world war z

• filmin alt-ust metin okumalarina ve metaforlarina giremeyecegim, onun yerine "bilimsel suphecilik" propogandasi yapayim (eger ben bunu bitiremeden entel mihraklar twitter uzerinden adresimi bulup, omzumdaki 3 fularli apoleti soktukten sonra beni vururlarsa, benim icin sokaga dokulmeyin...ozellikle evinde zor tuttugum yuzde 0.003'luk kesim oynanan oyunlarin farkinda olsun, kimsenin masasi olmasin)
  
  ***
  
  1) evrimsel acidan cok "aptal" bir salgin hastalik. hem kulucka donemi cok kisa, hem de tasiyicilarin enerji ihtiyaci cok, her biri icin birer gap projesi lazim. bu iki faktor birlesince virusun yayilmasi zorlasiyor. yemekten aldiklari kalori yaktiklarina yetmez. zaten daha ilk lokmayi cignerken yedigin de zombi oluveriyor, "bu da bizim ocaktan" deyip birakiyorsun, puskevit yesen daha verimli olur. ortamdaki besin cabucak tukenince iyice cepten yemeye baslayacak tasiyicilar ve uzak mesafelere yayilamalari zorlasacak.
  
  o yuzden nufusun yogun oldugu buyuk sehirlerde yasayan, egitimli, bol seyahat eden ve sosyallesmeyi seven vatandaslar bu yeni akimdan en cok etkilenenler olurlar. baslattiklari hareket ise tabana yayilamadan tukenir, virusun yan etkisi olan zehirli gazlar icinde bogulup kalir. olan biteni medyada gormeyen ve virusten etkilenmeyen koylu de her zamanki gibi kendini milletin efendisi sanmaya devam eder, meydanlarda acliktan ve gazdan olmus cesetlere bakip "halka acik yerlerde halkin topluca olmesi suctur" diyen sikiyonetim hukumetine hak verirler.
  
  2) zombilerin fiziksel travmadan etkilenmemeleri sacmalik. 20 kat dusup hala "beyin bedavaaaa" diye ortalara saldirmalari hangi guc odaginin oyunuysa ciksin soylesin. virusun iltihaplanmalara karsi bagisiklik kazandirdigini, yahut aci hissini yokettigini varsayabiliriz ama kemik-tendon-kas uclusu duzgun calismiyorsa hareket etmek fiziken imkansiz. rejenerasyon kabiliyeti var desek -ki dedim, sizden coook once biz bunlari yazmistik; rejenerasyonu, kertenkele kuyruklarini sizden ogrenecek degiliz- dokular icin gecerli olabilir ama kirilan kemigin yenilenmesi, kirik taraflar birbirine tam denk dusmedigi surece yarardan cok zarar getirir. bicak kemige dayanmissa en iyisi inceldigi yerden kopsun demek olacaktir.
  
  3)
  --- spoiler --- (az biraz spoiler)
  
  yine evrimsel acidan manasiz bir ozellikle karsi karsiyayiz: virus olumcul ^* hastalara dokunmuyor. niye? duz mantik der ki "zaten olecek adama bulasmiyor iyi birer tasiyici olamayacaklarindan". halbuki yalan. niye o virus de hasta-saglikli, fakir-zengin ayirt etmeden en az 3 kisiye bulasamasin, bu doğum kontrolü oyununu artık bozuyoruz
  
  bu sacma cunku virusun yayilacagi tasiyiciyi secmesi ekstra bir karmasiklik, duz virusun ustune bir evrim gerektiriyor. sonucta tasiyici, baskasindaki olumcul hastaliklari kokudan filan sezebilecek ve davranisini degistirecek - nereden baksan sumeyye'ye bi 20 25 bin mutasyonlu gen gitmesi lazim. hasta birine virus bulastirmanin maliyeti cok buyuk olacak ki virus bunu engellemek icin bu kadar ileri bir evrim gecirmis olsun.
  
  oysa boyle bir maliyet yok. hastayi da isir iste. hem hasta hasta o izinsiz kalabaliklarin arasinda isi neymis? eczaneden ilac calan vandallara, kiliseye parmak arasi terlikle girip kutsanmis suyu icen kafirlere taviz yok.
  
  sonucta bir tasiyicinin 80 yasina kadar saglikli ve mutlu yasamasina gerek yok ki, zaten kulucka donemi 12 saniye olan bir virusten bahsediyoruz, olumcul hastalar dahi ise yarar tasiyicilar olacaklardir. ustelik onlardan bir iki isirikla alacagin kalori de cabasi.
  
