yayıncılık

• yayin yapma $eysi.. (bkz: kanli yayin)
• (bkz: broadcasting)
• bir kaynaktan birden cok aliciya elektromanyetik sinyal iletimi.
• yayınevi işletmek
• fyodor mihailoviç dostoyevski'nin, hakkında şöyle bir pasajı olan, peygamber mesleği değilse de mübarek olan meslek.
  
  razumihin plânını anlatmaya koyuldu. bizdeki kitapçıların ve editörlerin bastıkları kitaplardan nasıl pek az anladıklarını, çünkü büyük bir çoğunlukla kötü editörler olduklarını, halbuki iyi eserlerin umumiyetle iyi satıldığını, bazan da çok iyi para getirdiğini uzun uzun anlattı. iki yıldır başkaları hesabına çalışan razumihin kitap baskı işi üzerinde hayaller kurup duruyordu. (…) razumihin, işe yarayacak kadar üç yabancı dil biliyordu. (…) razumihin ateşli ateşli sözüne devam ediyordu: başlıca vasıtalardan biri olan parayı elimize geçirmişken, niçin, niçin bu fırsatı kaçıralım? gerçi biliyorum, çok çalışmamız, çok yorulmamız gerekecek! ne çıkar, siz, avdotya romanovna, ben ve raskolnikov el ele verir çalışırız. bazı eserler şimdi çok iyi bir gelir sağlıyor. başlıca avantajımız, neleri çevirmemiz gerekeceğini bilmemizdir. bir yandan çeviriler yapar, bir yandan da bunları basarız. bu arada tahsilimize de devam ederiz. benim bir hayli tecrübem olduğu için şimdi size faydalı olabilirim. işte aşağı yukarı iki yıldır ki kitapçı dükkanlarını aşındırıyorum, onların bütün püf noktalarını biliyorum. inanın bana, yapılmayacak bir iş değil bu! böyle bir imkandan ne diye, ne diye faydalanmayalım. bir sır olarak gizlediğim öyle iki üç eser biliyorum ki, çevirtmek üzere bizim editörlerden birine söylesem, bu hizmetime karşılık her biri için bana yüzer ruble verir. hele bunların arasında öyle bir tanesi var ki, adını beş yüz rubleye bile söylemem. ne zannediyorsunuz, bunlar öyle odun heriflerdir ki birine söylemeye kalksam şüpheye bile düşebilir. müessesenin matbaa, kağıt, satış işlemleri gibi maddi taraflarına gelince, onları bana bırakınız! piyasanın bütün köşe bucağını bilirim. küçükten başlar, yavaş yavaş işi büyütürüz. hiç değilse ekmek parasını çıkarır, herhalde koyduğumuzu alırız. (…) raskolnikov: bana kalırsa razumihin’in çok iyi düşünceleri var. yalnız bugünden yarına büyük bir müessese kurmak hayaline kapılmayınız. ama beş altı kitabı başarıyla çıkarabileceğimiz muhakkaktır. ben de satılacağına kesin olarak inandığım bir eser biliyorum. razumihin’in bu işleri başaracağına hiç şüpheniz olmasın! o işinin ehlidir.
  
  kaynak: fyodor mihailoviç dostoyevski, suç ve ceza, cilt ii, çev. hasan ali ediz, meb y., istanbul, 1992, s. 217-220
• gittikce dijitallesen, telif haklari ve ceviri sorunlari ile bogusan ve pek cok girisimcilik ornegine ihtiyac duyan sektor http://goo.gl/axfvd
• eş-dost-ahbap ilişkileri ile yürüyen, birkaç istisnai kurum haricinde emek istismarı yaparak maksimum parayı kazanma mantığıyla çalışan yayınevlerinin norm olduğu, mükemmel ingilizce ve hatta ikinci bir yabancı dil ile 1300 tl'ye ve asgari ücret üzerinden ödenen sigortanızla tam zamanlı senelerce çalışıp ancak 2000 tl maaşı görebileceğiniz, bunun da üstüne bırakın edebiyat eğitimi almış olmayı, okuma alışkanlığı bile olmayan, iki cümleyi bir araya getiremeyen, bir şekilde koltuk sahibi olmuş insanlara bağlı olarak çalıştığınız, içler acısı bir sektör.
• sektörün uzun süredir ve her boyutuyla içindeyim. yazarın, çalışanın ve patronun gözlükleriyle bakabiliyorum: yayımlanmış kitaplarım var, danışmanlık, editörlük ve çevirmenlik yaptığım yayınevleri var ve bir süredir kendi yayınevimi yönetiyorum. bu ön bilgiyi verdikten sonra yorum yapayım, sektöre dair aydınlanmak isteyen okura bir faydası olur belki.
  
