyor.

    (bu kadar saçma bir şey işitmedim. şirket neden maliyet hesabında hata yapsın, haydi bir hatadır yaptı diyelim niye ısrar etsin? dur bakalım ne çıkacak buradan)

    roadster %25-30 karla satılacaktı, karla model s üretilecekti... olmadı hatta ürün maliyetinin altında satıldı...

    (burada muhasebe, maliyet, satış fiyatı, brüt kar marjı gibi terminolojilerle konuşmak lazım değil mi? bir an için ne dediğini zorlayarak roadsterın %25 gross profit margin (brüt kar marjıyla) satılması gerekirken (kime göre neye göre ?) ama satılmadığını, maliyetinin (neyse artık maliyeti) altında satıldığını varsayalım. bu maliyet hesabının hatalı olduğunu göstermez. gösterse gösterse fiyatlama stratejisinin yanlış olduğunu veya piyasada satılabildiği fiyatın fizıbıl olmadığını veya bottomline’a (karlılığa) yansımadığını gösterir.

    model s yine %25-30'la satılacaktı; ondan gelen karla model x... hikaye sürekli olarak kendini yeniliyor ve ısrarla maliyetin altında ürün satan bir firma var.

    (bu kadar saçma sapan bir analiz görmedim. israrla maliyetin altında ürün satan bir firma olabilir mi? yoksa bahsettiğimiz konu piyasada ürünü tutundurma stratejisi ve henüz ağırlıklı olarak kapasite , teknoloji ve sabit yatırımları yüksek olduğu için bunların amortizasyonunun zaman alması nedeniyle firmanın sabit sermaye yatırımlarını tamamlanmadığı için kısa vadede zarar ediyor görünmesi mi? henüz ölçek ekonomisi yakalayamadığı için birim başına düşen sabit maliyetlerinin yüksek olması mı? tesla gibi start up ve yeni ekonomi firmalarını klasik mantıkta olgun şirketleri değerler gibi değerleyemezsin. değerlermeye kalkarsan böyle saçmalarsın. fiyat/kazanç oranı, piyasa değeri/defter değeri, ebitda vs gibi eski metrikler bmw gibi, mercedes gibi olgun şirketler için geçerlidir. bunları alıp tesla gibi disruptive /genç bir şirkete uygularsan olmaz. bu konulara meraklıysanız nyu stern business school aswath damodaran’ı takip edin, youtube’da vs bu konuları uzun uzun anlatır. )

    karlılık tesla yatırımcısı için önemli değil, amazon, netflix, facebook gibi potansiyeli olan bir şirket yıllarca zarar etse de yatırımcı çeker.

    (karlılık tesla yatırımcısı için de diğer saydığın firmalar için de önemli, sadece kısa vadede büyüme için karlılıktan feragat etme durumu söz konusu. potansiyel hikayesi de bir yere kadar. amazon-netflix-facebook açısından durumlar farklı, onlar farklı business stage’lerdeki firmalar konumuna geldiler, kar ve cash generate etmeye çoktan başladılar)

    tesla'da da bu var; sürekli olarak yatırımlarını artıran bir şirket var.

    (tesla sürekli olarak yatırımlarını artırıyor mu acaba? yatırımdan kastedilenin “capex “ yani capital expenditures yani sabit sermaye olduğunu düşünürsek, bir ara artırmış, sonra azaltmış sonra tekrar artırmış azaltmış vs. şuradan görebiliriz https://finbox.com/nasdaqgs:tsla/explorer/capex sürekli sallıyoruz desteksiz bir şekilde)

    yatırımlar yeni yatırımcı çekiyor, hisselerdeki değerlenme sebebiyle nakit elde ediliyor; (hisse ipotekleyerek kredi, hisseye dönüşebilen tahvil vs.) bu nakitte yatırımların finansmanın da kullanılıyor, kendi kendini besleyen bu döngüde yatırımların doğru kararlaştırılması hayati önemde peki bu tesla'da var mı tartışılır.

