uzay yarışı

• efendim cokca bilinen bir $ehir efsanesidir : derler ki, vakti zamaninda uzaya ilk cikan millet olabilmek icin deli gibi ugra$an ruslar ve amerikalilar arasinda, sonradan amerikalilarin icine fena $ekilde oturan bir olay ya$anmi$. 60li yillarin ba$larinda her iki millet de ilk uzay yolculugunu ba$arabilmek icin butun hazirliklarini artik nihayete erdirmi$ler. roket sistemleri, yakit, uzay giyisileri, yorungede yapilacaklar, donu$ yolculugu...her biri en ince ayrintisina kadar planlanmi$. ama amerikalilar birden farketmi$ ki uzayda yazabilecek kadar geli$mi$ teknolojide bir kalem yok ellerinde. neyse efendim, bu "uzayda kullanilacak kalem"i icat edebilmek icin yuzlerce bin dolar yatirip ara$tirmalar ba$latmi$lar. ne de olsa basinc farki var, ne bileyim yercekimi problemi var, ısı problemi var. bu kadar degi$ken bir ortamda i$leyecek kalemin di$ cevredeki degi$ikliklere aninda uyum saglamasi lazim. icine konulacak murekkep cok mu aki$kan olacak, biraz kati mi olacak? kalem, murekkep akmasin diye di$ basinc ile kendi ic basincini otomatik mi dengeleyecek. bu kalemlere murekkep nasil konulacak? onun icin ayri bir murekkep haznesi mi geli$tirilsin? bu sivri zekali amerikali bilim adamlari bununla ugra$irken hepimizin de cok iyi bildigi gibi ruslar yuri gagarin ile 1961 yilinin 12 nisan gunu vırt diye amerikalilari atlatip uzaya ilk cikan millet olma $erefine nail oldular. amerikalilar $a$kin, amerikalilar uzgun, amerikalilar bitmi$...butun emekler, harcanan para, umutlar bir kalem ara$tirmasina takilip kaldiklari icin buhar olup gitmi$...neyse lafi fazla uzatmayalim arami$lar ruslari once tebrik etmi$ler(!), sonra sormu$lar : "yahu biz uzayda kullanilabilecek kalemi icat edebilmek icin bir suru para harcadik ara$tirmalar yaptik. siz bu sorunu nasil a$tiniz?" ruslar gayet sakin cevap vermi$ler : "kur$un kalem kullandik."
• başlık altında yazar arkadaşlarım kronolojik olarak yaşanan gelişmeleri yazmışlar. ben de kronolojik sıralamayla uzay yarışında yaşanan önemli anların videolarını koyayım istedim.
  
  21 ağustos 1957: ilk kıtalararası balistik füzenin kalkış anı
  bu balistik füzenin menzili 6000 km idi.
  
  4 ekim 1957: ilk uydu sputnik 1'in fırlatılış anı.
  
  3 kasım 1957: uzaya gönderilen ilk canlı laika'nın görüntüleri.
  
  31 ocak 1958: abd uzaya ilk uydusunu fırlatır. fırlatılış anı.
  
  2 ocak 1959: sovyetler birliği ay'a ulaşmak için luna 1'i fırlatır. fırlatılış anı.
  
  12 eylül 1959: sovyetler birliği ay yüzeyine ulaşmak için luna 2'yi fırlatır. fırlatılış anı.
  
  4 ekim 1959: luna 3 tarafından ilk defa ay yüzeyinin dünya'dan görüntülenemeyen bölümleri fotoğraflanır. çektiği fotoğraflar.
  
  12 nisan 1961: yuri gagarin uzay'a çıkan ilk insan olur. o'nun gözünden dünya'nın görünüşü.
  
  5 mayıs 1961: abd freedom 7'yi fırlatır. fırlatılış anı.
  
  6 ağustos 1961: sovyetler vostok 2'yi uzaya gönderir. fırlatılış anı.
  
  20 şubat 1962: abd mercury friendship 7'yi uzaya yollar. fırlatılış anı.
  
  10 temmuz 1962: abd, ilk telekomünikasyon uydusu telstar 1 uzaya fırlatır. fırlatlış anı.
  
  16 haziran 1963: valentina tereshkova, vostok 6 ile uzaya çıkan ilk kadın olur. gidiş anı.
  
  18 mart 1965: ilk uzay yürüyüş anı. yaklaşık 12 dakika sürer. vosthok 2 uzay aracı.
  
