trans anadolu projesi

• azerbaycan gazını türkiye üzerinde avrupa'ya taşıması düşünülen alternatif bir proje. önümüzdeki hafta anlaşmanın imzalanacağı söyleniyor.
• bugün saat 17:30'da dolmabahçe ofisinde hükümetlerarası resmi anlaşmasının yapılması beklenen proje.
• sessiz sedasız hayata geçirildi.
  
  http://politikaakademisi.org/?p=1274
• ilk etapta 16 milyar metreküp doğalgazı türkiye üzerinden avrupa’ya taşıyacak olan proje. hattın, yüzde 80’i azerbaycan'a, yüzde 20’si de türk tarafına ait olacak. 2018 yılında tamamlanması bekleniyor.
• rusya' yı cok kızdıracağa benzeyen doğal gaz boru hattı
• bölgesel güç olma yolunda bir adım: trans anadolu projesi
  sali, 03 temmuz 2012 03:25 ömer çolak
  
  öncelikli gündemin suriye sorunu olduğu bugünlerde hem türk dış politikasını hem de iç politikasını yakından ilgilendiren gelişmeler olmaktadır. bunlardan en önemlisi hiç şüphesiz 26 haziran 2012 tarihinde başbakan erdoğan ve azerbaycan cumhurbaşkanı ilham aliyev’in katılımları ile imzalanan trans anadolu doğalgaz boru hattı(tanap) projesidir.
  
  tanap projesi 7 milyar dolarlık bir yatırımla hayata geçecek ve projenin ilk etabı 2018 yılında tamamlanacaktır. azerbaycan devlet projesi şirketi socar ve türkiye’den botaş ve tpao’nun ortaklığındaki tanap projesi şah deniz 2 konsorsiyumu’nun 16 milyar metreküplük gazının gürcistan’dan geçip türkiye üzerinden satılmasını öngörmektedir. bahsi geçen 16 milyar metreküplük gazın 6 milyar metreküplük kısmı türkiye’ye satılacak, 10 milyar metreküplük kısmı da tanap ile avrupa’ya bulgaristan ve/veya yunanistan sınırında teslim edilecektir.[i]
  
  tanap projesi ilk aşamada türkiye’nin enerji maliyetini düşürmek ve enerji çeşitliliğini arttırmak için bir hayli önem arz etmektedir. bilindiği üzere türkiye gaz ithalatının yüzde 50’den fazlasını rusya’dan sağlamaktadır. en basit anlamıyla mevcut bu durum, türkiye’nin bölgede bir güç olarak bağımsız politikalar izleyebilmesini zedeleyecektir. tanap projesinin hayata geçmesi ile birlikte türkiye’nin rus gazına olan bağımlılığının kısmen de olsa azalacağını öngörebiliriz. eğer türkiye bölgesel bir güç olmak istiyorsa, çağımızın en önemli gündemi ve problemi olan enerji ihtiyacını ve bağımlılığını asgari düzeye çekmelidir. tanap projesine orta vadede önemli uluslararası kapışmalara ve çıkar çatışmalarına yol açacak olan hazar enerji havzasının paylaşımı açısından bakacak olursak geleceğe yapılmış önemli bir yatırım olarak karşımıza çıkmaktadır. gelecekte projenin türkmenistan gazının türkiye’ye ulaşımını sağlayacak bir diğer projenin ilk ve önemli bir adımı olarak görülebilir. böylece tanap projesi, türkiye’nin gelecekteki hazar enerji havzasındaki çıkarlarını güvenceye alması yönünde bir girişim olarak da algılanabilir. projenin bir diğer kanadı olan azeri gazının avrupa’ya taşınması türkiye’nin bölgede bir enerji merkezi haline gelmesinde etkili olabileceğini varsayabiliriz. tüm bu bahsettiğimiz olumlamaların yanı sıra real-politik çerçeveden bir durum değerlendirmesi yapacak olursak, tanap projesinin bölgeyi paylaştığımız rusya’nın hem mevcut çıkarlarına hem de gelecekteki çıkarlarına karşı bir tehdit unsuru olabileceğini öngörebiliriz. dolayısıyla bu yaklaşım rusya ve türkiye’nin dış politika algılamalarında daha fazla negatif yönde karşı karşıya gelmeleri sonucunu ortaya çıkarabilir. son olarak türkiye bölgede bağımsız enerji politikalarını hangi seviyeye kadar yürütebilir sorusunun bir süre daha üzerinde tartışılması gerekmektedir.
  