    (özgür demirtaş da böyle saçmalıyor araya bir sürü jargon sokuşturunca karşı tarafın kafası ambale oluyor herhalde sorgulamadan önermeyi kabul ediyor. hiçbir şey söylemeden bir şeyler söylüyor gibi görünme sanatı. yatırımlar yeni yatırımcı çekiyor? bu ne demek kardeşim? şirket dediğin ya sermaye artırır, ya hisse senetleri dolaşımda değilken halka arz (ipo) yöntemiyle hisse senedi satışı gerçekleştirip finansman sağlar veya borç alarak ya da tahvil ihraç ederek finasman sağlar. zaten dolaşımda hissesi olan bir şirket hisselerinin ikincil piyasada (nasdaq) dolaşıyor olmasından, hisse senedinin değer artışından para kazanmaz. ikincil piyasadan gidip tesla şirketi alarak şirkete finansman sağlayamazsın. hisselerdeki değerleme ile nakit de elde edemezsin. açar bakarsın tesla’nın finansal raporlarına borçlanma oranını (debt-to-equity) sermaye yapısını görürsün. hisse ipotekleyerek kredi diye de bir şey yok. menkul kıymet rehni karşılığında kredi alırsın ama bahsettiğin menkul kıymeti elinde bulunduran için geçerli.

    tesla kendi hissesini rehnederek kredi kullanamaz. dolaşımdaki senetleri zaten başkasının elinde. ikincil halka arza gidip sermaye artırımı yapabilir. ama bilançosuna bakınca görülüyor zaten aşırı borçlu bir şirket. ha elon musk bu fiyatlardan kendi hisselerini satıp cebine nakit koyar mı? koyabilir bence. hisseye dönüşebilir tahvil - ya da convertible bond hikayesi de apayrı bir konu, orada şirket belli bir çarpan üzerinden hisse senedine dönüşebilir tahvil ihraç ediyor, tesla da zamanında ihraç etmiş alanlar güzel kazanmışlar. burada da tesla hisse senedindeki artış o tahvilleri elinde bulunduranların işime yarıyor. (meraklısına not: tesla’nın üç tane dolaşımda hisse senedine dönüştürülebilir tahvili var: “2.375% security due in 2022; 2% issue, due in 2024; 1.25% issue due in 2021. örneğin bu %2 faizli tahvilin $1,000’lık kısmı istenirse 3,2 adet tesla hissesine dönüşebiliyor. )

    ''solarcity'' elon musk'ın bir diğer muhteşen projesi; şirket gelip evinizin çatısına güneş paneli kuruyor ama sizden bir ödeme talep etmiyor, üretilen elektrik size indirimli olarak satılıyor. firma başka hiçbir rakibinin sağlayamayacağı bir finansal rahatlık sunuyor ve doğal olarak batıyor, tesla'nın bünyesine alınıyor. bu arada tesla kuruluşundan beri defalarca nakit akışı sorunu yaşamış hatta bu yüzden iflasın eşiğine gelmiş bir şirket ama kasasından para taşan şirketlerin yapmayacağı işlere girişiyor.

    (bu mevzuya hiç girmeyeyim diyordum belki bir bildiği vardır elon musk’ın diye, solar panelleri entegre edecektir tesla ile vs. burada ilginç mevzu solarcity kurucuları elon’un kuzenleri ve şirketleri zarar ederken ve borca batık iken tesla tarafından 2,6 milyar dolara satın alınıyor, kurucular da ayrılıyor, tesla yatırımcıları bu operasyondan (!) dolayı şirketin değerlemesi adam akıllı yapılmadı diye dava açıyorlar.)

    elon musk, otomobil sektörüne devrimci bir giriş ile girdi ama %25-30 kar marjı satmayı umduğu ürünleri karlı olarak satmakta bile zorlanıyor fakat tesla motors'un da dışında dünyada otomobil satışı(sıfır satışlar) son yıllarda zaten çok karlı değil.

    (%25-30 bayağı yüksek kar marjı, öyle bir piyasa zaten yok. olabilmesi için pillerin maliyetini bayağı aşağı çekmesi lazım. ama kar marjı kötü de değil sektöre göre fena sayılmaz. pazarlama giderleri çok düşük ve müşterinin ürün sadakati epey yüksek, tesla kullanıcılarından bahsediyorum.)

