fethiye
-
meğri, makri, telmessos. fransızcada fethie demişler.
yönetsel olarak doğusuna seydikemer ilçesi konuşlandırılmakla kültürel bütünlüğü ve özellikleri (belki de henüz) değişmemiş olan akdeniz-ege kavşağı/kilidi ilçe. likya'nın simge ve merkezlerinden. bir türlü il olma hevesine nail olamamış eskilerin heybetli beşkaza adlı merkezi ilçesi. bir başka benzetme öfkeli, hırslı, silaha ve şiddete meraklı/yatkın halkı dolayısıyla akdeniz bölgesinin tonya'sı veya kalkandere'si olabilir.
fethiye yörük ve yerli kültürünü üstünden atmaya çalışırken bile en fazla taşıyan, bu bakımdan turistik tatil yöreleri arasında en kendine özgü sahil kasabası. antalya, marmaris, antalya ve ilçeleri, bodrum, aydın, izmir'den biraz incelense iyi tanımlanabilir farkları var. likya özelliklerini de koruyor. dirmil ile fethiye tarihte bodrum ile milas gibi yakınlarmış, bence şimdi dirmil'in temsilciliğini seki ve yayla köyleri yapıyor. seydikemer işleri karıştırdı, ama kemer fethiye'den ayrı birim değil, en fazla bodrum'la milas gibi olabilir.
dil (ağız) ve kültür bakımından denizli'yle yakınlıklarımız var, ama bizim asıl yakınlığımız -hatta muğla'dan fazla- burdur iledir. antalya'nın elmalı'sı zaten fethiye ve seki'ye çok yakındır. finike'yle de bariz yakınlığımız var. bunlar likya coğrafyası, toros kültürünün batı ucu. fethiye küçük sanayisine ve tarımına hala turizmi kadar güvenip yaslanıyor. o bakımdan da turistik ilçeler arasında tektir. aynı durumun bir başka sonucu, fethiyeli (beşkazalı)biraz kaba sabadır, diğer turistik ilçe insanları kadar incelmemiştir. bu insan kendine rağmen otantik gibi kalıyor. o bakımdan, biricik oluşundan, gelenler fethiye'yi ya fazla severler, ya hiç sevmezler. hiç arada kalmazlar.
tahminime göre fethiye insanı hem ağırlıklı oranda yörük olduğundan, bir kısmı savaşçı yörüklerden (hayta) geldiğinden agresif; hem belki dağlık ve sıcak akdeniz ikliminin etkisiyle. ben kendim hoşgörülü (ve ilerici) fethiyelilerdenim. bir o kadar da dağlı, gözünü budaktan sakınmaz, pire için yorgan yakmaya hazır bir inatçıyım. burada vahşi cinayetler çok fazladır. bir tarihsel dayanaklı sav daha var; zamanında fethiye arnavut, izbandut (deniz haydutu) göçler almış. bu yörüklerle birlikte ilginç bir bileşim oluşturmuş olabilir. iç dağlık taraflarda bile ilginç bir ot yemekleri sevgisiyle hakimiyeti akla girit ada kültürünü de getiriyor.
çoğu gitti azı kaldı çeşitlemesi olarak fethiye çukur çeylen'de şöyle bir deyiş var:
çoğu gitti azı kaldı
tavık gitti horaz kaldı
"geliş gidiş" kalıbı fethiye'de gitgide, giderayak, böyle giderse anlamında da kullanılır.
"tek taşaktan ikiz de çıkar, sekiz de çıkar." fethiye'den atalar sözü
tek taşaklı sıfatının kısaltması ve isim hali olan tek taşak gündelik dilde tektaşak diye bir çırpıda söylenebileceği gibi, tek daşşak diye yaya yaya da söylenebilir.