  ömer çolak
  çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü
  uluslararası ilişkiler ana bilim dalı, yüksek lisans öğrencisi
  
  kaynak: http://www.tuicakademi.org/…m-trans-anadolu-projesi
• türkiye-azerbaycan ilişkilerinde enerji faktörü ve tanap
  
  başbakan erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde yüksek düzeyli stratejik işbirliği toplantısı’na katılmak üzere gerçekleştirdiği azerbaycan ziyareti, iki ülke ilişkilerinin yeniden ele alındığı ve özellikle ekonomi, ticaret ile enerji tabanlı yatırımların ve projelerin hızlandırılması hususunun üzerinde önemle durulan bir karşılıklılık ortamı yarattı. merhum lider haydar aliyev’in deyimiyle “bir millet, iki devlet” düsturuyla hareket etmesi gereken türkiye ile azerbaycan arasındaki problemlerin ve anlaşmazlık noktalarının yeniden ele alındığı bu ziyaret, uluslararası sistem bağlamlı dengeleri derinden etkileme kapasitesine sahip olan geniş karadeniz havzası’nın bir parçası olan güney kafkasya özelindeki enerji kaynaklarının, tarihsel, etno-kültürel ve toplumsal unsurların doğal müttefik haline dönüştürdüğü, iki ülkenin lehine kullanılabilmesi noktasında neler yapılabileceğinin de konuşulduğu bir forum ortamı yaratmıştır. bu bağlamda üzerinde durulan en önemli konu da trans-anadolu doğalgaz boru hattı projesi (tanap) olmuştur.
  
  türkiye ile azerbaycan’ın organik unsurlar ekseninde geliştirdiği müttefiklik/kader ortaklığı, günümüz konjonktüründe ekonomik ve siyasal unsurlar ile beslenemediği müddetçe zayıflamaya ve en sonunda da ortadan kalkmaya mahkûmdur. zira güncel uluslararası ilişkiler ağını ve uluslararası sistemin yapılanışını etkileyen en önemli unsur ekonomik ilişkiler olarak görülmektedir. küreselleşme dalgasının beraberinde getirdiği teknolojik gelişim, bilgi paylaşımı ve ekonomi tabanlı güç projeksiyonunun ulus devletleri kendi kültürlerine/müttefiklerine ve kimliklerine yabancılaştırdığı düşünüldüğünde, tarihsel ve kültürel boyuta haiz olduğunu kaydettiğimiz türkiye-azerbaycan ilişkileri’nin yıpranmaması ve etkinliğini sürdürebilmesi noktasında, geliştirilecek enerji eksenli projelerin rolü oldukça büyük olacaktır. zira bu süreç ekseninde her iki taraf da ekonomik gelişimlerini hızlandırıp ihtiyaçlarını giderirken, küresel ekonomik gelişim ve siyasal müttefiklik bağlarının konsolide edilebilmesi hususunda çok büyük bir öneme sahip olan karşılıklı bağımlılık zincirleri de oluşturulabilecektir. nitekim komşu coğrafyalar ve ülkeler ile yumuşak güç stratejisi bağlamında oluşturulması planlanan karşılıklı bağımlılık ilişkileri, ahmet davutoğlu’nun ortaya koyduğu ve ortadoğu merkezli olarak ortaya çıkan olumsuz tablo nedeniyle son dönemde çok büyük eleştirilere uğrayan “stratejik derinlik” doktrininin en önemli bileşenidir.
  
  son dönemde türkiye-azerbaycan ilişkileri’nin tam merkezine yerleşmiş olan tanap (trans-anadolu doğalgaz boru hattı) projesi, iki ülke arasında karşılıklı bağımlılık ilişkileri yaratarak ortaklık ilişkilerini derinleştirmeyi ve coğrafi/siyasal anlamda rusya tarafından yaratılmış olan enerji tabanlı tahakkümü biraz olsun azaltmayı planlayan bir proje olarak belirmiştir. bu bağlamda rus gazına bağımlı olduğunu söyleyebileceğimiz ab’nin de tanap’a çok sıcak baktığını söyleyebiliriz. ne var ki, tanap’ın avro-atlantik dünyası ile rusya ve çin arasında uluslararası sistem ekseninde süregelen ve enerji faktörü üzerine odaklanan hegemonya/çok kutupluluk mücadelesi ekseninde, rusya aleyhine bir görünüm yaratacak olması, bu ülkenin tanap’ın gerçekleştirilmesini engelleyebilme yönünde birtakım faaliyetler içerisine girmesini beraberinde getirebilir. azerbaycan, türkiye ve hatta gürcistan özelinde uygulanacak enerji merkezli ve siyasal baskı girişimleri ile projenin içerisinde yer alması beklenen ve ekonomik gelişim noktasında tamamıyla rus gazına bağımlı olan ab ülkeleri nezdinde girişilecek proje tabanlı caydırma girişimleri bu duruma birer örnek oluşturmaktadır. nitekim rusya’nın hazar bölgesi’nden gelecek gazı ab’ye ulaştırmayı hedefleyen ve enerji aktarım rotasını tamamıyla kendi kontrolünde tutmasını sağlayacak güney akım adında bir projesi vardır ve rusya, bu projenin gerçekleştirilmesi noktasında çok ciddi adımlar atmış durumdadır. rusya, artan ekonomik ve siyasal gücünün arkasında sahip olduğu enerji kaynakları aracılığıyla yarattığı hegemonyanın olduğunun farkındadır. çok kutuplu bir uluslararası sistem kurgulamaya çalışan bu ülke, enerji unsurunu kullanarak sistemsel bir oyun kurucu rolüne bürünmeye çalışmaktadır.
  