    örneğin türkiye'de otomobil bayilerinin kar marjları komik rakamlar, işi yapmaya bile değmez, bayiler asıl karı yedek parça ve servisten alırlar. tesla motors ise fiyat konusunda herkes kadar rekabetçi olup servis ve yedek parçayı müşterilerine ücretsiz sunma sözü veriyor.

    (iyi güzel de otomotiv bayileri (value added reseller) ile orjinal ekipman üreticisi (oem’i) tesla’yı karşılaştırmak elma ile armudu karşılaştırmak olmuyor mu? burada da sapla saman birbirine girmiş. iş ve gelir modelleri apayrı bunların.)

    tesla araçlarının henüz doğru dürüst ikinci el piyasası bile yok ama şirket isteyen müşteriye uzun vadeli kiralama ve tercihen aracı satın almama gibi (karmaşık bir sistem) tercihler sunabiliyor. henüz servis ağı gelişmemiş olan tesla'nın batarya istasyonlarını artırma vaadi , robotlarla batarya değişimi vaadi, kendi kendine hareket eden araçlar ve benzeri onlarca yüksek maliyetli ve ücretsiz/makul bir bedeli olmayan projeleri var.

    (bu paragrafta anlatılanlar ve iş modeli apayrı bir tartışma konusu, ikinci el piyasası olmadığı görüşüne katılmak imkansız, ne yani tesla alanlar hep aracın son kullanıcısı mı oluyor, git bak tesla’ya ikinci elde satılık bir sürü araç var. tam tersine talebi yetiştiremediği için bazen ikinci eldeki fiyat tavsiye edilen satış fiyatını dahi geçebiliyor. )

    benim vizyonum tesla'yı anlamaya yetmiyor olabilir ve elon musk'ın yukarıda bahsettiğim projeler aslında önemli yeniliklerse de sorun yine bitmiyor.

    (vizyonunun yetmediği kısmen doğru ama çok da önemli değil, çoğu insanın da yetmiyor. tek fark şu: çoğu insan anlamadığı konular hakkında ahkam kesmekten ve insanları yönlendirmekten kaçınırken sen maşallah amerika kıtasını yeni keşfetmiş gibi herkesin bildiği mevzular hakkında eksik bilgiyle yalan yanlış yorumlar yapıyorsun. sıkıntı yine yok, türkiye burası sonuçta ne versen gider. )

    geçen sene tesla hisseleri satışların 2 katı değerde iken bu sene 12 katı değerde; geçen seneye kadar şirketin kar edemiyor olsa da hızla artan cirosu yatırımcıyı memnun ediyordu; bu sene hızlı bir artış yok aksine düşüş var fakat hisse ifade ettiğim gibi 5 kat prim yaptı.

    (bu cümlede anlatılmak istenen nedir? satış çarpanıyla değerleme yapmanın doğru olduğu mu? yanlış olduğu mu? şirket kar edemiyor olsa da atışlarının (cirosunun) artışı dediğim gibi yatırımcıyı bir yere kadar mutlu eder (daha doğrusu bir süre mutsuzluğa katlanmasını sağlar diyelim) bu early stage startup’lar için ya da emerging technologies (electric vehicles, autonomous driving gibi) için geçerlidir.)

    fiyatlamalardaki tuhaflığı bir kenara bırakıp şirketin vizyonuna odaklanalım; evet bu şirket şu an piyasanın %0.5'ine tekabül ediyorsa da vizyonu ile dünyada 1 numara olabilir. dünyadaki 1 numaralı şirket toyota ve şirketin piyasa değeri 204 milyar dolar iken tesla motors 292 milyar dolar değere sahip. tesla toyota'dan çok daha büyük bir piyasaya hakim olacak diyelim.

