evrim teorisi

• ------------------------------ ilk dönem -----------------------------
  --- ilk ~14 milyar yıl; büyük patlamadan kuşların oluşumuna ---
  -----------------------------------------------------------------------
  
  (01) büyük patlama (~14 milyar yıl önce)
  
  (02) güneş sisteminin oluşumu (~4.6 milyar yö)
  
  (03) güneşin oluşumu (~4.57 milyar yö)
  
  (04) dünyanın oluşumu (~4.54 milyar yö)
  
  (05) ayın oluşumu (~4.53 milyar yö)
  
  (06) su ve okyanusların oluşumu (~4 milyar yö)
  
  (07) son ortak ata / ilk hayat formları (~3.7 milyar yö)
  
  (08) ilk çok hücreli canlılar (~3.2 milyar yö)
  
  (09) birinci buzul çağ, 300 milyon yıl (~2.4 milyar yö)
  
  (10) oksijen devrimi (~2.3 milyar yö)
  
  (11) cinsel üreme ve evrimin hız kazanması (~1.2 milyar yö)
  
  (12) ikinci buzul çağ, 85 milyon yıl (~720 milyon yö)
  
  (13) hayvanların oluşumu [hayvanların son ortak atası: urmetazoan] (~665 milyon yö)
  
  (14) üçüncü buzul çağ, 2 milyon yıl (~582 milyon yö)
  
  (15) kambriyen patlama (~542 milyon yö)
  
  (16) balıkların (ya da ilk omurgalı hayvanların) oluşumu (~530 milyon yö)
  
  (17) dördüncü buzul çağ, 30 milyon yıl (~460 milyon yö)
  
  (18) birinci yok oluş: türlerin ~%60'ının ortadan kalkması (~450 milyon yö)
  
  (19) kara bitkilerinin oluşumu (~450 milyon yö)
  
  (20) pneumodesmus: hava soluyan ilk canlı (~428 milyon yö)
  
  (21) böceklerin oluşumu (~400 milyon yö)
  
  (22) dört ayaklı hayvanların oluşumu (~395 milyon yö)
  
  (23) ikinci yok oluş: türlerin ~%70'inin ortadan kalkması (~374 milyon yö)
  
  (24) hem suda hem karada yaşayabilen omurgalıların oluşumu (~370 milyon yö)
  
  (25) beşinci buzul çağ, 100 milyon yıl (~360 milyon yö)
  
  (26) sürüngenlerin oluşumu (~315 milyon yö)
  
  (27) üçüncü yok oluş: dünya tarihindeki en büyük yok oluş; suda yaşayan türlerin ~%96'sının, karada yaşayan omurgalıların ~%70'inin ortadan kalkması (~252 milyon yö)
  
  (28) memeli hayvanların oluşumu (~250 milyon yö)
  
  (29) dinazorların oluşumu [triasik dönem] (~233 milyon yö)
  
  (30) dördüncü yok oluş: türlerin ~%70'inin ortadan kalkması (~200 milyon yö)
  
  --------------------------------- uzak dönem -------------------------------
  --- müteakip ~150 milyon yıl; kuşların oluşumundan homo habilis'e ---
  -------------------------------------------------------------------------------
  
  (01) kuşların oluşumu (~150 milyon yö)
  
  (02) çiçekli bitkilerin oluşumu (~130 milyon yö)
  
  (03) insanlar ve farelerin son ortak atası (~75 milyon yö)
  
  (04) primatların oluşumu (~70 milyon yö)
  
  (05) beşinci yok oluş: türlerin ~%75'inin (dinazorlar dahil) ortadan kalkması (~65 milyon yö)
  
  (06) neojen dönem: ~220 milyon yıl önce tek parça olan karaların bugünkü haline yaklaşması (~20 milyon yö)
  
  (07) homonidae: insanlar, şempanzeler, goriller, bonobolar ve orangutanların son ortak atası (~15 milyon yö)
  
  (08) homoninae: insanlar, şempanzeler, goriller ve bonoboların son ortak atası (~13 milyon yö)
  
  (09) homonini: insanlar, şempanzeler ve bonoboların son ortak atası (~10 milyon yö)
  