  tanap, azerbaycan merkezli şahdeniz 2 fazı ile daha sonra eklenecek ilave kaynaklardan çıkarılacak olan doğalgazın, gürcistan ve türkiye üzerinden avrupa’ya aktarılmasını hedeflemektedir. azerbaycan devlet petrol şirketi (socar)’nin %80’lik hisse oranında büyük ortak olarak yer alacağı projeye, botaş % 15, tpao (türkiye petrolleri anonim ortaklığı) da % 5’lik payları oranında katılmışlardır. socar, büyük ortak olarak elinde bulundurduğu hisselerin bir bölümünü satma hakkına sahiptir. bu bağlamda socar’ın bp, statoil ve total gibi küresel devlere, projenin geleceğine olan inancı ifade edecek şekilde, bir miktar hisse satması beklenmektedir. 2014’te inşasına başlanması ve 2018’de tamamlanması planlanan tanap, 7 milyar dolara mal olacaktır. tanap’ın türkiye’den sonra iki kola ayrılması ve inşa edilecek olan nabucco-batı hattı aracılığıyla bulgaristan-romanya-macaristan-avusturya hattı aracılığıyla öncelikle orta ve doğu avrupa’ya; trans-adriyatik hattı aracılığıyla da yunanistan-arnavutluk ve adriyatik denizi üzerinden de brindisi-italya’ya ulaştırılması hedeflenmektedir. açılmasına paralel olarak yıllık 16 milyar metreküp gaz taşıyacağı açıklanan tanap’ın kapasitesi her yıl arttırılacak ve 2023’te 23, 2026’da da 31 milyar metreküpe ulaştırılacaktır. tabii bu artışın gerçekleştirilebilmesi için azerbaycan’ın ciddi bir üretim artışı sağlaması ve türkmen gazının da trans-hazar boru hattı aracılığıyla tanap’a bağlanması gerekmektedir. ilerleyen dönemde irak gazının da tanap’a dâhil edilmesi beklenebilir. ne var ki, azerbaycan ve türkmenistan arasındaki hazar merkezli paylaşım mücadelesi ve rekabeti ile irak’taki istikrarsızlık projenin geleceği noktasında bazı soru işaretleri ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
  
  bakü-tiflis-ceyhan ham petrol boru hattı ile bakü-tiflis-erzurum doğalgaz boru hattı’ndan sonra şimdi de tanap’ın ortaya konmuş olması, türkiye ile azerbaycan arasındaki organik eksenli müttefikliğin ticaret ve enerji ilişkileri merkezli modern bir yapı kazandığını ve sağlam temellere oturtulmaya çalışıldığını göstermektedir. azerbaycan’ın 2018 yılına kadar türkiye’deki enerji yatırımlarına harcayacağı paranın 17 milyar dolar olarak hesaplanması, petkim’in socar tarafından alınmış olması ve ab’nin rusya’yı by-pass edecek enerji çeşitliliği hamlelerine hız vermesi, türkiye’nin azerbaycan ile olan ilişkilerini birincil önceliğe sahip hale getirmektedir. ne var ki, iki ülke arasındaki ticaret hacminin 3,5 milyar dolar seviyelerinde gezinmesi ve azerbaycan’ın türkiye’ye vize uygulaması, iki ülke arasındaki müttefiklik ilişkilerinin henüz “bir millet, iki devlet” düzeyine ulaştırılamadığını ve halledilmesi gereken ciddi meseleler olduğunu bizlere kanıtlamaktadır.
  