    (anlamadığımız şeye tuhaf deyip geçebiliriz ya da araştırıp arkasındaki nedenleri öğrenebiliriz, yatırımcılığın güzel tarafı burada mr. market’ın tesla’yı aşırı yüksek fiyatlandırdığını düşünüyorsan (mispricing) gidersin “short selling “ yaparsın veya tesla put opsiyonu alırsın (tesla bu short seller’larla dalga geçmek için şort çıkarttı filan geçenlerde) şimdi piyasanın %0,5’ine tekabül etme işi de tartışmalı bir konu. yani tesla’nın piyasasını belirleme konusu o kadar kolay değil. tüm taşıt üreticilerini mi dikkate alacaksın, hangi segmentleri dikkate alacaksın, elektrikli araç piyasası diye bakarsan konu farklı, abd elektrikli araç diye baktığında farklı, yani paydayı nasıl belirleyip %1 diyeceksin bu tartışmalı. vizyonu ile dünyada bir numara olabilir, lafını söyleyen iki insan var dünyada biri sensin diğeri de ali koç herhalde. ne vizyonu ne misyonu allah aşkına. vizyon gibi boş ve büyük laflarla en büyük olunsaydı fenerbahçe barcelona olurdu. vizyon önemli tabii de senin kontrol edebildiğin edemediğin milyon tane değişken var. hele otomotiv gibi rekabetin korkunç olduğu bir sektörde. toyota bir günde mi toyota olup dünya piyasasının atıyorum %10’unu ele geçiriyor, yılların volkswagen’i yüzyılların ar-ge, teknolojisi, bir sürü deve dişi gibi marka yaratıp pazarın %8’iyle atıyorum bmw, mercedes %3’lerle yetiniyor. bu biraz bizim yerli ve milli araç üretenlerin vizyonuna benzedi. herşeyi düzgün yapsa dünya tesla’nın önünde sıraya girse bile lityum madeni sınırına takılırdı tesla )

    şirket dünya piyasasını kasıp kavuracak bir nevi kartel olacak olsun. honda+gm+ford+ferrari+bmw+volkswagen (hepsinin farklı farklı önemli hikayeleri var.) geçen sene 850 milyar dolar ciroya ulaşmışlar ve piyasa değerleri 284 milyar dolar. tesla 25 milyar dolar ciroyla bunlardan daha değerli.

    (tesla dünya piyasasını kasıp kavuracak bir nevi kartel olsun. olsun tabii de olmaz. olamaz. ekonomik gerekçelerin dışında tanım gereği olamaz. kartel dediğin şeyle kast ettiğin aslında tekel. kartel bir numara en büyük şarkısındaki gibi tek bir şey değil, birbirinden bağımsız işletmelerin bir araya gelerek fiyat belirleyerek normalin üzerinde kazanç/kar vs sağlamak için kurduğu birlik kartel. rekabeti ortadan kaldıralım diyecek otomotiv firmaları ve bir araya gelecek fiyat belirleyecekler. o zaman kartelden söz edebilirsin. bu dediğin otomotiv piyasasında mümkün değil. bu sektörde monopoly power yaratamazsın, yarattırmazlar. rakiplerini ve sermaye güçlerini bir kenara koyalım, sırf abd’de bu durumu engellemek için konulmuş tonla anti-trust yasası var. otomotiv sektörü belki bir zamanlar oligopol gibi değerlendirilebilirdi mesela abd için, gm-ford-chrysler gibi firmalar piyasayı domine edip pek çok piyasaya giriş engeli (barriers to entry) var iken. en fazla monopolistic competition (tekelci rekabet) piyasasından söz edilebilir.

    karlılık açısından bakınca honda+gm+ford+ferrari+bmw+volkswagen kombosu 80 milyar dolar kar ediyor ve piyasa değerlerinin toplamı henüz kara geçen tesla motors kadar etmiyor.

    (so what? demek ki yatırımcılar tesla’yı konvansiyonel bir araç üreticisi gibi değerlemiyorlar, teknoloji şirketi gibi değerliyorlar ve büyük ihtimalle (bu benim şahsi görüşüm) yanılıyorlar. tam bunun gibi olmasa da buna benzer bir durum wework şirketinde oluşmuştu. wework co-working üzerine faaliyet gösteren bir sürü bina kiralayıp bunları çalışma alanlarına dönüştüren ve kendisini real-estate işinde değil de teknoloji şirketi gibi tanıtıp güzel pazarlayan bir şirketti. softbank isimli japon yatırım şirketi ile suudi arabistan varlık fonuna güzel itelediler bu “biz kiralama işinde değiliz teknoloji şirketiyiz” vizyon/ geyiğiyle. ama ne oldu alanın götünde patladı. adam neumann (elon musk’ın yahudi versiyonu) mr. masayoshi son’a o da biraz suudi’lere iteledi. softbank’ın yatırım şirketinin adı da vision fund bu arada (ne kadar keriz varsa vizyon kelimesinin peşine takılıyor)