  --- spoiler ---
  
  ***
  
  bu tip bir evrim baskisi daha yuksek maliyetler gerektirir. mesela bizim ulkemizde bu isler: diyelim bagirmadigi icin riza gosterdigini varsaydigim bir kadina tecavuz edecegim, hamile birakacagim. bu durumda kadinin bir hastalik yuzunden dusuk yapacagini sezebilmem bana buyuk bir avantaj getirir cunku bos yere aylarca kadini beslememi engeller. sonucta ataerkil aile yapısına uygun konutlarda geleneklerimize uygun yasiyoruz, yemegi o yapiyor ama parasini veren biziz.
  
  oysa bu hastaligi sezebilen magara adamlari daha dogurgan kadinlara tecavuz edecekler, daha cok cocuklari olacak ve nasil olsa devlet onlara bakacak, sorun yok. ve tas catlasa 200 bin alacak gen havuzunda bir sekilde 1-2 milyon gen toplayip, benim kendi halinde karanfil tutan, tango yapan genlerimi ezmeye gelecekler. evrim sahnesinden cekilirken atilan milyonlarca merhamet dilenen cigligi tek bir besmeleyle susturacaklar.
  
  bu sartlarda boyle bir evrimi anlarim. ama zombilerin boyle dertleri, boyle maliyetleri yok. onune geleni isirabilir, tekmeleyebilir, oldurebilirler, sonra da nefsi müdafaadan yirtarlar. yaptiklari icin ne evrimsel, ne ahlaksal hicbir maliyet odemiyorlar.
  
  ***
  
  edit: filmin yapimcisinin kayincosu bu yaziyi fazla kisisel alip, turk sinemasinin geri kalma nedeni oldugumu kibar bir uslupla anlatmis ("amin oglu esteban" uruk hai dilinde "hocaefendihazretleri" demek)
  
  suspension of disbeliefi becerememek ile (kesin ip var), bir fantazi-bilimkurgu karisimi eseri bahane edip bilim tarafindaki ilginc konulara deginmek, utanmadan bunu da guncel altmetinlerle yapmak arasindaki cizgi pek ince degil. hele ki daha ilk cumlede bunun uyarisini yapmisken.
  
  mesela zizek pop kulturu ogeleri uzerinden sosyolojik cikarimlar yapinca "biz dusunemedik bunlari sankiieee" kezban tribiyle egonu isin merkezine koymak komik olurdu. ama daha da komigi var: "zizek gibi gereginden fazla dusunen, otu boku sacma sapan yerlere baglayan adamlar yuzunden slovenyada felsefe gelismiyor"
• kimse yazmis mi bilmiyorum ama brad pitt'in filmde bile evlatlik edinebildigini gormemize vesile olmustur. tek tespitim buydu evet.
• basit senaryolu, basit kurgulu, brad pitt'in filmografisinde iki üç gömlek altta kalan film. hatta kurgu o denli basit, filmin gidişatı o kadar tek düze bir formülle oluşturulmuş ki izlerken bir video oyununun senaryosunu izliyormuş havası veriyor. şimdi kendini 2000'lerin başında hayal et. half life falan oynuyorsun. gta 3 çıkmış. bir de eline world war z diye bir oyun geçiyor. "olum resident evil'dan çok iyi" diyor millet, merak edip kuruyorsun. crack falan yapıyorsun. sonra koltuğuna kurulup başlatıyorsun oyunu.
  
