transonik

• ses hızını aşabilen subsonik uçaklar için kullanılan sıfat.
  örneğin f-86 bu tip bir uçaktır.
• ses hızının 0,8 ile 1,1 katı arasındaki bölge.. transonik alan terimi bilhassa havacılıkta önem taşır. ses hızına yaklaştıkça türbülans nedeniyle uçağın dış yüzeyinde şok dalgaları meydana gelir. titreşim artar ve uçuş kontrolü güçleşir. (bkz: ses duvarı)
• bir tanımı da şu şekildedir:
  
  uçak aslen sübsoniktir; ancak kanat uçları, hücum kenarları ve motor girişleri gibi bazı parçalar ses süratini aşar. ses hızının tanımında bunun ne şekilde mümkün olabileceğini okuyabilirsiniz.
• lokal hızın ses hızına oranı olan mach sayısının, 0.8 ile 1.2 arasında olduğu bölgedir. aslında, alt limiti kritik mach sayısı belirler ve yüzey profiline göre değişebilir. üst limit ise genellikle şok nedeniyle oluşacak kayıpların, sınır tabaka kayıplarına nazaran kabul edilebileceği limit olan 1.2'dir.
  
  serbest akıntı hızı^* sesaltı olmasına rağmen, lokal süpersonik paketlerin gelişmesine neden olan bölgedir. bunun nedeni, streamline curvature nedeniyle konveks yüzeyden dönecek olan akışkanın hızını artırmasıdır.önceki entry'mizde bu durumu detaylı incelemiştik.
  
  şimdi bunun mühendislikteki uygulamalarına gelecek olursak, 1950'lere kadar şok nedeniyle oluşacak toplam basınç kayıplarından ve statik basınç artışından kaynaklanan nedenlerden dolayı, ses duvarının aşılmasının mümkün olacağına pek inanan yoktu.
  
  gel gelelim pearcey, 1955'te yazdığı makalesinde, şok nedeniyle gelişen akış ayrılması riskini incelemiş ve bu konuda bir çığır açmıştır. önceki entrylerimizde bahsettiğimiz gibi, basınç katsayısı akış yönündeki deviasyon hızıyla doğru orantılı olarak artmaktadır.
  
  fakat bu noktadaki temel problem, deviasyon hızı arttıkça genel hız vektörünün konveks yüzey boyunca sınır tabaka dışında giderek büyümesi sonucu ses duvarını aşarak şok kayıpları yaratması ama bundan daha önemlisi shock induced flow separation tetikleyerek akış ayrılmasına yol açmasıdır.
  
  o yıllara kadar kullanılan temel kompresör bıçaklarında, ki genel olarak naca 65 bıçak ailesi olarak bilinirler, dikkat edilen tek parametre sesaltı akıştaki akış ayrılması riskini ortadan kaldırmaktı. bu yüzden double circular arc olarak kullanılmış bu bıçaklarda lokal hız özellikle hücum kenarının chord ekseninin üçte birine kadar olan mesafede çok yüksek olurdu.
  
  transonik akışta, şok kayıplarını minimize etmek için pearcey'nin makalesinden sonra multiple circular arc denen bıçak profilleri geliştirildi. naca 65 bıçaklarının aksine, emiş tarafında değişken radyuslu geometri kullanılan bu bıçaklarda, streamline curvature chord ekseninin üçte birlik kesiminde daha düşük olduğundan dolayı, lokal mach sayısı naca 65 ailesindeki 1.4'ün aksine 1.2 seviyelerinde kalarak şok kayıplarını ve sınır tabakaya etkilerini minimize etmektedir.
  
  elbette, kritik mach sayısının altındaki akışlarda naca 65 bıçaklarındaki kayıpların performansı, mca bıçaklarına göre daha iyidir. bunun nedeni şokun gözlenmediği durumlarda toplam bendingin mca bıçak ailesine göre daha yüksek olmasıdır.