wisconsin

• chicago'dan kuzeye cikilarak varilan birlesik devletler eyaleti. chicago'dan kuzeyde olmasindan anlayacaginiz uzere kislari oldukca uzun ve soguk olan bir bolge burasi.
  
  eyaletin yerlesik nufusu agirlikli olarak almanya'dan gocmus olup bu durum kendini sakinlerinin soy isimlerinde ve biraya olan duskunluklerinde gostermektedir. abd'nin en ayyas sehirleri listesine diger butun eyaletlerin toplamindan daha cok sehir sokan wisconsin'de icki hayatin ayrilmaz bir parcasi. ickinin sudan ucuz olmasi ve resit olmayan bireylerin bile alkol kullanabilmesinin onunu acan bazi yasal duzenlemeler bu gercegi daha da atesliyor.
  
  miller, pbr ve schlitz gibi basat bira markalari da bu eyaletten cikmadir.
  
  alkol disinda eyaletin kimligini olusturan diger bir etmen de sut ve sut urunleri. wisconsin araclarinin plakalarinda da yazdigi uzere burasi amerika'nin mandirasidir. (america's dairyland) cesit cesit ve ucuza peynir bulabilirsiniz. herhangi bir sehrinden en fazla yarim saat uzaklastiginizda bahse konu ciftlikleri gorebilirsiniz.
  
  eyaletin kendine has bir mutfagi olmamakla birlikte wisconsinliler biranin yaninda cerez olarak giden kizartilmis peynir toplariyla (cheese curds) ve alman kokenlerini hatirlatan sosisleriyle gurur duyarlar.
  
  cografi olarak bir nebraska, indiana kadar duz olmasa da midwest'in geri kalaninda oldugu gibi engebesiz bir arazisi vardir. bunun istisnasi eyaletin guneybati bolumunde yer alan ve her nasilsa binlerce yil once buzullarin gazabindan kurtulabilmis driftless area bolgesidir. driftless area'da yuksekligi birkac yuz metreyi asmayacak tepeler ve bu tepelerin arasindan kivrilarak akan wisconsin nehri bulunur. bir devil's lake state park ve bir wisconsin dells kiyilari midwest'te baska yerde bulamayacaginiz kadar ilginc yer sekilleri barindirir.
  
  peki wisconsin'de nasil insanlar yasar? oncelikle insanlar upper midwest'in diger mukimleri gibi birbirine mesafeli ve hemen kaynasamayan insanlardir. disaridan etkilesime kapali olan kendi arkadas gruplari arasinda sosyallesir ve kolay kolay yabanci birini kabul etmezler. gerek minnesota'da gerekse wisconsin'de uzun yillar bulunup da yerel halkla hala kaynasamamis bircok insan bunun ayakli kanitidir. bu meymenetsizlik bir sure sonra sizi de etkisi altina alir ve wisconsinlestirir.
  
  tabi unutmadan soylemek gerekir ki eger insanlariyla sicak ve samimi iliskiler kurmayacaksaniz gercekten cok kibar ve pozitiflerdir. en standart angarya isinizi halletmeye gittiginizde bile halinizi hatrinizi 32 disle birlikte sorarlar ancak cevap beklemezler. bu yuzeysel kibarligin otesine gecip samimi iliskiler kurabilen fazla insan oldugunu sanmiyorum. zira diger eyaletlerden gelip yerlesen amerikali kardeslerimiz de insanlarin birbirine olan mesafeleri karsisinda hayretlere gark olmakta ve careyi internette aramaktadirlar. bu mevzu hakkinda detayli bilgiye midwest nice yahut minnesota nice anahtar kelimeleriyle ulasilabilir.kardes eyaleti minnesota ile cografyasi olsun, insanlari olsun bircok ortak ozellige sahiptir.
  
  ozetle okul veya is icin kisa sureli gelinip kalinabilecek ancak bir sure sonra uzaklasilmadigi takdirde insanlarinin ve uzun kislarinin soguklugunun ruhta yarattigi bikkinlikla insani bogabilecek bir yerdir wisconsin.
• dogma'da cehennemden daha kötü olarak lanse edilen amerikan eyaleti.
  
  "they were banished."
  "to hell?"
  "worse... wisconsin."
• abd'nin "milli radyosu" npr'da yayınlanan car talk diye bir program var, modern sabahlar kadar olmasın geyiğin dibine vurup dinleyicilerin arabalarla ilgili ilgisiz sorularını yanıtlar sunucuları. bunları arayan biri "araba kullanırken kenarda otlayan inekler dikkatimi çekti, sizce niye hepsi aynı yöne bakarak otluyorlar?" diye sorar. cevap olarak "they have to face wisconsin five times a day" (günde beş kere wisconsine dönmeleri gerekir) verilir. ben bu cevaba hem güldüm hem de biraz alındım, ama wisconsin tam olarak böyle bir eyalettir, car talk da bu kadar geyik bit programdır.
• dumduz ovalardan ve ormanlardan olusan dogasiyla ilk goruste beni mest etmis bir yer. boyle alabildigine gidiyor. ciftlik evleri goruyorsun sagda solda tek tuk. her kasabanin girisinde bir su deposu oluyor uzerinde kasabanin ismi yazan. insanlar kapilarini kitlemeden cikiyorlar ciftliklerde, hatta arabalarini bile kitlemiyorlar. kisin cok soguk oluyor, o yuzden kedilerin mama kaplari elektrikli isiticiya bagli oluyor donmasin diye. gunes batimi cok guzel oluyor. basak tarlalarinin arasinda kaybolmak istiyorsun. golleriyle meshur bir de. orada yasamis ya da universiteye gitmis her insan evladi arabasini ve kiz arkadasini alip o gollerin etrafinda takilmaya gidiyor.
• amerika'nın başarılı amerikan futbolu takımlarından green bay packers'ın evi olan eyalet. eyaletteki süt ürünleri üretimin fazlalığı nedeniyle eyalete "america's dairyland" denmektedir. türklerin "herkes bizim deveye bindiğimizi zannediyor" serzenişi gibi wisconsinliler de herkesin kendilerinin çiftliklerde yaşadığını sanmasından şikayet eder. peynirleriyle ünlü olan eyaletin halkına takılan "cheeseheads" lakabı bazılarını rahatsız ederken, bazılarıysa packers maçlarına giderken kocaman delikli bir üçgen peynir şeklindeki şapkalar takarlar. çeşmeye bubbler diyen wisconsin halkı gazlı içeceklere de pop der.
• steven hyde, donna pinciotti, fez, dave nelson, jimmy brock ve kimberly brock gibi karakterleri dogurdugu icin severim bu topraklari. kuzey amerikada yasasaydim buraya bir ugrar, bakardim; gercekten bodrumlarda yuvarlak masa toplantilari yapilabilir, su kulelerine o guzel kafayla tirmanilabilir mi, komsunun donna yada kimberly gibi bir kizi var mi, yada kasabanin serifi jimmy kadar karakterli mi, aksamlari eve gidince tenor sax caliyor mu diye..
  kim bilir, belki de yasanasi koseleri vardir cidden bu yesil diyarin..
• kar canavarıyla meşhur bir yer.
  
  kaynak ; louie anderson
• (bkz: that 70s show)
• 1882 yilinda amerikanin ilk hidroelektrik santralinin kuruldugu eyalettir. harley davidson motorsikletleri bu eyalette uretilmektedir.
• 80.000 in uzerinde ciftligi olan eyalet