  dr. göktürk tüysüzoğlu
  
  kaynak: http://politikaakademisi.org/?p=2679
• tanap co. isimli şirketi türkiye'de kurulmuş olan proje. son durum socar %51, botaş ve tpao %20, bp %12, statoil %12 ve total %5.
• hızlandırılması için 14 ocak 2014 tarihli resmi gazetede bir başbakanlık genelgesi yayımlanan proje
  
  genelgede, "stratejik bakımdan büyük önem taşıyan bu projenin, belirlenen sürede ve herhangi bir aksaklığa meydan verilmeksizin gerçekleştirilebilmesi için, kurumlar arası ortak çalışmaların; süratli, kararlı ve duyarlı bir biçimde, kamu kurum ve kuruluşları arasında etkin bir işbirliği ve eşgüdüm sağlanarak yürütülmesi gerekmektedir." deniyor.
• tanap 21 ile iş kapısı açacak
  
  enerji ve tabii kaynaklar bakanı taner yıldız, trans anadolu doğal gaz boru hattı projesi'nin (tanap) önemli bir değişiklik olmazsa ardahan, kars, erzurum, erzincan, bayburt, gümüşhane, giresun, sivas, yozgat, kırşehir, kırıkkale, ankara, eskişehir, bilecik, kütahya, bursa, balıkesir, çanakkale, tekirdağ, edirne ve kırklareli illerinden geçeceğini bildirdi.
  yıldız, basın mensuplarına tanap'a ilişkin çalışmaları anlattı. tanap'ın kamulaştırılmasının bakanlar kurulunda imzaya açıldığını anımsatan yıldız, türkiye'nin 2018 yılında büyümeyi karşılayacak doğal gaz tedariki açısından projenin önemli olduğuna işaret etti.
  projede, doğal gaz akışının kademeli olarak artırılacağını belirten yıldız, şunları kaydetti:
  "türkiye, geçecek tanap boru hattından 6 milyar metreküplük doğal gaz tedarikini öngörüyor. doğal gazın çok daha fazla kullanıldığı eskişehir ve trakya bölgelerine çıkış yapacağımız tanap boru hattında, iki tane şapkamız var: bir taşıyıcı, iki tüketici. tüketim noktalarında sattığımız, botaş'tan kar elde edeceğimiz yapı, aynı zamanda tanap'ın ortakları olarak da bulunacağız. buradaki hissemizi yüzde 30'lara kadar çıkartacağımızı söylemiştik. bununla alakalı hissedarlık devir sözleşmesini inşallah mart ayı sonuna, nisan ayı ortalarına kadar tamamlamayı düşünüyoruz. azerbaycan ile, azerbaycanlı kardeşlerimizle... tabii ki gürcistan'dan geçecek. bu projenin ortaklarından bp ile, onların da yüzde 12'lik hissesi olacak tanap'ta, dün bölge başkanlarıyla benzer görüşmeler yaptık."
  tanap için hem kamulaştırma hem de boru tedarik çalışmalarının hızlandırıldığını anlatan yıldız, hatta kullanılacak borular konusunda 18 firmanın yeterlilik aldığını, bunların 6'sının yerli firma olduğunu kaydetti. bakan yıldız, "bunu son derece önemli buluyoruz. çünkü yaklaşık 1800 kilometrelik bu hatta hemen hemen 2 milyon tona yakın boru kullanılacak. bu boruların yerli imalatla yapılmasını son derece önemsiyoruz. çünkü bunların geçeceği illerdeki istihdamı ve birçok inşaat alanını inşallah oluşturmuş olacağız" değerlendirmesinde bulundu.
  
  "toplam yatırım tutarı 45 milyar dolar"
  bakan yıldız, tanap'ın geçeceği illeri sıralarken, "ardahan, kars, erzurum, erzincan, bayburt, gümüşhane, giresun, sivas, yozgat, kırşehir, kırıkkale, ankara, eskişehir, bilecik, kütahya, bursa, balıkesir, çanakkale, tekirdağ, edirne ve kırklareli illerinden önemli bir değişiklik olmazsa tanap boru hattı geçecek. bu saydığım illerde inşallah önümüzdeki yıllarda, 2015'ten itibaren de ciddi bir şantiye faaliyetini görmüş olacağız" diye konuştu.
  tanap'ın bu illerdeki istihdamı çok ciddi oranda destekleyeceğini dile getiren yıldız, proje kapsamında yaklaşık 5 bin kişinin istihdam edileceğini söyledi. üretim alanlarına yatırımın 4 yılda 30 milyar dolara yakın olacağına dikkati çeken yıldız, italya'nın sonuna kadar gidecek bu boru hattı için toplamda 45 milyar dolarlık yatırım yapılacağını bildirdi.
  kamulaştırma için belli bir fon ayrıldığını da belirten yıldız, "kamulaştırmaları botaş yapacak, finansmanını, para tedarikini de proje şirketi yapacak. onun için botaş'ın bu manada cebinden müstakil bir kamulaştırma bedeli çıkmış olmayacak" dedi.
  
  kaynak: http://caspiantv.net/contentjx.aspx?cid=2259