  (10) insanlar ile şempanzelerin son ortak atası (~6 milyon yö)
  
  (11) iki ayakları üzerinde yürüyen ilk primatlar: australopithecine (~4.4 milyon yö)
  
  (12) ardi [beyin hacmi: 300-350 cm3] (~4.3 milyon yö)
  
  (13) taş devri: primatların taştan aletler yapmaya başlamaları (~3.4 milyon yö)
  
  (14) lucy [beyin hacmi: 375-500 cm3] (~3.2 milyon yö)
  
  (15) son buzul çağ, halen sürüyor (~2.58 milyon yö)
  
  --------------------------- yakın dönem ---------------------------
  --- son ~2.3 milyon yıl; homo habilis'ten neolitik dönüşüme ---
  ----------------------------------------------------------------------
  
  (01) homo habilis [beyin hacmi: 500-700 cm3] (~2.3 milyon yö)
  
  (02) homo erectus [beyin hacmi: 750-1225 cm3] (~1.8 milyon yö)
  
  (03) turkana boy [beyin hacmi: 880 cm3] (~1.6 milyon yö)
  
  (04) ateşin kontrollü kullanımı (~900.000 yö)
  
  (05) homo heidelbergensis: insanlar, neandertaller ve denisovalıların son ortak atası (~800.000 yö)
  
  (06) neandertaller ve denisovalıların son ortak atası (~640.000 yö)
  
  (07) afrika'da erken-dönem insanların oluşumu (~500.000 yö)
  
  (08) tautavel man: 1150 cm3 (~450.000 yö)
  
  (09) avrupa ve asya'da neandertaller'in oluşumu (1 2) [beyin hacmi: 1200-1750 cm3] (~375.000 yö)
  
  (10) afrika'da modern insanların oluşumu [beyin hacmi: 1200-1800 cm3] (~300.000 yö)
  
  (11) ölülerin gömülmeye başlanması (en az ~130.000 yö)
  
  (12) ölülerin defninin ritüellerle yapılması (en az ~100.000 yö)
  
  (13) modern insanların afrika'dan çıkışı [dünyadaki insan sayısı: ~4.000] [göç haritası] (~70.000 yö)
  
  (14) modern insanların avrasya'da neandertaller ve diğer erken-dönem insanlarla çiftleşmesi (~65.000 yö)
  
  (15) modern insanların avrupa'ya yönelmesi (~45.000 yö)
  
  (16) neandertallerin ortadan kalkması (~40.000 yö)
  
  (17) hayvancılık (~14.000 yö)
  
  (18) beyaz tenli insanlar [dünyadaki insan sayısı: ~2 milyon] (ayrıca bkz.: 1,2) (~12.000 yö)
  
  ------------------------- son dönem --------------------
  --- son ~12.000 yıl; neolitik dönüşümden bugüne ---
  -----------------------------------------------------------
  
  (01) neolitik dönüşüm: avcılık ve toplayıcılıktan yerleşik hayata geçişin başlangıcı (~12.000 yö)
  
  (02) şarabın icadı (~8.000 yö)
  
  (03) tekerleğin icadı (~5.500 yıl önce, güney mezopotamya, sümerler)
  
  (04) yazının icadı (~5.200 yıl önce, güney mezopotamya, sümerler)
  
  (05) papirüsün icadı [dünyadaki insan sayısı: ~40 milyon] (~5.000 yıl önce, mısır)
  
  (06) mısır piramitlerinin inşası (~4.600 yö)
  
  (07) ibrahim (~3.800 yö)
  
  (08) babil imparatoru hammurabi ve hukuk (~3.700 yö)
  
  (09) alfabenin icadı (~3.500 yö)
  
  (10) musa (~3.200 yö)
  
  (11) deuteronomist'in tevrat'ı yazmaya başlaması (~2.625 yö)
  
  (12) buda (~2.500 yö)
  
  (13) konfüçyüs (~2.500 yö)
  
  (14) aristo (~2.400 yö)
  
  (15) kağıdın icadı (~2.200 yıl önce, çin)
  
  (16) isa [dünyadaki insan sayısı: ~70 milyon] (~2.050 yö)
  
