beş dakika hipotezi

• bütün evrenin, içindeki her şeyin (bizim daha uzun bir geçmişin var olduğunu sanmamıza yola açacak bazı düzenlemelerle beraber) beş dakika önce yaratıldığı iddiası. bu iddia felsefi olarak ne doğrulanabilir ne de yanlışlanabilir derler. buna göre, evren içindeki tüm kozmolojik yapı, canlılık ve bizler gibi bilinçli varlıklar, içlerinde daha uzak bir geçmişten beri var olduğumuzu düşünmemize yol açan anılarımız, mesela bu anılarımızda var olduğunu sandığımız daha da eski zamanlarda yaşamış olduğunu düşündüğümüz kişilerin mezarları, yine mesela 5 dakika önce yaratılmış kafamıza konmuş bilgilerden biri olan karbon 14 testinde 120 milyon yaşında çıkacak fosiller, benzeri bilgiye göre 2 milyar yıldır yolculuk ettiğini düşündüğümüz uzak yıldızlardan gelen ve gözbebeğimizden veya telekop aynamızdan şu anda yansıyan ışık ışını da her şey gibi beş, (sayıyla 5), dakika önce yaratılmıştır ya da varoluvermiştir.^*
  
  bu hipotez neye yarar bilemiyorum ama evrenin tevratta öyle yazıyor olması nedeniyle 7 bin yaşında olduğunu düşünen ve evrime karşı çıkmanın ötesinde dinazor gibi bu tarih öncesinde mevcut olduğu söylenen herhangi bir şeyin varlığını reddeden bazı çağdaş (aynı çağda yaşayan demek) yahudi alimlerin "tanrı evreni ve dünyayı 7 bin yıl evvel sizin testlerinizde 80 milyon yaşında falan çıkacak özelliklerdeki fosillerle vs.yi içine koyup öyle yarattı, bunlar imtihan" demesine imkan tanıyabilir, tanımıştır onu biliyorum.
  
  ilginç yanı bizim evrenin yaşı ve kendi ömrümüzle ilgili bilgilerimizi, bilincimizi 5 dakika önce yaratılan evrenin bir parçası olarak sunup kendimizi bir anda kuklalar, kitabın birinci sayfasında hayatına 70 yaşında başlayan roman kahramanları gibi hissetmemize sebep olması. üstüne üstlük bu bilinci konfigüre edilebilir kuklalar olan bizler güya bir asıl gerçeklik, hakikat nosyonuna sahibiz ki, aslında bir gerçeği hakkıyla bilebilecekken evreni 10 milyar, dünyayı 1 milyar, insanı otuz yaşında gösterip, öylece 5 dakika önce yaratan tanrı tarafından "kandırılmak" gibi bir eylemin nesnesi olabiliyoruz. yani bu bilinci maddi evrenin bir parçası olan kuklalar için bir gerçeği "bilmek" mümkün de yine de komplo duygusu gelişmiş bir tanrı tarafından yanıltılmışlar imasını içeriyor. yanılmak için bir şeyi doğru bilmenin mümkün olması gerekir halbuseki.
• bunun dışında solipsizm gibi (bkz: solipsizm), kişinin kendisi dışındaki herkesin robot olduğu, fakat kendisi gibi bilinçli davrandıklarını düşünmesine yol açacak davranışları sergilediklerini düşünmek gibi, hatta var olanın sadece kendi algısı ve bilinci olduğunu düşünmek gibi yine yanlışlanması zor felsefi posizyonlara yapıldığı şekilde "e madem öyle düşünüyorsan ona göre davran" denilerek sallamama yöntemi ile çürütülmeye çalışılabilir.
  
