suriye kürtleri

• her ne kadar varlıkları kayıtlarda pek geçmese de var olan kürtlerdir. ki oluşturdukları nüfus suriye nüfusunun %10-15 lik kısmını oluşturmakta. türkiye sınırı boyunca, serxet, binxet boyunca simetrik bir şekilde dağıldıkları söylenebilir. ki ağırlıklı olarak qamişlo, amûdê, tirbê spî, hesîçê, serê kanîyê[res el ayn, ceylanpınar] kobanî ve efrîn in şehirleri ve çevresine dağılmışlardır. dediğim gibi genel olarak ortadaki hudud boyunca simetrik bir şekilde dağılmışlardır. en doğuda nusaybin in tam karşısına kurulmuş qamişlo suriye deki kürtler için hem politik, hem tarihi açından en önemli şehir konumunda. ki şehir de önemli bir süryani ve ermeni ve bir miktar arap nüfusu da olmasına rağmen şehrin lingua franca sı kürtçe. şehirde botan kurmanci si ile konuşulduğu söylenebilir. lakin ilginçtir burda arapça etkisinden mi bilmiyorum, diğer yörelerde normal a olarak seslendirilen "a" lar "ä" gibi bir hal almakta. örneğin "zanim" derken "zänim" gibi bir şey oluyor, ki a birazcık "e" ye doğru çekiliyor. nedenini bilemiyorum, dediğim gibi arapça nın etkisi olabilir. qamişlo yakınlarındaki amûdê ve tirbêspî, serê kanî[res el ayn] de önemli kürt nüfusu barındırmakta. suruç un karşısında yer alan kobanî de kürtlerin yerleşik olduğu diğer önemli bir bölge. daha batıda ise efrîn şehri ve çevresi kuzeydeki kilis-ıslahiye kürtçesinin hemen hemen tıpatıp aynısını konuşmakta. sayma sistemi 10 ila 20 arasında kuzeydeki gibi deh û yek(11), deh û du(12) şeklinde gitmekte(daha doğu da, yanzdeh, duwanzdeh, sêzdeh). ilginçtir yine kuzeydekine benzer bir şekilde kimi türkçe kelimelerin kullanılması ilginç[örneğin duyduğum dorxi(doğru), gêndi(kendi)] geldi bana. ki melodik olarak konuştukları kurmancinin kulağa hoş geldiğini de belirtmek lazım. bu şehirlerde ne kadar kürdün yaşadığını bırakın, şehirlerin nüfusunu dahi kime sorduysam öğrenemedim. qamışlo kaç kişdir, kaç kişi yaşar, efrîn în nüfusu nedir sorularının cevabı genel olarak "çok" oluyor.
  
  suriye kürtlerinin suriyedeki durumu kürtlerin yaşadığı dört ülkedekiler içindeki en kötüsü olduğu söylenebilir. kürtlerin varlığı kabul edilse de bu kabulün yasal hiçbir karşılığı yok. olanlarda da dünya da pek benzerinin kalmadığı bir muamele söz konusu. 1962 de suriye nin yöneticileri kürtlerin kuzeyden gelerek qamışlo ve çevresinde kürt nüfusunu yoğunlaştırmaya çalıştıklarını iddia edip burada bir nüfus tespiti yoluna gidip 1945 ten önce burda yaşadığını ıspatlayamanlar vatandaşlık vermedi. ki bu nüfus o zaman 120 bin kişilik bir kürt nüfusunu kapsıyordu. bugün hala 200 bin civarı kürdün dünyanın herhangi bir ülkesi ile vatandaşlık bağı yok.
  http://www.hrw.org/legacy/reports/1996/syria.htm
  
  ki o bölge ile ilgili suriye nin tutumu bununla da sınırlı kalmadı. ceylanpınar dan başlayarak turkiye ve ırak sınırı boyunca arap nüfusu getirilerek buradaki kürtler ile diğer kürtlerin arasına bir insan bariyeri oluşturulmaya çalışıldı. kimliği olmayan kürtlerin dışındaki kürtler in de durumunun pek iyi olduğu söylenemez. kürtlüğü çağrıştıran herhangi bir şey suriye hükümetince hemen bastırılmakta veya cezalandırılmakta. halep de odacıların, garsonların[ya da benim rastladıklarımın hemen hepsinin] ya qamişlo lu ya da efrîn li kürt olması ekonomik konumları hakkında bir fikir veriyor. yine de tüm bu olumsuzluklara rağmen kürtlerin politik ve kültürel hareketlerine 1960 lara kadar önemli bir ivme merkezi olmuş ve ehmed huseyni, ciwan haco, abbas ahmed, xero abbas, mihemed şêxo, helîm yusiv gibi önemli figürleri hayatımıza kazandırmışlardır.