"yağ yere damıncaya kadar." fethiye'den bir deyiş. anlamı, yağ yere damlayıncaya kadar; yani hiç boş durmuyorum, aralıksız koşuşturuyorum veya çalışıyorum.
fethiye'de bol kullanılan bir söz kalıbı: "anam hasta diyen alır." anlamı yaklaşık olarak, kim olsa alır, herkes alır, piyasası iyi, açıkta kalmaz* demek. anası hasta olan, bakım hastası olan erkeklerin, kıl tüy yün* demeden, fazla ince eleyip sık dokumadan* anaya baktırmak için evlenecek kız beğenmeleri seçmeleri fenomeni üzerine kurulmuş..
tokatlı arkadaşımdan sesletimini hella'm/hellağm diye tahmin ettiğim herhalde anlamında hellam diye bir sözcük/söz duydum. fethiye'nin olmak ve elleem kalıplarına çok yakın bir anlamı ve söylenişi var.
"değirmen verendir, döner bildirmez**.
köpek keramet sahibi, ürer* bildirmez.
karı kocaya düşman, güler bildirmez." fethiye atasözü
[aynısının pozantı türevi:
"değirmen cin ocağı, döner bildirmez
it keramet sahibi, ürer bildirmez
avrat baş düşmandır, güler bildirmez"]
"var yiğidin gencine
künde künde incine
var yiğidin kartına
künde künde bahtına" fethiye atasözü
"kurbağayı kendinden mert belle." fethiye atasözü
fethiye'de hoşafa şaşırtıcı çokluk ve yaygınlıkta goşaf denir. (bkz: hoşaf/@ibisile)
fethiye'de tarla sürümünün eyneli pek söylenmez, duymadım, o sözce.com'dan. onun yerini tutan terim olarak bizde parça, bölüm, kısım anlamına gelen say var. eynel neredeyse sadece ekin biçme terimi olarak kullandığımız bir terim. sözcük açıkça y harfiyle eynel biçiminde söylendiği halde kökeni olasılıkla eğmekten eğinik gibi eğnel ve sonuçta eynel.
seyil dont'ta (esenköy) ortaokul-lise çocuklarına özel servis gibi fethiye otobüsü çalıştıran kanlı lakaplı bir köylü vardı, adını belki hiç öğrenmedim. sanırsın ki kan davalı*; hasmını, hiç değilse sevgilisini/karısını öldürmüş. yok, bu yaabı alma nedeni, olasılıkla geri geri giderken bir tavuğu ezmiş, canına kıymış olması.
fethiye'de insanların siyasi tercihlerini saklamak veya siyasetle ilgilenmediklerini anlatmak için tuttukları parti: "hoşgeçim partisi"
fethiye'de seraya çatı derlermiş.
1950'de fethiye'de denize düşen air france uçağı...
27 kasım 1951'de 4 pakistanlı askerin şehit olduğu bir akdağ uçak kazası var. ben bunu köylülerimizden (doğrusu aykırı ceylanlılardan) duymuştum. bu kazada ölen pakistanlı askerler fethiye şehir mezarlığı'nda yatıyorlar. isimleri: fahri alam sıdık, muhammed ekber malik, seyd azam uçider, muhammed safder cafer. isimleri aldığım internet haber linki kırık, fakat 28.11.1951 tarihli milliyet gazetesinde kazanın haberi çıkmış.
fethiye'nin bağlıağaç köylülerinden nerdek yapımı çekimi..
