• isaac asimov'un 3 robot yasası'na yaptığı ek, sıfırıncı kural. bu kural nedeniyle 1. robot yasası da aşağıdaki gibi değiştirilmek zorunda kalmıştır:

    0. yasa: bir robot insanlığa zarar veremez veya hareketsiz kalarak insanlığın zarar görmesine izin veremez.

    1. yasa: bir robot, sıfırıncı yasayla çelişmediği sürece, bir insana zarar veremez veya hareketsiz kalarak bir insanın zarar görmesine izin veremez.

    asimov'un evreninde 0. yasa'yı giskard reventlov ve daneel olivaw geliştirmiş ve kendi üzerlerinde uygulamışlardır. 0. yasa ne kadar birinci yasadan daha önemli olsa da 1. yasa gene de ezici ağırlığını korumuştur ve eninde sonunda giskard ikileme girerek robot cennetini boylamıştır. daneel ise imparatorluk sonrası zamanlara kadar çalışmayı ve insanlığın koruyucu melekliği görevini devam ettirmiştir.
  • (bkz: termodinamigin sifirinci kanunu)
  • sacma bir kuraldir, zira bir robot eyleminin insanlığa zarar verip vermeyeceği sonucuna nasıl varabilir?
    buyuk bir savaşı bitirecek bir atom bombasını düşünüldüğünde atom bombası mı, yoksa savaşın bitmesi mi insanlığa daha zarar verici? bu durumun insanlığa etkisiyle ilgili tek bir yanıtın bulunabilmesi imkansız. binlerce tarihçinin yıllarca konuşup uzlaşamayacağı bir kararı robottan o anda vermesini istemektedir bu kural.
    hem insanlığa olan fayda kavramı robotun (veya onu programlayanın) ideolojisine gore de değişir. bir robota gore saddam, diğerine göre bush, öbürüne göre cem uzan insanlık için çalışıyor olabilir. bir başkası da der ki, insanlık için en iyisi robotların insanları yönetmesi, haydi iktidara.

    insanlığın iyiliği robotların kararlarına bırakılamayacak kadar hassas ve değişken bir kavramdır.
  • mukemmel bir kural degildir cunku robotlar tarafindan gelistirilmis ve gelistirilmesine yardimci olan robotun* calisamaz hale gelmesine yol acmistir. gercekten de robotlar o an icin yaptiklari eylemin insanligin gelecegi icin iyi yada kotu olup olmadigini anlayamayacaklarindan dolayi yaptiklari seyin kotu olmasi yani bir yada daha cok insanin hatta tum insanligin toptan bir felakete suruklenmesi olasiligi nedeniyle birinci yasayla olusan catismalar sonucu calisamaz hale gelirler. bu nedenle foundation serisinin son kitabi olan foundation and earth'de buyuk ve insanligi temelden etkileyecek ve buyuk ihtimalle iyi olacak bir aksiyon icin karar vermeye daneel olivaw'in gotu yemez, bu secimi bir insan olan golan trevize'ye birakir. yani asimov bu yasanin mukemmel olmadiginin bilincindedir ve bu yasayi olusturdugu muthis serinin kurgusu icinde bilerek ve isteyerek bu sekilde ortaya koymustur.
  • --- spoiler ---

    binlerce yildir tarihciler elbette bu kurala gore kararlar veremediler/veremezler. ama bir robot yuzbinlerce yil calisabilir. tum yasami boyunca tecrubeler edinebilir. robotun kendisine has bir ego duygusu yok, kendini ispatlama ihtiyaci yok, cok daha hizli kararlar alabiliyor, psikotarih sayesinde binlerce yil sonrasini rahatlikla ongorebiliyor, daha da onemlisi bahsi gecen robot, insanlarin beynini de okuyabiliyor.

    işte, bir durumda atom bombasini patlatilmasiyla ölecek insanlarin mi, yoksa patlatilmasi sayesinde savasin bitmesiyle kurtulacak insanlarin yapacaklarinin mi daha iyi olabilecegini ongörebiliyor, ve bunu yaparken de yine de minimum sayida insanin etkilenmesini sağlıyabiliyor.

    peki hic mi hata yapmiyor? elbette yapiyor, çünkü kendisinin bir robot oldugunun farkinda olsa da, aslinda insanligin bir parcasi oldugunu düşünüyor, ve hatalarini duzeltmek icin cabaliyor. kendisinin yerinde bir insan olsa, bu büyük hasletleri musibiyle yaptiklarinin asla tartisilamaz oldugunu düşünüp, kendini tanrisallastirirdi, ama soz konusu robotumuz bunu yapmiyor, her kararinda fikir teattilerinde de bulunuyor ve fikirlerine de saplanip kalmiyor.

    iste bunlar göz onunde bulunduruldugunda sacmalik filan degildir.

    --- spoiler ---
  • (bkz: thermodynamics)
hesabın var mı? giriş yap