trados

• çeviri programıdır kendisi. yakında 2014 sürümü gelecekmiş.
  
  askerlik sonrası can sıkıntısından cat piyasasına el atayım derken sonunda kullanmakta karar kıldığım, multiterm sistemine 5-6 kadar babylon glossary atmayı başarıp (1gb boyutunda oldu son haliyle) üstüne de yine yüksek boyutta bir tm ekleyince bir gün içerisinde tam 140bin karakter çeviri (tekrarları olan bir rapor olmasına rağmen hızlı işlem yapmak önemli) yapmamı sağlamış program. onsuz bunu başarmak değil yanından bile geçmek hayal. devamlı benzer içerikli ve büyük boyutlu projeler çeviren ben gibi freelance çevirmenler için bitirim bir çeviri programı. bir buçuk ay gibi bir sürede bana 4bin tl kazandırdı ya daha ne diyeyim.
  
  ayrıca (bkz: sdl trados studio 2014)
  ayrıca2: (bkz: sdl trados studio 2015)
• genel olarak işe yarayan bir program. 250-300 sayfalık yüzlerce kimya terimi içeren bir çeviri yapıyorsanız eğer sizi gerçekten o formüllerin hepsini yeniden yazmaktan kurtarıyor. ama ne bileyim benim beklentilerim daha fazlaydı sanki bu programdan. ben öğle tatilinde limonatamı yudumlarken kendisi çeviriyi yapmaya devam etse, ofise geri döndüğümde 15-20 sayfa azalmış olsa fena mı olurdu. evet, kesinlikle bir çeviri programından beklentim bu. madem çevirmene yardımcı, benim yardımdan anladığım budur.
• kullanan cevirmenin kalitesi hakkinda fikir sahibi olmaniza yardimci olan program. soyle ki, bu meret dokuman icindeki sayilari (cumle icinde gecmiyorlarsa) aynen korur. amerikan sistemi ile turk sistemi arasindaki fark nedeni ile de trados ile cevrilen tablolar herhalukarda yanlis olur. iyi cevirmen bunlari duzeltmeye ugrasir. kalitesiz cevirmen de yaptigi isin son halini okumaya gerek bile goremediginden bu sayilari o halde birakir.
• buna machine translation uygulaması diyenler var. onlara "bitch please" demek demek istiyorum. parallel corpus mantığıyla çalışıp, iki dil arasında daha önce yapılmış çevirileri eşleştirerek oluşturduğu database'den eşleşme yüzdesine göre blok halinde copy paste yapan bir program için machine translation yaftası fazla muhteşem bir şey. insanlar diğer tarafta statistical'ından rule-based'ine kadar türlü türlü yöntemle uğraşırken, "bana önce source metni ver, sonra target metni ver, ben bunları senin için aklımda tutayım ve o sırada bol bol hata verip seni canından bezdireyim" diyen bir programa binlerce lira bayılıp kendi ayağına sıkan büroların ve çevirmenlerin aklına şaşmak gerek.
  
  bir de bu kadar büronun, çevirmenin bu programa neden bu kadar güvendiğini anlamak çok zor. bu adamlar çevirdiğimiz her cümleyi devasa veritabanlarına ekliyor olamaz mı? işleri bittiğinde en ufak bir word alignment kodu dahi kullanmak zorunda kalmadan bütün çevirmenlerin işine son verecek bir devasa bir parallel corpus hazırlıyor olamazlar mı? bence olabilirler.
• kafa karışıklığını ortadan kaldırmak adına şunu belirtmekte fayda var ki trados diye bir program yoktur. trados bir şirketin ve o şirket tarafından geliştirilmiş sistemin adı olup şirket daha sonra lokalizasyon devi sdl'e satılmıştır. şu anda çoğu büronun ve freelance'in kullanmakta olduğu studio programı, sdl trados işbirliğinden çıkma bir yazılımdır ve adı sdl trados studio'dur. buna göre programları şöyle sıralayabiliriz:
  
  trados 2007: trados firmasını meşhur eden ve en bilindik programdır. tag editor denen yardımcı uygulamayla ya da word'le birlikte kullanılır. günümüzde demode ve old-school kalmıştır ama çoğu çevirmen halen trados denen meretle (hem internette crackli sürümünün bulunması hem de basit olması yüzünden) bu program sayesinde tanışmaktadır. eskidir ama candır. ilk sevgili gibidir.
  
  sdl trados studio 2011: sdl-trados işbirliğiyle çıkan ilk çeviri programı olup sdlx (sdl'in trados'u almadan önce geliştirdiği bir diğer basic cat. format painting olayı yüzünden dosyaları bazen boyama kitabına çevirse de benim en sevdiğim. kalas gibi program. eski elektronik cihazlar gibi vur kafasına çalışsın) arayüzünden faydalanma aşkına trados 2007 sevenlere ıstırap vermiştir. trados 2007 ile uzaktan yakından alakası yoktur. beri yandan sdlx gibi de değildir. pandayla kurbağanın çiftleştirilmesi gibi bir şey.
  
