üçüncü selim

• ıslahatçı osmanlı padişahı, şairdir de. nizam-ı cedid ordusunu kurdurur. yeniçeri ocağını kaldırmak ikinci mahmut'a nasip olacaktır.
• besteleri hala günümüz devlet orkestralarında çalınmaktadır.
  bir çok selim ve türevinin olduğu içinse (ara: selim*)
• sadece nizam-ı cedit ordusunu kurmakla kalmamış, bu ordunun masraflarının giderilmesi için ayrica da bir hazine kurmuştur. osmanlıda batılılaşma sürecinde önemli padişahlardandır, onun zamanında kurulmuş olan modern nizam-i cedid ordusu napolyon'un ordusunu yenmiştir... yeniçeriler arasında çıkan bir isyan sonucunda boğularak öldürülmüştür... hatta rusçuk ayanı alemdar mustafa paşa onu kurtarmaya gelmiş, geç kalmış, fakat isyanı bastırmış ve yerine ikinci mahmut'u çıkartmıştır...
• haremde ney üflerken ele gecirilen, kendini elindeki neyle savunmaya calisirken isyancilar tarafindan kanı dokulerek oldurulen (gelenege gore osmanoglu soyundan gelen birinin kaninin dokulmemesi gerekirdi) islahatci ve iyi bir muzisyen olan osmanli padisahi.
  
  (duzeltmeler icin kahverengibotlutirtil'a ve lathyrus spera'ya tesekkurler.)
• düzülmez yüz bin, bir ipliğe, bamya gibi
  arslandır o, arabayla gezer lahana
  hiçbir zevk ve mutluluk, anlaşıldı, olmazmış onsuz
  olur mu helva söyleşileri, olmasa eğer lahana
  layıktır, ona ilhami, ne türlü övgüler yazsa
  lahanacım, lahanacım, lahanacım, lahana
  
  bu ucuncu selimin şiirinin türkçeleştirilmisi. o zamanlar kurulan cirit takımlarıdır; bamya ve lahana. ucuncu selim anlasıldıgı üzre lahanayı tutmaktadır. bamyalar kırmızı, lahanalar yeşil giymişlerdir. sıkı bir bamya destekçisi olan ikinci mahmut ekonomik nedenlerle bu takımları kapatmıştır...
• reformcu olmaya çalışan bir padişah. pedro misali işler yapmaya kalkmıştır kısmen başarılı olduğu alanlar da vardır elbet ama ne yazıktır ki kendisi tam bir ıslahatçı değildi yani bu işi geçici bir heves olarak gören dönemin osmanlı aydınlarının etkisindeydi. ayrıca çevresindekilerin asıl niyetlerini de iyi sezemeyen bir devlet adamıydı. babadan amcaya ya da oğula sistemiyle ilerleyen osmanlı yönetiminde bu gibi durumlara sıkça rastlamak mümkündür. tutucu kimseleri önemli reformların başına getirip başarışızlığı tatmıştır. ölümünden kısa bir süre sonra ortadan kaldıralacak olan yeniçeriler tarafından ortadan kaldırılmıştır.
• hiç çocuğu olmayan osmanlı padişahı.
• bestekar ve güftekar olan iii. selim ayrıca sazende olarak iyi derecede tanbur ve ney çalardı. padişahların çoğu gibi mevlevi idi. "ilhamî" mahlasıyla bir de şiir divanı bırakmıştır. güzel şiirleri varsa da şairlik yanı bestekarlığı kadar iyi değildir.
  
  iii. selim çok büyük bir müzik koruyucusu idi. bu yüzden musiki tarihinde bir devir ve bir tarz "iii. selim ekolü" diye anılır. bu ekolün en büyük bestekârları sadullah ağa ve küçük mehmet ağa'dır. abdülbaki dede'ye ebced harfleriyle bir nota sistemi yaptıran da iii. selim'dir. abdülbaki dede "tahririye" adlı eserinde ebced notası ile padişahın birkaç eserini yazıp ona sunmuştur.
  