  mesela 20 dakika evvel kaza geçirdiği söylenen akrabanınızın kazasına koşmanın anlamı yoktur çünkü onunla ilgili tüm anılar 5 dakika önce yaratılmış, kaza ve onunla ilgili bilgiler ve akrabalık ilişkisi sadece boş (anlamsız) hafıza kayıtları olabilir. hatta bu entrinin bile şu ana kadarki kelimeleri ile bana ait olmayabilir gibi varsayımlara göre hayatı sürdürmek türü meydan okumalara cevap vermeyi gerektirir bu "beş dakika hipotezi"ne inandığını söylemek.
• (bkz: her şeyin şu anda yaratılmış olma ihtimali)
• (bkz: last thursdayism)
• beşiktaş'ın gerçekleştirdiği çalışmalarla hipotezden, teoriden kanuna yükselmiş düşünce. beş dakkada beşiktaş tüm bu hipotezi ispatlayıp kanunlaştırıyor. hiçbir beşiktaşlı taraftarın son yıllarda arkasına dayanarak şöyle rahatça bir maç izleyememesi de cabası. inanıyorum ben yani.
• buna inanan kişinin geriye dönüp bakmasının anlamsız olduğunu düşündüğüm hipotez.
  çünkü bu hipotez doğruysa 5 dakikadan eski her şey bir algıdan ibaret ve önemli olan anılar değil o an ve gelecek oluyor haliyle.
  ama asıl benim kafamı kurcalayan şey şu;
  eğer bu hipotez doğruysa hangi beş dakikadan bahsediyoruz.
  diyelim şu ana göre 5 dakikadan eski tün anılara sanal olarak beyne yüklendi. o zaman bu andan (daha doğrusu 5 dakika öncesinden) itibaren beynimizde oluşmaya başlayan anılar gerçek anılar ondan öncesi (5 dakikadan eski olanlar) sahte anılar olsun.
  peki biz şu an hangi zamandayız?
  yani bu beş dakika ne zamanın beş dakikası?
  sürekli beş dakikalık bir yaşam sürüyorsak ve bize anı olarak koca bir hayatı verip, beş dakikalığına canladırdıkları bir sanal yapay zekaysak o zaman bir anlamı olabilir.
  bu durumda bu yapay zeka^* kendisine verilen anıya istinaden beş dakika içinde bazı kararlar almalı ve bazı aksiyonları, görevleri yerine getirmesi bekleniyor olmalı.
  şöyle düşünelim;
  bir bilgisayar oyunu yaptığınızı hayal edin.
  öyle ki oyun sizin beşer dakikalık ilerlemelerinizle şekillenecek, ancak oyunda kullandığınız yapay zekaya sahip kahraman - buna da örneğin lara croft diyelim- belli bir anıya sahip ve bu değişmiyor. ancak siz bir noktada oyunu başlattığınızda bu anılar hazır yüklenmiş noluyor.
  siz oyuna başlayıp bu anılara göre kahramanı hareket ettiriyorsunuz.
  5 dakika sonra da save edip çıkıyorsunuz.
  daha sonra tekrar başladığınızda sizin^* hazırladığınız anılar + en son oynadığnız 5 dakikalık anı da üzerine eklenmiş olarak devam ediyorsunuz, veya son 5 dakikalık anıyı silip eski anılarla farklı yönde hareket planı çiziyorsunuz^*, yani bir nevi save ettiğiniz yerden devam etmeyip, restart yaparak aynı yeri tekrar oynuyorsunuz.
  
  böyle düşününce daha bir anlamlı hale geliyor 5 dakika hipotezi, ancak bu durumda 5 dakika hipotezinin aslında bir çalıntı hipotezden ibaret olduğu ortaya çıkıyor^*.
• tüm evrenin, içindekilerle ve içindekilerin anılarıyla birlikte 5 dakika önce yaratılmış olabileceğini öne süren hipotez. bilim insanları ve felsefeciler içinde de taraftarları bulunmakta, doğruluğu kanıtlanamayacağı gibi, aksi de kanıtlanamaz bir hipotez.
  buna göre herşey daha birkaç dakika önce yaratıldı. insanlar anılarıyla birlikte yaratıldı. yani tüm evren gibi, daha birkaç dakika önce tüm geçmiş anılarınız ile birlikte yaratıldınız.
• bazen buna benzer bir hisse kapılırım. sanki 1-2 dakika önce bu bedene geldim ve tüm yaşadıklarım, anılarım, tanıdıklarım, düşüncelerim; yani geçmişe ait ne varsa o an hafızama yüklenmiş gibi hissederim.
  bazen böyle olağanın dışında hisler güzel oluyor, mesela bu his sonrası bi süre simülasyon teorisi üzerine beyin jimnastiği yapıyorum.