  (17) muhammed [dünyadaki insan sayısı: ~100 milyon] (~1.450 yö)
  
  (18) kopernik ve bilimsel devrim (~500 yö)
  
  (19) galilei (~400 yö)
  
  (20) newton (~300 yö)
  
  (21) endüstriyel devrim: şehirlileşme, ailelerin küçülmesi, sekülerleşme (~250 yö)
  
  (22) darwin (~200 yö)
  
  [bu 14 milyar yıllık süreci üç buçuk dakikalık bir videoda izlemek için bkz.: https://www.youtube.com/watch?v=oi7rhbwc8xw]
  
  ---------- detaylar ----------
  
  (1) (bkz: dinazorlar /@derinsular) ~65 milyon yıl önce gerçekleşen hadisenin detayları
  (2) (bkz: bipedalizm /@derinsular) ~4.4 milyon yıl önce gerçekleşen hadisenin detayları
  (3) (bkz: ateşin bulunuşu /@derinsular) ~900.000 yıl önce gerçekleşen hadisenin detayları
  (4) (bkz: neandertallerin oluşumu /#46498041) ~375.000 yıl önce gerçekleşen hadisenin detayları
  (5) (bkz: neandertaller ile çiftleşme mevzuu /#46493320) ~65.000 yıl önce gerçekleşen hadisenin detayları
  
  ---------------------- hatime: bilimin ince ayarları ---------------------
  
  yukarıdaki rakamlar ve bilgiler, yeni bulgularla revize olacak. yeni arkeolojik bulgular sonucunda, (sözgelimi) en az 500.000 sene önce ortaya çıktığını tahmin ettiğimiz bir gerçekliğin aslında en azından 600.000 senelik bir tarihi olduğunu öğreneceğiz.
  
  kimi zaman ise, bugün itibariyle ancak milattan önce 5.200 ila 5.800 yılları arasında gerçekleştiğini söyleyebildiğimiz bir hadise için ("m.ö. 5305-5335 arası" gibi) çok daha dar bir zaman aralığı verebilmemiz mümkün olacak. yani, bilgimiz arttıkça, bilim bu gibi ince ayarlar yapacak.
  
  bu revizyonlar ya da ince ayarlar bugünkü bilgimizin "yanlış"tan ziyade, "eksik" olduğu anlamına geliyor. dolayısıyla, mevcut bilgi eksikliklerini nazara vererek, "bunlar yanlış da olabilir; ispat edilmiş değil" gibi sözler sarf edenler, pek de makul bir iş yapmıyorlar. şöyle düşünelim: bilim, yavaş yavaş bir resim çiziyor. çöp adam basitliğindeki bir resim, giderek detaylar kazanıyor. kollar, bacaklar derken, neticede mimikler dahi ortaya çıkıyor. dahası, zaman içinde hem tuval büyüyor, hem de bir yandan tuvalin içindeki her şey daha nüanslı hale geliyor.
  
  durum bu iken, bir insanın kalkıp bu tuvaldeki kimi gerçekleri inkar etmesi ya da küçümsemesi, ve ardından da kendi kafasındaki kurgularla doldurduğu alternatif bir tuvalin gerçeğe daha yakın olduğunu iddia etmesi pek anlamlı değil. dolayısıyla da, böyle bir tavrı ciddiye alabilmek zor.
  
  belli ki, bazı insanlar, ihtisas sahibi olmadıkları alanlarda rahatlıkla iddialarda bulunabiliyorlar. bilim insanlarının ise böyle bir lüksleri yok. bilim insanları, sınanabilir, yanlışlanabilir teoriler geliştirmek ve iddialarını makul veri ve argümanlarla desteklemek durumundalar. hatalarını görmekte, kabullemekte ve/veya düzeltmekte zorlanmaları durumunda ise, başarılı olabilmeleri epey zor.
  
  bu iki tavırdan hangisinin daha mütevazi/sağduyulu, hangisinin kibirli/kompleksli olduğunu ayrıca izah etmeye herhalde gerek yoktur.
  
  tema:
  (bkz: evrim teorisi /@derinsular)