  3 haziran 1965. ilk uzay yürüyüşü yapan amerikalı edward white. o anlar.
  
  4 aralık 1965: uzayda ilk buluşma. gemini 7 ve ardından fırlatılan gemini 6 arasında yaşanır. ilk buluşma anları.
  
  16 mart 1966: uzayda ilk kenetlenme sonucu dünya'ya ilk acil iniş. neil armstrong'un gemini 8'i ve agena arasında yaşanmıştır.
  
  23 nisan 1967: soyuz 1 ve ilk uçuş kazası. paraşütün açılmamasından kaynaklanıyor.
  
  16 haziran 1969: neil armstrong apollo 11'den iner ve ilk defa ay'da yürür. bir insan için küçük, insanlık için dev bir adım.
  
  bu tarihten sonra sovyetler birliği ilk uzay istasyonu salyut 1'i fırlatıyor (fırlatılış anı) ve klasik sovyet-amerikan uzay yarışı'nda sona ulaşıyoruz.
  
  1975 yılında ise sovyetler birliği ve abd ilk milletlerarası uçuşu yapıyor. apollo soyuz test projesi. uzaya fırlatılış anı.
  
  edit: imla.
• baslangici her ne kadar sovyetler ve amerika arasindaki sidik yarisi olsa da baslangiç temellerini atan olay az biraz daha geriye, ikinci dünya savasinin sonlarina gitmektedir.
  
  anavatanına bomba üzerine bomba yiyen almanya, bu saldirilara karsi korkutucu ve kendi teknolojisinden baska hiçbir ülkenin teknolojisinin cevap veremeyecegi bir cevap vermek istiyordu.
  bu amaçla hitler, orta almanya dolaylarinda gizli yer alti fabrikalarinda v2 roketleri üretmeye baslamis, bugün için son derece ilkel de olsa 1940'larin dünyasinda inanilmaz bir etki yaratmisti (düşün ki günlük hayatinizda lambali radyodan daha teknolojik bir alet olmayan bir dönemde havada uçusan füzeler halk üzerinde nasil bir dehset yaratmistir).
  
  her neyse, bu tür "süper" silahlari kullanmak için epeyce geç kalan almanya en nihayetinde düsmüs ve müttefikler ve sovyetler almanya'ya girmisti ve haliyle v2 üretim tesislerini bulmakta gecikmemisti. derhal fabrikalarda çalisanlar ve roket örnekleri ülkelere götürüldü, teknoloji konusunda bir sene içinde belki de 10 senelik ilerleme katedildi bu sayede.
  
  dünyadaki belki de son destansi savas olan ikinci dünya savasinin hemen bitimiyle baslayan "soguk savas"ın en önemli sidik müsabakası olan uzay yarışı işte ikinci dünya savaşının bu ilginç etkileri ile başladı.
  
  haa bu arada ruslar uzaya sputnik isimli siktiriboktan metal topu niye fırlattı? insanlık adına bir adım atmış olmak için mi fırlattı?
  uzaydaki ziktirizopları^* incelemek için mi fırlattı? tabi ki hayır, çok da sikindeydi sanki sovyetlerin uzayla yüz göz olmak! o sputnik denen zımbırtının uzaya gidiş amacı "bakın sovyet amcalar beni buraya kadar şutlayabiliyorsa sizin göbeğinize de atom bombalarını şutlayabilirler" mesajını amerikalılara iletmekti.
  
  ayrıca benim hiç de çakamadığım başka bir olay da şudur ki, uzaya ilk uyduyu gönderen (1957) sovyetler, ilk insanı çıkaran (bkz: yuri gagarin) da sovyetler, ilk kalıcı ve insanlı uzay platformunu kuran ruslar (bkz: mir) ama nedense uzay yarışını kazanan amerikalılar oldu aya giderek... tamam ufak bir olay değil elbette ama finiş çizgisi ay mı oluyordu? bence en iyi ihtimalle kafa kafayaydı uzay yarışı o dönemler, elbette bugün uydu yok eden uydular üretmiş olan amerikalıların rakibi kalmamış durumda ama... bilmiyorum, ben kıl oluyorum lan bu işe...
• hindistan'ın da katıldığı çok uluslu yarış.
  
  büyük bir oyundur. çünkü oyuncular, harcamalar, yatırımlar büyük olmak zorunda. gençleri uzaya inandırmak, bir ulusa "bu kadar para gidiyor, hastanemiz yok ama bu harcamalar gerçekten bir gün işime yarayacak" güvenini sağlamak gerekir.
  
  ilk fırlatışta başarılı olmayan bir uzay aracı olması durumunda şalterleri indirmek yerine 100 tane daha üretebilmek, bu güdülere sahip olmaktır ilk kuralı.
  