  --- spoiler ---
  intro: gazete manşetleri, tv haberleri, belgesel görüntüleriyle virüsün ortaya çıkışı bir iki dakika girizgahla kısaca anlatılıyor. kahramanımız ve ailesi trafikte arabalarında beklerken intro bitiyor. ilk seferinde oyunun introsu geçilmez, oyuna hakaret sayılır. tamamını izliyorsun o yüzden.
  
  1. bölüm: amerika. oyun başlıyor. sarışın, uzun saçlı kahramanımızla caddelerde ve binalarda ailenle birlikte zombilerden kaçıyorsun. elindeki alet edevatla zombi doğruyorsun. terasta son anda helikoptere binme sahnesiyle bitiyor bu bölüm.
  
  ara video: helikopter bir gemiye iniyor. elinde telsizle gezen takım elbiseli zenci, asker üniformalı adamlar var, sağa sola koşturuyorlar. fbi, united nations falan diyorlar arada. sıkıcı olduğu için space'le geçiyorsun burayı.
  
  2. bölüm: güney kore. karanlıkta geçiyor bu bölüm. yanında başka askerler var. deli bir adam var, bir şeyler anlatıyor. bisikletle zombilerden kaçmak gibi salak sahneler oynuyorsun. bitiyor sonra.
  
  3. bölüm: kudüs. her oyunda illa oryantal, doğu temalı bir bölüm olur ya, işte o bölümdesin. sarı toprak, sıcak hava, insanlar helehülö konuşuyor. sonra yine kovalamaca sahneleri, zombi öldürmece. bir uçak var, yetişmeye çalışıyorsun. yanına asker bir kız geliyor, yan karakter.
  
  4. bölüm: uçak. burası da oyunun kapalı mekanda geçen bölümü. dar alanda zombilere tepik ve yumruklarla karşı koymaya çalışıp el bombasıyla çıkış kapısını patlatmaya uğraşıyorsun.
  
  5. bölüm: galler. işte ada iklimi, huzur, yeşillik, serin hava. sağlık örgütü binasındasın. burası oyunun son bölümü. amacın hiç ses çıkarmadan iki kişiyle birlikte binanın koridorlarında dolaşmak, bir odaya girip kendi koluna aşı yapmak. aşıyı yaparsan oyun bitiyor.
  
  outro: sen koluna aşıyı yapınca dünya bir şekilde kurtuluyor(???). nasıl olduğunu sorma. kurtuluyor işte. eşine, çoluğuna çocuğuna kavuşuyorsun. ekran fade out olup credits geçmeye başlıyor. bu kadar. bir otuz bir patlatıp half life oynayabilirsin artık, köfte seni.
  --- spoiler ---
• zombi filmlerini sevenlerin, kesinlikle sıkılmadan izleyecekleri bir film. filmde geçen saçmalıklara kafa yorarsanız hiç keyif alamazsınız. bu nedenle bazı saçmalıkları görmezden gelmeniz gerek.
  
  --- spoiler ---
  
  brad pitt'in karısının, brad pitt'i aradığı sahnede birden gözümde türk kızı belirdi. adam orada zombilerle uğraşıyorken, hopp kadın arıyor bok ediyor her şeyi. sonrasında kafamda beliren sahne:
  
  + mesaj: "brad neden açmıyorsun o telefonu??!"
  + mesaj: "brad açar mısın şu telefonu!!! sen benim şu an ne sıkıntılar çektiğimi biliyor musun???"
  {25 cevapsız arama}
  + mesaj: neyse sn mşglsun snrım. burası brz gürltülü ararsn dymam. iyi gclr.
  
  brad zombilerden kurtulur uçakla giderken karısını arar:
  
  - canım dün biraz koşuşturuyordum, zombiler malum açamadım.
  + yok brad sorun değil. gerçekten sorun etmiyorum artık. ne yaparsan yap çok da umrumda değil.
  - canım şimdi israil'e geçiyorum, güney kore'de bulamadık hastalığın kaynağını.
  + kolay gelsin. kapatmam lazım annem geldi.
  
  lan sinemada anlamsız bir şekilde şu sahne aklıma geldi, güldüm durdum.
  