  iii. selim'in diğer bir merakı yeni yeni mürekkep makamlar yapmaktı. yeni makamlar yapmak bir marifet değildir. fakat eski bestekarların çoğu hiç olmazsa bir tek yeni makam yapmaya meraklı idiler. iii. selim bu hususta çok daha ileri giderek şu ondört makamı terkip etmiştir: acem-buselik, arazbar buselik, evcara, gerdaniye kürdi, hicazeyn, hüseyn-i zemzeme, ısfahanek-i cedid, neva-kürdi, neva buselik, pesendide, rast- cedid, suz-i dilara, şevkefza ve şevk-i dil. bunlardan yalnız evcara ve şevk-efza değerli makamlardır günümüzde^* bile rağbetle kullanılmaktadır. fakat iii. selim en çok sûz-i dilara'yı terkip etmekle şöhret kazanmıştır. çünkü bu makamdan bir mevlevi ayini bestelenmiştir. bilindiği gibi mevlevi ayinleri türk müziğinin en büyük eserleridir.
  
  iii. selim'in 62 eseri bugün notaları ile elimizdedir. diğerleri unutulmuştur. bunlardan 17'si saz eseri, 1'i dini eser gerisi kâr, beste, semaî, şarkı, köçekçe gibi dindışı güfteli parçalardır. bu lâdinî^** eserlerden birkaçının güftesi şöyledir:
  
  hüzzam yörük aksak şarkı:
  
  gönül verdim bir civane
  derdinden oldum divane
  gel efendim girme kaane
  ben seni vermem cihane
  kaçma benden gönül sende
  oldukça bu canım tende
  insaf eyle kuzum sen de
  ben seni vermem cihane
  
  şevk-efza aksak şarkı:
  
  ey serv-i gülzar-ı vefa
  niçün ettin bize cefa
  unutuldu, hayal oldu
  ettiğimiz zevk-ü sefa
  gel gidelim zevk edelim
  etme bana cevr-ü cefa
  
  ela gözün mestanedir
  aşık sana biganedir
  bilmez misin halim benim
  bu tegaafül cana nedir?
  gel gidelim zevk edelim
  etme bana cevr u cefa
  
  şehnaz aksak şarkı:
  
  bir nev-cuvana dil müpteladır
  her hal u kâri cevr u cefadır
  versem yoluna canım fedadır
  nazik-tabiat bir dilrübadır
  
  suz-i dilara nakış yörük semaî:
  
  ab-u tab ile bu şeb haneme canan geliyor
  halvet-i ülfete bir şem'-i şebistan geliyor
  perçem-i ziveri duş u nigeh-i afet-i hûş
  dil-i sevdaya silsile-cünban geliyor
  
  (kaynak: tahsin tunalı, bestekar padişah iii. selim, hayat tarih mecmuası, 1. sayı - şubat 1965)
• fransa'nın mısır'ı işgal etme isteği iii. selim'in kulağına gelir ve selim de işin aslını öğrenmek için fransadaki elçilere mektup yazar. yat-kalk-ye-işe-uyu hayatı süren elçi ise kesinlikle böyle bir girişim yoktur sultanım diyerekten cevap yazar. cevap daha saraya ulaşmadan fransa askerleri mısır'a dayanır. olaylardan sonra gelen cevabı okuduğunda ise, mektubu kayda göndermeden önce altına "ne eşektir be" yazmış ve kayda yollamıştır. bu kayıt nerde olduğunu bilmesem de duruyormuş hala.
• trt tarafından sunulan portresinde elinden tespihi alınan osmanlı padişahı.
  
  trt müzik dairesi başkanlığının çıkardığı "gönül saraylarında bir sultan" adlı cd'nin içinde üçüncü selim'in meşhur portresi yer almakta. lakin orjinalinden farklı olarak padişahın elindeki tespihi burada göremiyoruz. fotoşopla yok edilmiş çünkü.
  (sultan'ın elindeki bu tesbih, doksan dokuzluk bir tespihtir ve hakk'ı zikretmekte kullanılagelmiştir.)