  sdl trados studio 2014: sdl trados'un çıkardığı son model çeviri yazılımı. 2011 sürümünün geliştirşilmesiyle kısıtlanmayıp arayüz ve işlevsel anlamda yine boş durmayıp bok eşeler gibi bir şeyler ekleyip çıkarmışlar. 2001'in şokunu üzerimizden atamamışken (iki senedir kullanıyorum ve hala yeni boktanlıklarını keşfedip hayret ediyorum) bir de bunu çıkardılar başımıza. işin yoksa şimdi bir de bunu öğren.
  
  kısacası trados diye bir program yoktur. trados 2007 ile sdl trados studio kullanan iki kişi, metrobüs'ün söğütlüçeşme ile avcılar durağında bekleyen iki kişi kadar uzaklardır birbirine. trados diye kestirip atarak kafa karışıklığı yaratmayalım. çocuklara kötü örnek olmayalım.
• türkiye'deki tek türkçe eğitim videolarıın çektiğim program. sektörün olmazsa olmazı iken ne üniversite bölümlerinde eğitimi veriliyor ne de türkiye için tanıtım faaliyetleri gerçekleştiriyor. bu kadar mı zor ulen "10 dakikada trados" videonuzu çevirtmek. neyse ben çekiyorum detaylı kullanım notları dostlar.
  
  alıp da kullanmanın karmaşası içerisinde bırakan insanlar var. türkçe eğitim videoları sayesinde yeniden kullanmaya geçtiler. trados eğitim videoları listem, naçizane.
• irlandalılar yapmış bu programı. neden dersiniz? çünkü şöyle bir ilişki söz konusu globalleşme bağlamında: microsoft corporation, orta doğu ve avrupa'ya pazarlayacağı tüm ürünlerini irlanda'ya kakalıyor. bir nevi headquarters yani irlanda. onlar da, kendi pazarlarında bulunan ülkelere microsoft ürünlerinin yerelleştirilmesi sürecinde ön ayak oluyor.
  
  yerelleştirme denilen işlem acaip karmaşık bir süreç. üçüncü dünya ülkesi olmak, üreteni tüketmek zorunda kalmak, vb. karın ağrısı söylemleri bir kenara koyacak olursak, bu yerelleştirme işlemi de emek yoğun olduğu kadar teknik bilgi gereksinimini ve pazar ekonomisinin gerektirdiği ekonomik çakallıkları da beraberinde getiriyor.
  
  şöyle düşünün bir:
  microsoft denilen anaç tavuk hemen hemen her yıl yeni bir yazılım pırtlatıyor. ve ne ilginçtir ki, bu yazılımların daha 6 ay geçmeden türkçe sürümleri peydahlanıveriyor işporta tezgahlarda. yazılımın üretilmesiyle karşılaştırıldığında, bu yerelleştirme süreci göreli olarak çok daha kısa. işte bunun tek nedeni de trados adı verilen bu yazılım.
  
  windows 95 çıktı, sonra windows 98'de aynı platform üzerine yepyeni birşeyler geldi. onu windows me izledi, arada windows nt ve windows 2000, sonra windows xp ve şimdi de windows server 2003.... ama bu trados sayesinde, adamlar mesela aynı start düğmesini tekrar tekrar başlat diye türkçeleştirmediler. o işi trados daha ilk başta yaptı bir kere.
• çeviri şirketlerinin müşterileri de trados'tan haberdar olduğu ve metinlerdeki tekrarlar ile fuzzy match'leri sayısız köylü kurnazlğına alet ettiklerinden, çevirmen için eskisi kadar kazançlı olmayan bir program - gerçi 1999 yılından beri aralıksız olarak çeviri-yerelleştirme yapan biri olarak söylemek zorundayım ki, hiçbir zaman kendini bir, iki haftada amorti edecek kadar kazançlı olmamıştı. 2008'den önceki sürümlerinin word 2007 ile çalışmaması da word sürümünü 2007'ye yükseltmek zorunda kalan trados kullanıcılarının kulağına küpe olmalıdır. ülkemizdeki yaygın çeviri ücretleri hesaba katıldığında, fahiş bir fiyata satılmaktadır; üstelik müşteri desteği yerlerde sürünmekte, nitekim sorularına cevap, sorunlarına yardım alamayan biçare çevirmenlerin hazin çığlıkları proz.com'u inletmektedir. lakin tüm olumsuzluklarına karşın, trados meslek standardıdır ve kanımca potansiyel olarak tekrar içerebilecek tüm işlerde kullanılması elzemdir.
• yeni kullanmaya baslayan cevirmeni hayatindan bezdirebilecek program. bir kac saat debelendikten sonra kapatip normal sekilde cevirmeye devam etmek en guzeli.
• linux altında çalışabilen ücretsiz ve açık kaynaklı olan bir alternatifi için (bkz: omegat)