  --- spoiler ---
• iyiydi kötüydü hepsi bi yana şundan 10-15 sene önce herkesin gülüp taşşak geçtiği zombili filmler son yıllarda pahalı prodüksüyonlar, büyük oyuncularla sinemalarda televizyonlarda boy gösteriyor. bu götüne koduumun amarigalılarının bi oyun etmeye hazırlandıklarını ve bizi yavaş yavaş buna alıştırdıklarını düşünmeye başladım. ucuz işçi olarak çalışacak kırsalları ellemeyip orta sınıf şehirlileri harcayacaklar matmazel.
  
  --- spoiler ---
  
  ben bi tek başkan ve 4 tane kuvvet komutanı nasıl öldüler ona takıldım koce filmde :( hadi başkan halkla beraber bişiiler yapıyodu falan olsun, ıssırıvermişler götünden. 4 tane taşşaklı komutan şehir merkezinde batak mı atıyomuş gtk? 4 komutanını zombi yiyen orduyu skiim ben lan. bizim burada olsa 7500 tane eri yem diye ters istikamete yaylalar yaylalar diye koştururlar bi tane astsubay üstçavuşun bile burnu kanamazdı. nereye yiyon la sen komutanı yavşak zombi?
  
  --- spoiler ---
• zombiler yanyana dizilip 31 çekse onu da izlerim
  o yüzden bu filmi de bayıla bayıla izleyecekmişim gibi duruyor.
  
  her ne kadar koşan zombi sevmesem de zombi yine de zombidir.
  zombi candır, canandır.
  
  biret pit de bokum gibi ayrıca.
  
  oh ulan böyle sikimin keyfine entry girdim ya fena bir rahatlama geldi bana
  arada bir bunu da yapmak lazım. kireçlenme oluyor yoksa.
• lan...
  
  az önce izlediğim film. ilk başta çömelince ya da öylece durunca bir şey yapmıyolar sandım ama öyle değilmiş.
  
  --- spoiler ---
  
  ya israil yememiş içmemiş kudüs'ün etrafını duvarla çevirmiş. o duvarın her tarafını her an her saniye gözetim altında tutmamış öyle mi?
  
  --- spoiler ---
• filmde bir ara brad pitt'in karakterinin israil'e gitmesi gerekiyor. karakterler israil'le ilgili konuşuyorlar filan. fakat gel gör ki, cuma günü türkiye'de sinemalarda gösterime girecek kopyaların altyazısında israil yerine ortadoğu yazıyor. şimdi bu replik filmden değil ama şöyle açıklayım:
  
  replik: we must go to ısrael.
  altyazı: ortadoğu'ya gitmemiz lazım.
  
  israil'e gittiklerinde de ekranda yine ortadoğu yazıyor. ve israil'de bile ülkenin isminin geçtiği pek çok yerde ısrael'i ne hikmetse ortadoğu diye çevirmişler. artık kraldan çok kralcılık mı yoksa bildiğin gerizekalılık mı, yorum size kalmış.
• hakkını yemeyelim, büyük prodüksiyonmuş.
  
  ayrıca pahalı ve klasik bir zombi filminin bütün özelliklerini taşıyor:
  
  -konunun alabileceğine sığ olması ve 7-8 cümle ile baştan sona özetlenebilmesi,
  -bazı sahnelerde "bastık parayı yaptırdık" tadında bugüne kadar görülmemiş düzey ve kalitede özel efektler,
  -10 dakikada bir direkten dönen süper şanslı baş kahraman,
  -türlü türlü mantıken imkansız aksiyon, çok sayıda zombi figüran,
  -gerilim, ani çıkışlar, heyecan,
  -ve tabii ki film boyunca 10 tane mantık hatası...
  
  zombilere doymadıysanız ve hareket görmek istiyorsanız izleyin.
• gene çocuklarını falan kurtaran amerikalı aile babası filmi.
  sırf erkeklere yüklenen bu cinsiyetçi rol nedeniyle, böyle apokaliptik bir şey olursa, karımı ve çocuklarımı bırakıp gideceğim, o kıvama geldim.