(ilk giri tarihi: 24.10.2015)
(bkz: mehmet ibiş)
(bkz: nea makri)
(bkz: fethiyeli ramazan güngör)
(bkz: fethiye çiftetellisi)
(bkz: fethiye'de bulunan devasa köpekbalıkları)
(bkz: beşkaza kasketi)
(bkz: atasözü/@ibisile)
(bkz: soner olgun)
(bkz: paspatır), debboy, karagözler
(bkz: kayaköy/@ibisile), levissi, karmylassos
(bkz: pinara/@ibisile)
(bkz: faralya)
(bkz: mıgırı), dont
(bkz: çukur çeylen)
(bkz: günlükbaşı/@ibisile)
(bkz: gebeler), girmeler, ılıca
(bkz: seki/@ibisile)
(bkz: sırrı efe)
(bkz: içmesu)
(bkz: ben buldum/@ibisile)
(bkz: kalıpsız)
(bkz: sahanda yumurta/@ibisile)
(bkz: düşünceme)
(bkz: etmişler ediyi sikmişler kadıyı)
(bkz: bimecburi)
(bkz: delbek/@ibisile)
(bkz: rap/@ibisile)
(bkz: dua/@ibisile), duva
(bkz: anası karı gibi), babası hoca gibi
(bkz: selbesimek)
(bkz: bulaşıklamak)
(bkz: orça porça)
(bkz: ilim-tetik)
(bkz: utaşmak)
(bkz: hacıların osmanı)
(bkz: sarıca buğday danesin)
(bkz: alt'aydır dağ dağ gezerim)
(bkz: bahçalarda kum darı)
(bkz: bodrum hakimi/@ibisile)
(bkz: yayla yollarında galdım yalınız)
(bkz: beşparmaktan inmem ben)
(bkz: bir kız ile bir gelinin bahsi var/@ibisile)
(bkz: dugguk boğazı), dukguk, çalba
(bkz: son olduğu olası)
(bkz: şaşta)
(bkz: düvenek)
(bkz: erezil)
(bkz: bi hoşlama)
(bkz: arka yardım), yardım yaka
(bkz: toz tomur)
(bkz: çindirme)
(bkz: kokar ottan boru)
(bkz: kalınırmak)
(bkz: gelişin)
(bkz: geliştirmek)
(bkz: takadak)
(bkz: manda/@ibisile), çelik çomak/@ibisile
(bkz: ebiç)
(bkz: kel dabiyatlı)
(bkz: boğkalamak)
(bkz: büngüldemek)
(bkz: göt gölük)
(bkz: bedav gibi)
(bkz: bi kere)
(bkz: ısmık), kısmık
(bkz: sinaplı)
(bkz: gözleri bile var)
(bkz: turkutmak), turkmak
(bkz: yemevsin)
(bkz: mercan balığı)
(bkz: ulaş yöntem)
(bkz: mızıklamak/@ibisile), mızıramak
(bkz: yassılmak)
(bkz: iyi dilek/@ibisile)
(bkz: cumbalta)
(bkz: kara dinine yandığım)
(bkz: frangalı)
(bkz: hakık)
(bkz: hebiremek)
(bkz: dırtışmak)
(bkz: yok yoksulu)
(bkz: pırasa/@ibisile)
(bkz: etek/@ibisile), etmek/@ibisile, etmek eylemek
(bkz: azılamak)
(bkz: geçirinceme)
(bkz: halata)
(bkz: çilen)
(bkz: un ağzı açma)
(bkz: elma yağı)
(bkz: son kaldı)
(bkz: alakıpırt)
(bkz: mındar hayvan), hayvan/@ibisile
(bkz: madazlı), kevsenk
(bkz: yağmur yaş)
(bkz: mayasıl/@ibisile)
(bkz: kös köpeği)
(bkz: nolcamış)
(bkz: bokluk/@ibisile)
(bkz: ah gidi bu)
(bkz: şabım şekerim yoktur)
(bkz: hülü bülü), hülübeli
(bkz: kıvramak)
(bkz: zorlama/@ibisile), dolama/@ibisile
(bkz: aralaş), aralaşmak
(bkz: çocuksu/@ibisile)
(bkz: ikiceğiz), ikicik
(bkz: haftanın günleri/@ibisile)
(bkz: yakmaz)
(bkz: kayış artmak)
(bkz: çıtılkı)
(bkz: varmak/@ibisile)
(bkz: varışına gelişim tarhanana bulgur aşım)