    şirket ile alakalı olumlu şeyleri pek yazmadım; musk sağ olsun bunlar zaten hep manşette. şirketin 14 yılda geldiği seviye harika ( tesla bugünlere nasıl geldi c) ama realitede henüz iki koyun gütmeden ıslığı dağları tutan bir şirket var. bu şirketin vizyonu mükemmel olabilir fakat bu vizyon ile uzun yılar sonra gerçekleşebilecek en olumlu sonuçlar bile bugünlerden satın alınmış olabilir.

    (elon musk açısından bakarsan her türlü ortada bir başarı hikayesi var. 2002 senesinde paypal’in e bay’e satışından 180 milyon dolar kazanıp, gidip bu paraları spacex ve tesla gibi acayip riskli işlere yatırması kendi deyimiyle yapılacak en büyük aptallıklardan bir tanesiydi. ama inanılmaz başarılı olduğunu söyleyebiliriz.

    bugün elon’un 34 milyon adet tesla hisse senedi var. tanesi 1600 dolardan işlem görüyor. kağıt üzerinde 54,4 milyar dolarlık serveti sırf buradan.

    spacex şirketi private company diğer bir deyişle (henüz) borsada işlem görmüyor, dolayısıyla bunu değerlemek daha sübjektif ama onun için de son değerleme mayıs 2020’de 36 milyar dolar civarındaydı. yeni değerlemesi (n series fonlama ) 44 milyar dolar olabilir deniyor. burada da %54 civarındaydı elon’un payı. 23,76 milyar dolar da o yapsa, 180 milyon doları 78,16 milyarlık servete dönüştürmek de kolay mesele değil.

    sonuçta it is not rocket science demek isterdim ama onu da diyemiyoruz zira it is fuckin rocket science.

    gelelim benim düşünceme (bkz: senin düşüncenin ne önemi var vasat herif?) tesla bana göre aşırı değerli bir şirket. aşırı borçlu birincisi. kısa vadede hem karlılık hem genel olarak araç talebinin azalması ve fiyatlama ile ilgili riskler taşıyor. uzun vadede çin’deki yatırımı ve sektöre girecek büyük otomotiv + big tech yatırımlarıyla rekabet avantajı-pricing power ve karlılık elde etmesini çok zor buluyorum. insanlar aynı wework’te olduğu gibi tesla’nın bulunduğu sektörü otomotiv/taşıt/ulaşım sektörü olarak değil de high-growth tech company gibi değerlendiriyorlar. clean tech mevzusu çok abartılıyor. insanların tesla’ya veya elektrikli araca değil araca ihtiyacı var. araca da ihtiyacı yok genel manada bakarsak ulaşıma ihtiyacı var. şu covid 19 ortamında ulaşıma ihtiyaç mevzusu bile tartışma konusu. tesla model s’e bindim mesela çok güzel, imkanın olsa alır mısın imkanım olsa porsche 911 carrera da alırım taycan da alırım. sessiz filan çevre dostu yakıt tüketimi az vs güzel tabii. millet tesla’yı amazon, google, facebook gibi değerliyor ki bu temelde yanlış. neden derseniz içinde bulunduğu sektör son derece capital intensive (sermaye yoğun) bir sektör, bu diğer şirketlerin büyüdükçe korkunç bir yatırım ihtiyacı yok, network etkisi lehlerine işliyor ve her kullanıcı pozitif etki yaratıyor karlılıklarında. tesla 2 milyon araç sattı ve tüm kapasiteyle çalıştı diyelim önümüzdeki 10 sene (ki şu anda bile öyle bir kapasite/üretim söz konusu değil, talep iki katına çıksa yine eşşek gibi yatırım yapıp kapasite artırması gerekecek. bu arada bmw, fiat chrysler, ford, general motors, honda, hyundai, jaguar & land rover, kia, mazda, mercedes-benz, mitsubishi, nissan, subaru, toyota, volkswagen, volvo gibi şirketlerim eli de armut toplamıyor. mikromobilite sektörüne baksak bir sürü e-scooter, e-bike, e-moped giriyor, otonom sürüş sektörüne bir sürü giren oyuncu var, hindistan/ çin bilmem neyi daha saymadık bile. toyota ve volkswagen yılda 20 milyon araç satıyor, tesla pandemi öncesinde en iyi beklentiyle 500,000 araç satarak bu ikisinin toplam piyasa değerinin üzerinde işlem görüyor. burada büyük bir saçmalık var. bu şirketin hissesi 1600, 1500 dolar gibi değerler etmez. bu bu kadar ederse toyota, volkswagen daha fazla eder. 1000 dolara filan gerilesin sonra tekrar değerleme yapalım.
  • tesla motors mu kaldı artık? bu nedense sözlükte yaşatılmaya çalışılan bir isim.

