üretken tüketim

• emek gücü ve üretim araçları kullanılarak gerçekleştirilen üretim sürecinde, yapılan tüketimdir. bireysel tüketimden farklı olarak üretken tüketimin sonucunda bir ürün ortaya çıkar. örneğin, zeytin yemek bir bireysel tüketim iken, zeytin üretmek için emeğin ve üretim araçlarının kullanılarak tüketilmesi üretken tüketimdir.
  
  "emek, maddi ögelerini, konusunu ve araçlarını kullandığı, bunları tükettiği için bir tüketim sürecidir de. bu üretken tüketim, bireysel tüketimden şöyle ayrılır: bireysel tüketimde canlı bireyin hayatta kalabilmesi için ürünler kullanılıp bitirilir, üretken tüketimde ise ürünler, emeğin canlı bireyselin emek gücünün faaliyetlerinin devamı için tüketilir. bunun için bireysel tüketimin ürünü bizzat tüketicidr; üretken tüketimin sonucu ise tüketiciden farklı bir üründür." k.marx, kapital 1, çev. alaattin bilgi, sol yayınkarı, 1986, s.199.
• şimdi farkettim; meğer bu kavramı marx, kapital'ten 9 yıl kadar önce yazdığı grundrisse'de geliştirmiş. demiş ki:
  "öyleyse: hammadde ve üretim aracı, birincisi emek tarafından dönüştürülmek ve biçimlendirilmek, ikincisi ise aynı süreçte kullanılmak ve aşındırılmak suretiyle tüketilmektedir. öbür yanda emek de, harcanma sürecinde, tüketilmektedir: emek işe koşulmakla işçinin adale gücünün belli bir miktarını vb. harcanmasına, işçinin tükenmesine yol açmaktadır. ama emek sadece tüketilmekle kalmaz, aynı zamanda eylem halinden nesne haline geçer, durağan, elle tutulur bir maddi varlığa kavuşur; nesneyi dönüştürme sürecinde kendi varoluş biçimini de dönüştürür, eylemden varlığa geçer. sürecin sonucu, hammadde ile emeği birbiriyle kaynaştıran üründür; üretim aracı ise, fiilen emeğin iletkeni haline gelmekte kendini soyut bir potansiyelden fiiliyata geçirmiş, ama bu süreçte hammadde üzerindeki mekanik ya da kimyasal etkinliği sonucunda statik varlığını tüketip bitirmiştir. sürecin üç öğesi, hammadde, araç ve emek, nötr bir sonuçta —ürün— çakışırlar. üretim sürecinin üç ögesi, bu süreçte tüketilmekle, aynı zamanda ürünün varlığında yeniden-üretilmişlerdir. dolayısıyla sürecin bütünlüğüne bir üretken tüketim demek gerekiyor: yani tüketim, ama sonucu ne yokoluş, ne de nesne olanın öznel hale gelmesi olan, bizzat kendisi yeniden bir nesne olarak vazedilen tüketim. tüketim maddenin düpedüz, basit tüketimi değil, bizzat tüketimin tüketilmesidir; maddenin yokedilmesi, aynı zamanda bu yokedilişin de yokedilişi ve dolayısıyla maddenin yeniden vazedilmesidir. "
  karl marx, grundrisse, ekonomi politiğin eleştirisi için ön çalışma, çev. sevan nişanyan, birikim yayınları, 1979, istanbul, s. 385.