(bkz: daima/@ibisile), verabillah
(bkz: kız yokluğu)
(bkz: ırmak/@ibisile)
(bkz: tayın/@ibisile)
(bkz: ümmühan/@ibisile)
(bkz: eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz)
(bkz: kedi sütü)
(bkz: milk/@ibisile)
(bkz: kahpe dinli)
(bkz: besmele duymuş şeytan)
(bkz: aldı ele girdi yola)
(bkz: sayacak)
(bkz: evvel de var)
(bkz: evelüğn)
(bkz: etim ekşidi)
(bkz: çitme)
(bkz: keyik)
(bkz: yava/@ibisile)
(bkz: yaş hesabı/@ibisile)
(bkz: naha/@ibisile), yüvene su dökene iyi geliyor
(bkz: ikibuçukluk/@ibisile)
(bkz: kuyruk kaldıran)
(bkz: erezil), zebil/@ibisile
(bkz: zembil/@ibisile)
(bkz: koşturup durmak)
(bkz: gelivermek)
(bkz: çetele/@ibisile)
(bkz: durukadın), şişe/@ibisile
(bkz: hamali/@ibisile)
(bkz: hamaz/@ibisile)
(bkz: giderken/@ibisile)
(bkz: emek emek)
(bkz: kavsara/@ibisile)
(bkz: patıranma)
(bkz: şuncağız)
(bkz: aslı var mı)
(bkz: haradak)
(bkz: ay şavkına)
(bkz: faldır faşşak)
(bkz: öreşmek), örücü
(bkz: her biri)
(bkz: olanla ölene çare yok/@ibisile)
(bkz: cunkur)
(bkz: tangıdı tangıdı), dombada daralit
(bkz: bollar)
(bkz: kan emek)
(bkz: cimri/@ibisile)
(bkz: oraspı)
(bkz: hırsız tutmak)
(bkz: falanca/@ibisile)
(bkz: ağzından yel alsın/@ibisile)
(bkz: etmedence), ettiksirle, etmişiyiz
(bkz: melik/@ibisile)
(bkz: honaz/@ibisile)
(bkz: ağız eğmek)
(bkz: kıskanç kadın/@ibisile)
(bkz: paracılık)
(bkz: pine/@ibisile)
(bkz: endikmek)
(bkz: çermemek), çermenmek
(bkz: acabala)
(bkz: yerine gitmek)
(bkz: keh gelmek), tıh gelmek
(bkz: ilk gürlük gelir geçer son gürlük kapı açar)
(bkz: ben demek kör şeytana mahsustur)
(bkz: anırır eşeğim yok ağlar uşağım yok)
(bkz: düğün yemeği/@ibisile)
(bkz: yüğürmek)
(bkz: komşu/@ibisile)
(bkz: yokuş yukarı/@ibisile), yukarılamak
(bkz: fiyat/@ibisile)
(bkz: hasırlık)
(bkz: zatürree)
(bkz: çallanmak)
(bkz: gocarı)
(bkz: kızlar/@ibisile)
(bkz: dizelenmek)
(bkz: diz kirası)
(bkz: mahya/@ibisile)
(bkz: fıydırmak/@ibisile)
(bkz: otus scops), ishak kuşu
(bkz: dümedüz)
(bkz: kuzine/@ibisile)
(bkz: çakıntı/@ibisile)
(bkz: sapıntı)
(bkz: emik/@ibisile)
(bkz: kikirenmek)
(bkz: sıkmak/@ibisile)
(bkz: guyz), gıı
(bkz: çente), çenteleşmek
(bkz: gicimek)
(bkz: ünnemek/@ibisile)
(bkz: çöğ)
(bkz: sarılışmak)
(bkz: eminmek)
(bkz: meydana aldırmak)
(bkz: bokluğu daralmak)
(bkz: ıraflamak)
(bkz: ırakı/@ibisile)
(bkz: peynir/@ibisile)
(bkz: dabınmak)
(bkz: açınmak/@ibisile)
(bkz: öğürt)
(bkz: olmak/@ibisile)
(bkz: gayıl olmak/@ibisile)
(bkz: gücenme/@ibisile)
(bkz: göğnük)
(bkz: yaptığı olmak)
(bkz: pişirmek/@ibisile)
(bkz: yapal)
(bkz: ilkinti)
(bkz: nazlım/@ibisile)
(bkz: ömürlü), ömürlü ol/@ibisile
(bkz: tomatizma)
