göktürk devleti

• unlu cinli tarihci liu mau-tsai, "cin kaynaklarina gore dogu turkleri" adli kitabinda, tarihi vesikalara bakarak 1. dogu gokturk devleti'nin 630 yilinda neden yikildigini su sekilde aciklar:
  
  "turkler, degistirilebilecek cok taraflari olmayan, yapi ve tabiat bakimindan basit ve anlasilabilir geleneklere sahiptirler. il kağan, cinli bilgin chao te-yen'i getirterek ondan bir seyler ogrenmek istedi ve bazi eski gelenekleri bozdu. bu da onun icin iyi olmadi.. ayrica il kağan, hu'lara, (yani bati turkistanli tuccar soğd'lulara) cok guven gosterdi ve devleti onlarin ellerine verdi. kendi akrabalarini ise kendisinden uzaklastirip turklere vazife vermedi. askerlerini daima hareket halinde tuttu; her yil yagma icin cin sinirini gecti. boylece, bu kadar cok hizmet ve yuke dayanamadi. onun danismanlari olan bu yabancilar, cok haris ve acimasiz, dusuncesiz idiler. ne dusundukleri bilinmez ve ayrica onlara guvenilmezdi. bunun icin, verdikleri emirler ve yaptiklari duzenler surekli degildi. yildan yila vergiler artti ve aclik ise cogaldi. bundan dolayi, halk da kagandan yuz cevirmeye basladi."