  ı. maliyet ve telif
  
  bir kitap ciddi paraya mâl olur. ciddi dediğim çok değil, ama kârlılık açısından ciddi. 1000 adet basacağınız 200 sayfalık bir kitap, vergi kaçırmıyor vs iseniz, grafik tasarım, baskı maliyeti, kağıt maliyeti vs ile size en az 4000 liraya mâl olur. bu kitabı 15 lira civarında bir fiyattan satabilirsiniz. yayınevleri dağıtımcılarla %50 çalışırlar. kdv mdv hesabına girmeyeceğim (basarken %18, satarken %8), kitaptan 7,5 lira yayınevine kalacaktır diyelim. bu paradan daha kdv ödeyecek, diğer gerçekleşen vergileri ödeyecek dikkat ediniz. kitap başına düşen maliyet 4 lira idi. kazanç 3,5 lira, vergisi mergisi hesaba katılmamış. bütün kitapları satsan edeceğin kâr 3500 lira; vergileri ve bandrol masraflarını nakliyeyi kattın 3000 diyelim. baskısını tamamen bitiren bir kitaptan 3000 lira kazacaksın.
  
  kitabın çeviri olduğunu düşünelim. 1000 bastığına göre best-seller falan değil, ama çevrilmeye layık bulunacak kadar kıymetli bir eser. bir yayınevinin yurtdışı telif işlerini yaptığım için biliyorum, 500 dolardan aşağı telif ödemezsin. telifi flat fee kabul edelim, ekseriyetle piyasa değerinin %8'ini isterler, ilk baskıda 500 dolar avans alırlar vs. ama diyelim ki 500 dolar flat fee verdin 7 yıl için. ilk baskıda 4000 lira baskı masrafın var. 1880 lira telif ödedin yurtdışı yayıncıya. (banka havale masrafını falan da yansıtmadık yine) çevirmene en kötü şartlarda sayfa başı 7 lira verirsin, 1400 lira diyelim ona da. 7280 lira masraf yaptın. bunu kurtarmak için 18 lira yaptın diyelim kitabı, zira o boyutta bir kitaba 30 lira diyemezsin. yarısı dağıtımcıya, kaldı 9 lira. kitap başına düşen maliyet 7,28 lira. 1,72 lira kar edeceksin. hepsi satılsa, 1720 lira kar. ya da pahalı satacaksın kitabı; 20 liradan sattığını düşünsen 2720 lira. vergisi, bandrol parası şusu busu hala hariç. kirayı, çalışan giderlerini de yansıtmadım grafik tasarım hariç.
  
  şu halde kitabı mütevazı satışlar yapacak bir yazara telif ödenmemesi gayet normal. hatta yazardan baskı maliyetlerini karşılamasının istenmesi de. yazar olmak istiyorsan, kendi imkanlarınla şan şöhret sahibi olamadıysan, ilk kitabının ne kadar satış yapacağı muallaksa, parasını isterler senden. parasını istemeyip, telif vermeye yanaşmazlarsa da çok şikayet etmemelisin.
  
  elbette yayınevinin doğrudan satışları, dağıtımcıyı aradan çıkardığı satış kanalları vs de var. ama her türlü, 15 liraya satılan 200 sayfalık bir kitabın 1000 adet baskıyla getireceği kâr 5.000 lirayı geçmez.
  