(bkz: erezil), rezil uyku/@ibisile
(bkz: bicez), biceççik
(bkz: şevik/@ibisile)
(bkz: üzülmek/@ibisile), üzülüp gideri
(bkz: hava çekmek)
(bkz: arası kesilmek)
(bkz: tenike)
(bkz: cimete)
(bkz: didimillet)
(bkz: imil imil)
(bkz: mici mici)
(bkz: köşkü)
(bkz: kırklık)
(bkz: dendik ha)
(bkz: bi kolay ederiz)
(bkz: lembirlep)
(bkz: en olsa)
(bkz: en biri)
(bkz: yiyelim)
(bkz: ısırırım), ısıran/@ibisile, hamur ısıranı
(bkz: körpü)
(bkz: kaçan/@ibisile)
(bkz: zebep)
(bkz: pınta)
(bkz: namazla)
(bkz: dalak kesme)
(bkz: bulunmak/@ibisile)
(bkz: üzerine olmak)
(bkz: sırımsımak)
(bkz: ketir)
(bkz: kapa/@ibisile)
(bkz: kızıl göt)
(bkz: gümülcen), büvelek
(bkz: darı sermesi)
(bkz: elganım)
(bkz: çimyom)
(bkz: davlum)
(bkz: keniş)
(bkz: edet)
(bkz: anay)
(bkz: oh yerleştirmek)
(bkz: yapık/@ibisile)
(bkz: bayatımak)
(bkz: baylan/@ibisile), gölbez
(bkz: biçi/@ibisile)
(bkz: unöre)
(bkz: bir hal daha), dahacana
(bkz: özgür baba), çay taşı
(bkz: kolaylık)
(bkz: kollamak/@ibisile)
(bkz: guvat ola)
(bkz: gıpçınmak), kıpçıklanmak
(bkz: çaputlu)
(bkz: sada/@ibisile)
(bkz: satımker), alımker
(bkz: geçemek), gelgeçir
(bkz: kov geçmek)
(bkz: tısılamak)
(bkz: kıl kadar)
(bkz: kırıl yıkıl)
(bkz: peynir atmak)
(bkz: alındırmak)
(bkz: kürtmek)
(bkz: kürdükmek)
(bkz: atmak sıkılamak)
(bkz: hakkını geçirmek), hakkı geçmek
(bkz: murş murş)
(bkz: trank trank)
(bkz: gelirle gelmez)
(bkz: gelir/@ibisile)
(bkz: sıdmak), sıdırmak, zıvıtmak
(bkz: oba çanağı)
(bkz: aşa/@ibisile), hatma/@ibisile
(bkz: laf temsili)
(bkz: o zamancık)
(bkz: dilbarım)
(bkz: uçkun/@ibisile)
(bkz: gönderiz)
(bkz: ufaklamak)
(bkz: dallandırmak), dallamak
(bkz: ayşam)
(bkz: henelemek)
(bkz: kekişmek)
(bkz: değiştirme/@ibisile)
(bkz: giyinmek/@ibisile)
(bkz: meğre)
(bkz: bet/@ibisile), bet bilmek
(bkz: baykuş/@ibisile)
(bkz: özür/@ibisile)
(bkz: ağustos/@ibisile)
(bkz: diremit), diremitlemek
(bkz: nervoda)
(bkz: tolli)
(bkz: bobuş)
(bkz: alakabak)
(bkz: dördül düzen)
(bkz: kuruncama)
(bkz: ala/@ibisile), yanış
(bkz: yapığını yaymak)
(bkz: henk kurmak)
(bkz: mülembe)
(bkz: şırk şırk)
(bkz: şarpa)
(bkz: nesinmek)
(bkz: öğrek)
(bkz: hoyna)
(bkz: konşu)
(bkz: gici)
(bkz: hora bak)
(bkz: benli bensiz)
(bkz: gevri), gevrik
(bkz: farkıldamak)
(bkz: dıyıklamak)
(bkz: yazalanmak)
(bkz: başlayalmak)
(bkz: yurtta kalmak/@ibisile)
(bkz: vay vay/@ibisile)
(bkz: kabirlik)
(bkz: topak/@ibisile)
(bkz: dakım)
(bkz: e de)
(bkz: temtermek)
(bkz: civrilmek)
(bkz: deştiman)
(bkz: şımaşırk)
(bkz: sulu yoğurt/@ibisile)
(bkz: nur/@ibisile)
(bkz: kılçar), gerbe
(bkz: kan ikizi)
(bkz: elden ağza yaşamak)
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap