psalmen davids

• heinrich schütz'ün bir toplaması. evet biraz aralamaya çalışalım bu toplamanın sayfalarını...
  öncelikle çoğunluğu ilahiler. içinde iki "moteto", üç konçerto var. bunlar benim tanımım değil, bestecinin tanımı. ezcümle mezmurlar notaya alınmış, bize dinlemek düşmüş.
  tarih deseniz, 1619. hem de önsözünde 1 haziran 1619 tarihi var. bu tarih nedir diye baktım, bir de ne bulayım, adamın evlilik tarihi. buyrun kariyerinin, müzikal yolculuğunun belki de ilk kilometretaşı evliliğine endekslenmiş. hanım köylü müydü acaba, cık cık cık.
  fakat biraz daha geri sarmalıyız hikâyeyi. efendim pek yetenekli bu genç kardeşimiz müzik eğitimini devam ettirmek üzere venedik'e gönderilmişti hamisi landgraf moritz von hessen kassel tarafından. o zamanlarda hukuk okumakta olan ve hafiften dellenen bu genç alman çocuğa venedik havası iyi gelmişti. sevgili gökçe akçelik'in kulakları çınlasın, giovanni gabrieli'nin elinde pek bir kıymetlenmişti bu alman çocuk. gabrieli adeta ölmek için schütz'ü beklemişti. son yıllarını beraber geçirdiği bu çocuğa bütün birikimi aşılamış, el vermişti. ustasının ölümünü müteakip ülkesine dönen çırak, her yerde kendini tek bir şekilde tanımlıyordu; o gabrieli'nin öğrencisiydi. dresden'e yerleşmişti bu sıralarda. herkes bekliyordu. yetenekli çocuğun patlaması bekleniyordu birçokları tarafından. schütz iki ve daha çok koro için yazılmış ilahileri topluyordu. birkaç sene çalıştıktan sonra malzeme ortaya çıkmıştı.
  önsözüne hamisin adını yazdı, bir manada şükran borcunu ödedi ona. tarih olarak karısı ile evliliğini döşedi. bütün almanya'ya toplamanın kopyalarının dağıtılmasını sağladı ve olaylar gelişti...
  efendim psalmen davids'in tarihine kanıp bütün eserlerin 1619'da yazıldığını söylemek de mümkün değil zira bazıları önceki tarihli. birden fazla kere fırına verdiği ilahilerinden jauchzet dem herren, alle welt ilk kez kassel'de bir manüskride çıkmıştı insanlığın karşısına. toplamanın yayınlanmasından dört beş sene evvel, bilenler biliyordu bunu. 1617, malum önemli bir yıldı almanya'da. martin luther adlı bir rahibin wittenberg'de ilân ettiği manifestosunun 100. yılı kutlanmıştı. protestanlığın doğuşunun yüzüncü yılı şerefine besteler yapmıştı schütz. işte bu bestelere de rastlarız toplamasında. yenilmez hatip johann gramann etiketli nun lob mein seel den herren, nicht uns herr sondern deinem namen ve birden kez bestelediği ilahilerden danket dem herren denn er ist freundlich'in swv numarası daha büyük olanı, 45 numaralısı, bu olay için bestelenmişti. singet dem herrn ein neues lied ve jauchzet dem herren alle welt'inin ikinci versiyonu da bu sebeple bestelendi der bazıları, polemiğe girmeyelim ve aktarmakla yetinelim.
  alman topraklarına yeni bir bakışın, anlayışın yerleşmesine neden olmuştu bu toplama. venedik'in madrigal kültüründen iyice nasiplenen genç alman, özellikle wie lieblich sind deine wohnungen ile benim demiş ve almanya'da tanınmayan bir şeyi beğeniye sunulmuştu. italyan madrigali alman topraklarındaydı adeta. değişik teknik ve üsluplar harmanlanmıştı toplamada. hamisinin sarayında çeşitli sebeplerle kullanılanlar bir tarafa ki bunlar istisnalardı toplamanın sadece kendi mutluluğu için bestelemişti bunları. zamanının farkında idi schütz ve kendisinden bekleneni yapmaya çalışmıştı. gabrieli dergâhı, ufkunu açmıştı genç alman'ın. hukuktan koptu ve geliştirdiği tarzı ve harmanladıkları ile bir anda parladı hatta patladı almanya'da; bundan sonra tutabilense olmamıştı...