  ıı. hangi kitaplar kazanıyor?
  
  evvela dini kitaplar kazandırıyor. sonra sen git aşk bana kalsın türünden kitaplar. ders kitapları, ingilizce kitapları, ingilizce sözlükler.
  
  malum yayınevlerinin 100.000 baskıyla giren tuhaf kitaplarını görmüşsünüzdür. insanlar deli gibi okuyorlar bunları. alıyorlar.
  
  bir de tabii kütüphaneler g.m. gibi devlet kurumları, aran iyiyse belediyeler, özel idareler kitaplarını toptan alıyorlar. bir iskonto belirliyorlar satış fiyatı üzerinden, ama bunun da nasıl belirlendiği değişiyor. (ben hiç o işe girmedim, tam oranları bilmiyorum) adam diyor ki 15 liralık kitabı 10 liradan sat bana, alıyorum 4 farklı kitaptan toplam 1000 adet. 10.000 lira gelir elde etmiş oluyorsun bir anda, baskı maliyetinin çoğu çıktı. küçük ve orta ölçekli yayınevlerini bu ayakta tutuyor ekseriyetle. peki bu alınan kitaplar ne oluyor? hiçbir halt olmuyor, okunmuyor, kitap olma işlevini yerine getirmiyor. yazarlarıma bu hakareti etmek istemediğim için hiç girişmedim o işe. işletmeleri ayakta tutalım, evet, ama o kitaplar boşa gidiyor? çoğu yerine ulaşmıyor, okuyucuyla buluşmuyor. (diyanet vs gibi yerlere kakalanan boş beleş kitapların kazandırdığı paraları duysanız dudağınız uçuklar.)
  
  yazar ödüller, çevre, medya desteği yahut önceki hayatından gelen şöhreti vesilesiyle iyi isim yapmışsa tabii işler değişiyor. 50.000 basılan bir roman, ilk aylarında tüketiyor kendini. kitap başına 4 lira dahi kâr etsen, 200.000 lira oluyor ki her şeyi basit ve parametreleri sabit tutarak hesapladığımız için bunun çok üzerinde oluyor kâr elbette.
  
  yukarıdaki senaryo nerede, 50.000 satan kitabın senaryosu nerede? bir uçurum fark ettiniz değil mi?
  
  ünlü yazarın kitabı, bana salak gibi gelen kitlelerin yine bana aptalca gelen okuma alışkanlıklarına yönelik kitaplar (allah süper, lezbiyen olup annemle seviştim türü kitaplar), komplo teorisi kitapları, iyi bir reklam gücüne sahip yayınevinin kitapları iyi satar. bu sınıflarda olmayan "düzgün" bir kitap, ancak niş bir alanda, yoğun bir ilginin potansiyel olarak belirdiği konularda yazılmışsa şeytanın bacağını kırabiliyor.
  
  ııı. yayıncılık yapacağım, nasıl bir yol izleyeyim?
  
  önce şirket kuracaksın, bu şahıs şirketi de olur. sonra belli bir harç ödeyip kültür müdürlüğünden yayıncı sertifikası alacaksın. isbn ajansına kaydolacaksın. sonra bir matbaa bulacaksın. her kitap basmadan önce bir isbn başvurusu yapacaksın. o başvurudan alacağın isbn numarasıyla yayfed'den bandrol başvurusu yapacaksın. onu alabilmen için matbaanın matbaa sertifika no'sunu bilmen gerekecek, unutmayacaksın. kitap basılınca, bir dağıtımcı firmayla anlaşacaksın. onlara vereceksin, kitabın durumuna göre sana sipariş verecekler, çok giderse daha çok verecekler.
  
  her kitap için yazarınla sözleşme, kitap yurtdışı telifine ihtiyaç duyuyorsa telif hakkı sahibi ile yaptığın sözleşmeye ihtiyaç duyacaksın, unutma.
  
