yam suph

• kızıl deniz'in ibranice adı. cok eskiden bu isimde bir nehir de varmis, bu yuzden musa'nin kizildeniz'i degil de kurumus bir nehri gectigini iddia edenler de var.
• ibr. son deniz.
• exodus 15:4'te firavun ve ordusunun atıldığı su.
  
  yahudi kuruluşlarının ingilizce çevirilerinde "reed sea" olarak, 1500'lü yılların king james çevirisinde "red sea", daha eski luther'in almanca çevirisinde yine "schilf meer/kamış denizi " olarak çevirilmiş.
  
  suph sadece yam suph şeklinde değil tek başına da kullanılıyor:örneğin exodus 2:3 te musa bebekken annesi tarafından sepet içinde kamışların arasına bırakıldığı belirtiliyor.
  
  bu yam suph'ın (kamış denizi) neresi olduğuna dair çeşitli iddialar var. en meşhuru kızıldeniz ancak oraya da kamış denizi dendiğine ilişkin herhangi bir kayıt yok, kamış da yok!
  alın mesela akdeniz kıyısındaki tanis lake'de geçen bir teori https://www.youtube.com/watch?v=xzqizqdh1ns&t=1s berdawil lake, timsah lake, bitter lake gibi başka iddialar da mevcut.
  benim de bir teorim var musa'nın bahr'ı infilak ettirmesi başlığında açıkladım. tamamen kur'an temeline dayanıyor ve doğa üstü bir durum yok!
  
  https://en.wikipedia.org/wiki/yam_suph kjv ^*, njps^* , set^* karşılaştırması.
  https://www.biblestudytools.com/lut/exodus/15.html luther'in almanca çevirisi
• adı üstünde (bkz: kamış denizi). kamış, tuzlu suda yetişmez. tatlı suda yetişir. bu nedenle musa'nın ikiye böldüğü rivayet edilen kızıl deniz değil, bir tatlı su birikintisi yada ırmaktır. son araştırmalara göre mısır'da yılın belli zamanlarında saatte yüz km'yi bulan rüzgarlar olmakta ve bu rüzgarın etkisiyle bahsedilen alanda iki üç km'yi bulan bir alanda suyun açılması söz konusu olmaktadır. suyun ikiye bölünmesi hadisesinin bundan kaynaklandığı belirtiliyor. kaynak link ayrıca atacağım.
  
  kaynak
• hiçbir akademik çevrede destek bulamayan ve esasen geçmiş mitolojik efsanelere dayanan "kızıldeniz'in ikiye yarılması" hikayesine ev sahipliği yaptığına inanılan yer.
  esasen bu bölgede uzun yıllar bulunup "yaşamış" ve bu arada aile kurmuş olan musa'nın çevreyi çok iyi bildiği ve gözlemlemiş olduğu tahmin edilebilir. burada sular çekildiğinde sığlaşarak kuru toprağa dönen ve yer yer bataklık olan bu bölgenin süveyş körfezi ile akdeniz arasındaki delta olduğu düşünüldüğünde gelgit zamanlamasını kullanarak halkını karşı tarafa geçirdiği, firavunun ordusunun ise bataklıklara saplanıp, suların yükselmesiyle boğulduğu daha çok destek bulan bir görüş olarak karşımıza çıkar.
  tevrat'ta geçen ibranice "yam sûph" (sea of reeds) sazlıklar veya "kamışlar denizi" anlamına gelir. eğer kızıldeniz denmek istenseydi, bu söz "yam adom" olmalıydı çünkü ibranice "adom" kırmızı/kızıl anlamına gelir. üstelik, en ufak olayı kaleme alan eski mısırlıların, bu kadar dehşet verici bir olay hakkında tek bir satır yazmaması ile bu bölgede uzun yıllar süren arkeolojik kazılarda yine bu göç ve geçiş ile ilgili hiçbir kanıt bulunamaması da çok düşündürücüdür.
  öte yandan, ikiye bölünen denizin kızıldeniz olduğunu iddia etmek yanlıştır çünkü kızıldeniz'in karşı yakasında arabistan bulunur. ama tevrat sina yarımadası'na geçildiğini söyler. bu durumda kızıldeniz'in konuyla hiçbir ilgisi olamaz, çünkü bahsi geçen deniz, tevrat'ta zaten belirtildiği gibi yam sûph (kamışlar denizi) zorlama bir ihtimalle süveyş körfezi veya daha mantıklı bir ifadeyle körfezin kuzeyindeki gelgit olayları nedeniyle suların devamlı alçalıp yükseldiği bataklık bir bölge olan delta veya ovadır.
  
  diğer taraftan yazar thomas william doane "bible myths and their parallels in other religions" adlı kitabında, roma şarap tanrısı bacchus'ün elindeki asayı istediği zaman bir yılana dönüştürebildiğini, ordularının başında kızıldeniz'i ikiye yarıp geçtiğini, orontes ve hydaspes nehirlerini yine asasıyla dokunarak yarıp geçtiğini, aynı sihirli asayla kayadan su fışkırttığını ve yine bu asayla gittikleri yerde süt, bal ve şarap ürettiğini yazar.
  yine yazar thomas william doane, kızıldeniz'in ikiye yarılma efsanesinin benzerinin tarihçi josephus (yosef ben matityahu)'un büyük iskender ile ilgili eserinde başka bir gidecek yolları olmayınca, makedonya kralı iskender'in ordusunun geçebilmesi için pamphylia denizi'ni ikiye bölerek bir geçit açtığını ve yine kitabın başka bir bölümünde eski mısır tanrıçası isis ve hint tanrısı krişna'nın da aynı şekilde nehirlerin sularını ikiye bölerek kuru topraktan geçtiklerini yazmıştır.^*
• gaddar namıyla anılan seyfi ağabeyimizin doğum günü. (bkz: yüzüncü gün) (bkz: yüzüncü yıl)
• kamış denizi, günümüzde nil nehri olarak bilinen sular...
  nil'deki kamışlar
  (bkz: musa'nın bahr'ı infilak ettirmesi)