turing makinesi

• bir sözelci olarak nihayet anladığım makina.
  
  yalnız hemen başa yazayım, bu derya deniz ekşi sözlük entryleri içinde "anlamadığımı söylediğim" entry'i okuyup; turing makinesi hakkında bir yazı düşünüyorum, anlamadığın yerleri söylersen hem sana yardımcı olurum hem de yazıyı okuyacaklara, diyerek, anlamamı kolaylaştıran elektronengehirn'e çok teşekkürler.
  
  başlangıç. bu makine soyut matematik olduğundan sonsuz gibi bir mefumu ilk başta somut kafalar anlamayabilir. ama sonlu ve sonsuz mihenk noktası.
  
  sonsuz olan makinanın bant uzunluğudur. sonlu olan ise işlem sayısı. bandı bilgiğimiz teyp bandı olarak düşünün.
  
  1- turing makineyi neden bant uzunluğunu sonsuz olarak tasarladı. şundan dolayı: eğer matematiksel olarak bir algoritma olacaksa, bir algoritma 3. işleminde birden bire bandın 1 tirilyonuncu noktasına ya da googleuncu ^* noktasına git diyebilir. demek mi algoritmada bir işlem basamağında bizim işlemlerimizi yapabilmek için sonsuz bant noktasına sahip olmalıyız ki, işlemi yapacak alanımız olsun.
  2- ancak işlem alanı istediği kadar sonsuz olsun, işlemler eninde sonunda bitmesi gerektiği için sonlu olmak zorunda. bu bağlamda işlemin 3 basamak olması ile 1 google basamak olması arasında fark yok. ama unutmamalı bu sonlu işlem ancak sonsuz bir alanda mümkün. çünkü eğer 1 tiryonluk bant noktanız varsa ve elinizdeki algoritma 1 trilyon +1'lik bir işlem isterse o işlemi yapamazsınız.
  
  3- şimdi işin püf noktası k bant noktası kadar hareket ile n noktası kadar o noktayı okuma fikrinde. diyor ki turing bu makine isterse 1 bant noktası kadar hareket edebilir isterse k'nın karesi kadar. buraya kadar sorun yok. ama diyor ki turing bu makine isterse 1 bant noktası okuyabilir ama isterse n kare kadar bant noktasını 1 defa da okuyabilir. işte geldik fasülyenin nimetlerine. hareket etme de hareketin karesi olurken, okumada okumanın neden karesi değil de 1 defa da?
  
  elektronengehirn'in söylediği güzel durumla anlatmak gerekirse, bizlerin elinde 29 harf var. bu 29 harf ile biz sonsuz uzunlukta kitaplar yazabiliriz. ancak okuma sırasında kelimeler tek tek harflerden oluştuğu halde biz onları 1 defa da okuruz. işte durum bu.
  
  bu fikir sayesinde bilgisayarlar işlemler 8 bitlik (1 bytelık) okumayı 1 defada yaparak işlem yapabilen makinelerdir. çünkü tureng soyut olarak bugün kullandığımız bilgisayarların temelini atabilmiştir.
  
  anlamayan varsa yine de mesaj atsın falan elimden geleni yaparım.
• turkiye'de herhangi bir torna atolyesinde, ustayla siki bir pazarliga girip, 250 milyona yaptirabileceginiz alet.
  
  (bkz: bunu yapan insan olamaz)
• olası tüm turing makinalarının ya da başka bir bakış açısıyla, olası tüm algoritmaların sayılabilir bir sonsuzlukta olması, öte yandan olası tüm dillerin ya da başka bir bakış açısıyla sorulabilecek tüm soruların sayılamayacak bir sonsuzlukta olması turing makinaları tarafından çözülemeyen bazı problemlerin olduğunu gösterir.
  daha basitçe, olası tüm turing makinaları kümesi t, tam sayılar kümesiyle birebir eşlenebilir. olası her dil kümesi l ise reel sayılar kümesiyle birebir eşlenebilir. tamsayılar kümesi ve reel sayılar kümesi birebir eşlenemediğine göre (bkz: cantor's diagonalization argument) bazı diller için karşılık gelen bir turing makinası yoktur.
  (bkz: existential proof)
• (bkz: turing makinesi ayağınıza geldi)
• turing makinası ile ilgili anlaşılması gereken en önemli şeylerden biri, bu makinanın gerçek, fiziksel ve somut bir makina olmadığıdır. turing makinası, aslında mümkün bir makinanın soyut ve teorik yapısını ifade etmektedir. geçmişte insanlar bu yapıya uygun, gerçek makinalar yapmışlardır, ama turing makinasının amacı yapılmak değil, algoritmaların ve hesaplamaların bir takım genel özelliklerini göstermektir.
  
  bir turing makinası, önceden tanımlanan makina tablosundaki kuralları uygulayarak matematiksel fonksiyonları hesaplayabilir. bunu oldukça basit ve mekanik bir yolla yapar. bu tek başına ilginç olsa da asıl heyecan verici olay, uygun bir notasyon kullanarak bir turing makinasını başka bir turing makinasında kodlayabilmenizdir. bu sayede ayrı ayrı işlemler ve fonksiyonlar için ayrı turing makinalarına ihtiyacımız olmaz: öyle bir turing makinası vardır ki bu, diğer tüm turing makinalarının davranışını taklit edebilir. (bkz: evrensel turing makinesi)
  
  evrensel turing makinası fikri, modern dijital bilgisayarların arkasında yatan fikirdir.
• öğrenmek istediğinizde
  ya matematikten anlayan birisinizdir
  ya da matematikten anlamıyorsanız ve turing makinesini açıklayan metnin matematikten anlamayanlar için de yazıldığı ^*ifade edilmişse ve siz halde anlamıyorsanız kendinizi cidden geri zekalı hisseden birisiniz demektir.
  
  anlamadım lan.
• turing enigma'yla ugrasir; kafayi cizer, sifreyi cozer. sonra bir gun entscheidungproblem'e denk gelince, enigma'dan ilham alir ve mekanizasyon isine el atarak bugun 'turing makinesi' dedigimiz kavrami yaratir.. olaylar cok pis gelisir.
  (buyuksun turing)
  (bkz: hesaplama teorisi)
• (bkz: sonsuz tuvalet kağıdı)
• bilgisayar biliminde büyük önemi olan sanal makine. sonsuza uzayan bir bant ve bu banda yazma ve banttan okuma kabiliyeti olan bir kafadan oluşur.
• (bkz: brainfuck)