    (bkz: tesla' nın en değerli otomobil şirketi olması)
  • "yazılım güncellemelerini ne kadar süre daha alabileceğim?" sorusu insanların hep aklında. bunu akıllı telefon seçerken soruyoruz. aynısı arabalar için de geçerli. geçenlerde 2012 modele bile 2020 yazılımını havadan çaktılar. kaynak otomotiv endüstrisinde, milyonlarca arabaya aynı anda yazılım güncellemesi yapabilecek bir firma daha yok. en yakın rakibi bmw, bu aksiyonun ardından "ehe ehe bizde yarım milyona yaptık yeni" diye açıklama yaptı. almanca kaynak

    finansal kısmını değerlendirebileceğimi sanmıyorum. ancak tüketici olarak, bu değerlemeyi mazur gösterebilecek çıkarımlarım

    - aynı apple gibi az sayıda ürün üzerine yoğunlaşarak ve müşterinin gideceği mağazasına, şarj istasyonuna kadar, komple ekosistemi tasarlayan bir şirket.
    - diğer otomobil firmaları sen istiyor duj verejek 50 dolar daha modunda servis satma, opsiyon satma çakallıkları düşünürken, yazılım güncellemeleri ile elinde olan ürünü bedavaya güncelleştirip, kullanıcı tecrübesini arttırmaları ve fark yaratmaları
    - almanya'da ve çin'de kuracakları fabrikalar ile fiyatları değişecek. şu an en ucuz tesla almanya'da 44bin euro. almaya'da verilen karbon salınımını azaltma teşvikleri de 40bin euro ile sınırlı. görünür de lüks tüketimi teşvik etmeme görünümünde. ama tesla almanya'da üretime başlayıp fiyatları aşağı çekebilirse, alman üreticilerin üzerine ve elektrikli araba fiyatları üzerine müthiş bir baskı yapacak.
    - 3 vakit önce "doğu avrupa'yı da kapsayacak super charger istasyonları kuracağız" diyen, elon mask,bugün sözünü tutmuş görünüyor.
    - araba ile hava atmanın küçük sporlardan sayıldığı florida'da çekilen bir sokak röportajında insanlara şu anki arabalarının ne olduğu ve gelecekte ne almak istedikleri sorulduğunda, bugün ferrari, porsche, bugatti süren insanların bile gelecekte tesla demesi
    - alman üreticilerin "biz yapana kadar" mantığıyla elektrikli otomobil üretiminde işleri yavaştan almak istemeleri, ancak dieselgate ile suçüstü yakalanmaları ardından, götüne nişadır değmiş eşek gibi elektrikli otomobile hız vermeleri
    - almanya'nın siyaseten en çok kayırılan sektörü olmasına rağmen, karbon dioksit salınımı ve elektrikli araba konusunda ipe un serdikleri için, korona krizi paketinde sadece elektrikli otomobillere teşvik verilerek cezalandırılmaları
  • tesla büyük araç devlerinin harcanmak için ortaya attıkları yemdir.

    en tepeyi de görecektir en dibi de.
hesabın var mı? giriş yap