  (bkz: aya yolculuk)
• başladığı dönemde bilimsel kaygılardan çok prestij kaygısıyla yapılan yarış. abd ile temsil edilen kapitalist, serbest piyasacı bıdı bıdıların, rusların temsil ettiği merkeziyetçi kominik bıdı bıdılardan nasıl daha muhteşem olduğu da ay'a insanlı yolculuğun nasa tarafından gerçekleştirilmesi ile kanıtlanmıştır. tabi bunun için abd'nin büyük miktarda kamu kaynağını, merkeziyetçi bir devlet bürokrasisyle yönlendirmesi gerekmiştir. ne de olsa kapitalistler akıllı insanlardır. hiçbir serbest girişimci 1950'lerde uzay procesi yapmaya niyetlenmemiştir.
• ay'a insansız uçuşu luna 2 ile ilk kez sscb yapmış, bu konuda ezik hisseden amerika ise işi rekabete dökmüştür.
  
  o yıllardaki çalışmalar sebebi ile uzaya çokça uydu gönderilmiş, iletişim kanalları çoğaltılmıştır. uzay yarışı çok masraflı olmasına rağmen dünyaya namını göstermek adına har vurulup harman savurmuştur bu iki ülke. eğer böyle bir yarış olmasaydı kim bilir belki bu konuda fazla ileriye gidemeyecekti dünya. bugün ki 3g, 4g'yi bir nevi bu yarışa borçluyuz.
  
  yine o yıllarda çokça bilim adamı hayatını kaybetmiş, dediğim gibi çokça da masraf yapılmış; sadece sidik yarışından sebep. john f. kennedy bile seçim çalışmalarında ay'a ilk ayak basan insan amerikalı olacak sözünü kullanmıştır. hoş 1969'da neil armstrong ile gerçekleşmiştir de. tarih tekerrür etmiş 21.yy'ın başında george w. bush amerika'nın uzaydaki hedefi, 2030'a kadar mars'a ayak basmaktır demiş, mars 2030 projesini başlatmıştır. ne yazık ki giderlerin devasa olduğunu farkeden barack obama, nasa'ya ayrılan bütçede kesintilere gitmiştir.
  
  kronolojik olarak yarıştaki ilk'ler
  
  1957: ilk yapay uydu -sputnik 1, sscb
  1957: uzayda ilk canlı -layka, sscb
  1959: güneş yörüngesine oturan ilk uydu, sscb
  1959: dünyanın uzaydan çekilen ilk fotoğrafı, usa
  1959: ay'a giden ilk uzay aracı, sscb
  1961: uzayda ilk insan, yuri gagarin, sscb
  1963: uzayda ilk kadın, valentina tereşkova, sscb
  1965: ilk uzay yürüyüşü - aleksey leonov, sscb
  1968: ay görüngesinde ilk insanlı uçuş, usa
  1969: ay'da ilk insan - neil armstrong, usa
  1971: ilk uzay istasyonu, salyut 1-sscb
  1975: milletler arası uçuş, usa-sscb
  
  edit: 386 dx uyardı; ilk uzay istasyonu: salyut 1-sscb
• (bkz: #105123392) lmfao.
  
  2 aralık 1971'de sovyet mars 3 aracının çektiği mars yüzeyi fotoğrafı,
  
  görsel
  
  22 temmuz 1976'da amerikan viking 1 aracının çektiği mars yüzeyi fotoğrafı
  
  görsel
  
  viking 1 2307 gün boyunca dünya'ya veri göndermeye devam etmiş, 57,000 fotoğraf aktarmıştır.
  
  sovyet mars 3 aracı'nın bağlantısı ise, mars'a indikten 20 saniye(dalga geçmiyorum) sonra kesilmiştir.
  
