zat ve sıfat

• soru: vücut bir iken mertebelerin ve sıfatların birbirinden ayrı olmasını anlayamıyorum bir türlü. açıklayabilir misiniz?
  
  cevap: mesela bir insan cinsiyet açısından iki sıfatta olabilir; erkek veya kadın...
  
  kadın sıfatı taşıyan bir insan ayrıca annelik sıfatı da taşıyabilir veya taşımayabilir.
  
  her sıfatın kendine göre ilmi, şartları, kuralları, gerekleri vardır. mesela tek çocuk annesi ile iki çocuk annesi arasında bile mertebe farkı vardır.
  
  insanın sair özelliklerini de ele alırsak ortaya sayısız isim ve sıfat çıkar; doktor, subay, hemşire, iş adamı, öğretmen, hasta, sağlıklı vs...
  
  mesela subay olmanın kaç mertebesi var düşünün; teğmenden, generale kadar...
  
  zat mertebesinde ise sadece insan vardır. tüm sıfatlarından arınmış olarak "insan".
  
  sadece insan bile sıfatları ve dahi onun ilintileri ve uzantıları ile çeşitli mertebeler oluşturan koskoca bir alem oluşturuyor gördüğünüz gibi.
  
  bu mantığı allah'ın bir zuhuru olan kainata uygularsak çok daha geniş ölçekte meseleyi müşahade edebiliriz.