  ıv. yazarım, kitap yayınlatmak istiyorum, nasıl yapayım?
  
  evvela şunu bil, çok emek verdiğin, ciddiyetle kaleme aldığın kitap, "türklerin yirmi milyon yıldır süregelen bir derin devleti var hacım" diyen kitap kadar ilgi görmeyecek. ikincisi yazarına 20-30, yayımcısına 150-200 bin kazandırırken, ilki sana masraf olacak sadece.
  
  o yüzden önce popüler ol, sonra yaz. bir kitap yazacağım, keşfedilecek, patlayacak, okunacağım diyorsan unut. öyle bir şey yok: 2016 yılında 51 bin kitap basılmış. http://www.tuik.gov.tr/…haberbultenleri.do?id=24674 isbn alması gerekmeyen yayınlar var, onları katsan daha fazla. şimdi bu 51 bin kitabın yarısı gözden geçirilmiş baskı, piyasaya sürülmeyen başka amaçlarla basılmış kitap falan olsun. 25.000 yeni kitap çıkıyor demek her sene. bunlar arasından sıyrılman lazım. yayınevinin kitabını karlı bir iş olarak görmesi lazım. verdiğin emeğe, zamana değmesi lazım.
  
  kendi ağın olsun, yazarlarla, okurlarla sürekli iletişim halinde ol. imza günü düzenlediğinde bir 50 kişi gelsin mesela en az. sosyal medyada duyurduğunda birkaç yüz kitap o ay içinde satılabiliyor olsun. o zaman bir şansın var. yoksa hiç girişme o işe.
  
  o popülerliği nasıl yakalayacağım dersen, o bambaşka bir hikaye. onun da çeşitli "edebi olmayan" yolları var. memelerinin görünür olması, allah'la konuştum haberler iyi tadında takılan bir adam olman, edebiyat dergilerinin yapmacık ve asla edebi olmayan çevrelerinde tanınıyor olman... bunların hepsi birer etken.
  
  yok, ben düşüncelerimi yahut edebi kurgumu kaleme alıyorum, düzgünce yapacağım bu işi dersen zor dostum, çok zor. ben nasıl yaptım? bir alanda önce yıllarca yazı yazdım, küçük küçük birikti, onu kitaplaştırdım, o "niş alan" sayesinde kitabım basıldı&satıldı. 5 yıllık bir süreç.
  
  yayınevimden nasıl kar ediyorum, nasıl geçiniyorum? asıl yaptığım iş başka, yayınevi bir yan iş kolu. masrafını çıkarsın, yeter diyorum. bir de tabii satacağına emin olduğum kitaplar basıyorum. yazarlardan para istemiyorum elbette.
  
  v. çözüm
  
  yok.
• 31 ekim 2019 tarihli cumhuriyet kitap'ta enine boyuna söyleşilen meslek. kitap fuarı özel sayısı için hazırlanan dosyaya açıklamalarıyla katkıda bulunan yayıncılar şöyle:
  
  arzu sandal (a7 kitap genel yayın yönetmeni), eçkin erdi (alfa yayıncılık editörü), ismet arslan (berfin basın yayın yönetmeni), cem akaş (can yayınları yönetmeni), ayşegül utku günaydın (delidolu ve desen yönetmeni), cem ileri (everest yayınları yönetmeni), mine soysal (günışığı kitaplığı yönetmeni), haldun önal (h20 kitap yönetmeni), kerem ünüvar (iletişim yayınları yönetmeni), ömer sezer (ithaki yayınları editörü), begüm berkman (kafka kitap editörü), çağlayan çevik (kırmızı kedi yayın koordinatörü), rana alpöz (koç üniversitesi yayın yönetmeni), yalçın turhan bürkev (notabene yayınlar editörü), leven çeviker (say yayınları koordinatörü), elif akkaya (tekin yayınevi koordinatörü), canan topaloğlu (tudem yayın koordinatörü), rüken kızıler (türkiye iş bankası kültür yayınları editörü).
• iki türü vardır.
  
  (bkz: geleneksel yayıncılık)
  (bkz: bireysel yayıncılık)