  3 eylül 1976'da mars'a iniş yapan viking 2 1316 gün boyunca veri aktarıp daha da net fotoğraflar çekerken,
  
  sovyetler 1988'e kadar 2 farklı program dahilinde denemeyi sürdürmüş, ancak istisna olmaksızın her görevde başarısız olmuşlardır.
  
  sovyetler 1980'lerde venus'e inen venera araçlarıyla daha kaliteli fotoğraflar çekmişledir,
  
  görsel
  
  fransa tarafından sağlanmış olan ekipmanla.
  
  fransa; sovyet uzay programına, 70'lerin 2. yarısından sscb çökene kadar yüksek teknoloji sistemler sağlamıştır. hatta bu gün dahi binlerce rus tankının termal görüş sistemlerinden, rus avcı uçaklarına rusya'nın birçok hayati yüksek teknoloji sistemi fransız imalidir.
  
  abd'nin açık ara kazandığı yarıştır.
  
  sscb, manned maneuvering unit gibi amerikan teknolojilerinin düşük bütçeli taklitlerini yapsa da abd açık ara üstün gelen taraf olmuştur.
  
  ''sscb ile ilgili yanlı bilinen tonla şeyden sadece biridir bu.
  mesela bir diğer ünlü yalan 2. dünya savaşında abd'nin gelip avrupa'yı kurtardığıdır
  bu konuda da gerçek olan sscb'nin gelip bütün avrupayı kurtardığıdır.''
  
  ikinci dünya savaşında kızıl ordunun ana kamyonu abd tarafından sağlanan studebaker idi. abd sovyetlere 6 yıl boyunca yerli olarak ürettiklerinden daha fazla motorlu araç sağlamakla kalmadı, sovyetlerin yerli üretiminden daha fazla lokomotif, bakır, kobalt, yün, radyo istasyonları, pazen, hayvan yağları, konservelenmiş et, uçak radarı, etc.
  
  abd bunların ve çok daha fazlasının hepsini, sovyet yerli üretiminin yüzde yüzünden daha fazla miktarda sovyetlere sağladı.
  
  https://maxkorzhnn.ru/…a-v-sssr-lend-liz-obemy.html
  
  http://www.ibiblio.org/…/ref/ll-ship/ll-ship-4.html
  
  hatta amerikan donanması önce sscb'ye deniz araçları sağlayıp sovyet mürettabatlarını alaska'da eğitti, daha sonra ise sevkiyatları amerikan donanmasıyla birlikte alaska'dan sovyetler birliğine amerikan malı sevkiyatları sağlayan sovyet filoları kurdular.
  daha sonra sovyetler amerikan gemileri ve çıkarma araçlarından oluşan filolarıyla japon adalarını ele geçirdi.
  
  sscb kahramanı ilan edilmiş tüm sovyet as pilotları p-39 aircobra'yla uçtu, amerikan yapımı p-39'larla uçan sovyet pilotları, on binlerce yerli savaş uçağı ile uçan sovyetl pilotlarının toplamından daha fazla alman uçağı düşürdü.
  
  abd'nin en boktan avcı uçağı, sovyet hava kuvvetlerinin yıldızıydı.
  
  görsel
  
  katyuhsa ! en ikonik sovyet silahlarından biri, ancak bir amerikan kamyonunun üzerine monte edilmiş.
  
  ikinci dünya savaşında kızıl ordunun katyuhsalarının ana platformu abd'den gelen studebaker kamyonlarıydı.
  
  stalingrad'taki katyushalar.
  
  fotoğraftaki her bir kamyon, amerikan studebaker kamyonu.
  
  abd yanlızca sovyetleri değil, birleşik krallığı da direkt olarak kurtardı.
  
  (bkz: #127379848)
  
  görsel
  
  amerika birleşik devletleri,
  
  proximity fuze ve cavity magnetron teknolojileri ile, ''programlanabilir mühimmat'' denen şeyin ne olduğundan haberi daha olmayan almanları elsenborn sırtında avladı, japon imaparatorluğunu tarihin en büyük deniz savaşında, luftwaffe'yi tarihin en büyük hava savaşlarında ezdi, üçüncü reich'i ve japonya'yı imha ederken, gezegenin toplamından daha fazla motorlu araç, petrol ve gemi üretti.
  (bkz: #125850215)
  
  abd bunların hepsini aynı anda yaptı.
  
  rusya federasyonun mars'a gidip örnek toplayarak dönmesi için fırlattığı araç yörüngedeyken bozulup düşmüştü. sebebi radyasyondu. radyasyon, işlemci ve çiplerin içerisindeki yarı iletkenlere fiziksel olarak aşırı derecede zarar verir. bu bileşenler radyasyona karşı canlılardan daha hassastırlar.
  18 aralık 2020'de; 3 bulgar vatandaşı austin, texas'ta radyasyona karşı dayanıklı radiation hardened` devreleri rusya'ya kaçırmak için depolarken yakalanıp hapse atılmış. lol.
  
  tanım : batıya umutsuzca yetişmeye çalışırken yıllarca amerika'dan gizleyerek toshiba ve batı almanya'dan, kokain alır gibi cnc torna satın alan sscb'nin abd'ye açık ara yenildiği yarıştır.
• (bkz: #127550154) lol.
  
  sovyetlerin ürettiği işlemcilerin, dspler, entegre devrelerin tamamı abd yapımı olanların düşük bütçeli replikalarıdır. sscb ve doğu almanya'nın bu alandaki sorunu, amerikan ürünlerinin taklit ederken 9-15 yıl geriden gelmeleriydi.
  
  bunun uzay yarışıyla alakası şu, bu cihaz ve cihaz komplekslerinin içerisindeki yarı iletkenler ve bileşenler, radyasyona karşı canlılardan daha hassastırlar.
  
  sovyetler; abd'nin radiation hardened dsp devre ve yonga setlerinin taklidini bile yapabilecek kabileyetten noksandı, dolayısıyla mars programlarının hepsi(uzaydaki radyasyon nedeniyle) gülünç başarısızlıklarla sonuçlandı.
  
  sscb kamuya açık bir şekilde endüstriyel robotlarını finlandiyadan temin ederken, cnc tornaları batı almanya ve japonya'dan kokain alır gibi teslim alıyordu. abd bunu fark ettiğinde toshiba'yı 5 yıl boyunca amerikan pazarından banlamıştı.
  
  ''amerika aya insan gönderip şov ve propaganda peşinde koşarken, sscb aya insansız araç yollayarak aynı işi yapmış''
  nope.
  sovyetlerin de, abd'nin ay'a insanlı inişler yaptığı süre boyunca devam etmiş(1969-1972) ay'a insan götürme projesi vardı, baştan sona fiyaskoyla sonuçlandı.
  
  ''ki mikroçip, entegre devre vb. üretiminde yeteri kadar yatırım yapmadığı için geride kalsa da, radar sistemleri, motor teknolojisi gibi alanlarda abd'yi yakaladığı ortadadır.''
  
  ilk uçuşlarını; sovyet hava kuvvetlerinin daha havadan yakıt ikmalini geniş çaplı olarak operasyonel hala getirmeye çalıştığı 1990 tarihinde yapan yf-23 ve yf-22'nin motorları havacılık tarihinde stealth avcı uçaklarının devrini başlattı, 31 yıl sonra, hala abd haricinde hiçbir ülkede stealth noozle'lara sahip jet uçakları yok.
  
  amerikan e-3 sentry ve sovyet b-50 awacs uçaklarının erken uyarı radarlarını karşılaştırabilirim detaylı olarak, ancak bu durumu daha da gülünç bir hale getirir.
• abd ve fransa'nın elektronik alanında daha ileri olması uzay yarışını kazanmak ya da kaybetmek anlamına gelmemektedir. sonuç olarak bir ülkenin bir alanda ilerlemesi tarihsel teknik birikimle de alakalıdır ve sscb abd'nin aksine bir tarım ülkesi olan çarlık rusyası'nın yıkıntıları üzerinde yükselmiş ve en önemlisi de abd ile fransa'nın 200 yılda aldığı yolu 20 yılda alabilmiştir. ki mikroçip, entegre devre vb. üretiminde yeteri kadar yatırım yapmadığı için geride kalsa da, radar sistemleri, motor teknolojisi gibi alanlarda abd'yi yakaladığı ortadadır. amerika aya insan gönderip şov ve propaganda peşinde koşarken, sscb aya insansız araç yollayarak aynı işi yapmış ve insanlığın uzay macerasında çok daha önemli bir sıçrama tahtası olan salyut projesini başlatarak tarihteki ilk uzay istsyonunu inşa edip dünya yörüngesine yerleştirmiştir. yani olay sadece ilk uyduyu fırlatmak, ilk defa uzaya insan yollamaktan ibaret değildir.
• (bkz: #127574137) nope. mars programı 1970'lerdeydi. mars 3 başarısız sovyet teknolojisi nedeniyle iniş yaptıktan 20 saniye sonra veri göndermeyi bırakırken,
  
  amerikan viking 1 aracı binlerce gün veri ve on binlerce yüksek kalite fotoğraf aktardı.
  
  (bkz: #127522474)