futures

• kullanımı üç şekilde gerçekleşir:
  
  1- belli bir malzemenin fiyat değişim riskini ortadan akldırmak
  2- fiyat değişimlerini önceden tahmin ederek spekülatif kar elde etmek
  3- bir malı belli bir tarihte satın almak
  
  bazen insan futures nedir ilk defa okuduğunda esas amacının en son şık olduğunu sanar, halbuki değildir. o şıktaki amaç forward ile aynıdır. kimisi de der ki, birinci şıktaki olayı forward da yapar, hayır. önce nedir bi de ben açıklayayım:
  
  futures da forward gibi bugünkü fiyatı sıfır olan bir kontrattır. futures price diye geçen terim futures'ın değeri, fiyatı demek falan da değildir. belirtilen ileriki tarihte futures'ın üstüne yazıldığı malzemenin gelecek fiyatıdır. gelecek fiyatı değiştikçe futures kontratı sıfırdan farklı bir değer kazanır. bu durumda long pozisyon alanlar futures fiyat artışlarından pozitif, diğerleri de negatif kazanç elde ederler. short için de tam tersi.
  
  kullanım örneklerinin en sık başvurulanı da şöyledir:
  
  şirket diyelim ki çikolata üretmektedir ve bunun için hallice bir miktar kakao satın almaktadır. bozulmasın ve fazla envanterde yer etmesin diye de öyle milyon tonla satın almazlar, üretmeden önce pata küte satın alırlar bir miktar. tabi bu da önemli bir risk içerir, kakao fiyatları artarsa bu amcamın da maliyetlerinin artması demek olur. o yüzden hazinecisine der ki, "git şurdan şikago board of trade^*den üç milyon dolarlık long pozisyon futures sardır gel, bi de kibrit" der. böylelikle günlük kakao alım maliyetini artsa bile futures'dan aynı miktarda para kazanacağı için kakao alım maliyet riskini tamamen hedge etmiş olur. tabi kakao fiyatı düşerse maliyeti de düşer ama futuresdan zarar edeceği için yine kendince bir fark olmaz. yani aşağı veya yukarı fiyat değişimleri adamı ne negatif ne de pozitif etkiler.
  
  "peki neden böyle bir enstrumana gerek var? bazen düşer fiyatlar maliyetim azalır, kar ederim, bazen yükselir fiyatlar maliyetim artar zarar ederim, ortalamada aynı durumdayım, gidip bir de exchange'den futures almaya bi de bunun için masrafa girmeye ne gerek var" der bazı yeni yetme öğrenciler. cevabı fikstir,
  
  expected utility <= utility of expectation
  
  buna jensen eşitsizliği de denir. varsayım yatırımcının fayda eğrisinin dışbükey olduğudur ve hakkaten öyledir. bunu da bir örnekle açıklayalım:
  
  zevke gelme olayım
  |............................................................o
  |.........................................o................
  |...........................o............................
  |.................b.................................... f(b)
  |..........o...........................................
  |.....a................................................ f(a)
  |...o...................................................
  |.____________________________________ hatunun güzelliği
  
  bu grafikte görürüz a güzelliğindeki hatun bana kesin verecek, belli bir ihtimalle de "b" kadar güzel bir hatun düşürecem. güzelliğe göre de zevke gelecem, tad alacam, muradıma erecem, içki masasında anlatacak daha afilli bir hikayem olacak. ama ortam riskli, b'yi düşürebilecek miyim? benim konkav bir fayda eğrim olması yüzünden (hep artan, ama türevi azalan) riskli hatun seçimine nazaran (a+b)/2 güzelliğindeki kesin verecek olan hatunu kesin tercih ederim, b'ye gidip sormam bile, geceyi evimde noktalarım. yani onların ortalaması bir hatundan alacağım zevk, alacağım zevklerin ortalamasından daha büyüktür, grafikte iki nokta arasına bir düz çizgi çekilerek bu durum teyit edilebilir. kısacası, riski yoketmek beni zevklendirir. umarım anlatabildim.
  
  konumuza geri dönersek, futures kontratlarının çoğu üretimde oluşabilecek riskleri yoketmek için kullanılır. zaten malın teslim tarihi gelmeden futures kontratlarının çoğu kapatılır (kontratın fiyatı sıfır nasıl olsa, long'daysan, short al bi tane, shorttaysan long al ve kontratı sıfırla).
  
  spekülatif kar elde etmek isteyen orospu çocuklarına buradan diyeceğim bir iki şey var, godoşluk yapmayın, spekülasyon kötü bir şey, fiyatları aptal saptal oynatıp marketleri krizlere sokmayın.
  
  ama spekülatif ticaret de önemlidir, çünkü spekülatör pazara yeni bilgiyi getirir. fiyatlar gerçekte olması gerektiğinden düşükse malı satın alırlar ve fiyatları yükseltirler, yani pazarı gerçek fiyatlarına geri döndürürler. ama yine de biraz ibnelik vardır bunlarda.
  
  aynı zamanda futures piyasalarının güzel başka bir yanı malların fiyatlarını bir bakışta öğrenebilmektir. mesela yarın süresi dolacak futures kontratının (en kısa zaman yarın diye dedim, bugün dolacak olan varsa en doğru fiyat odur tabii ki) futures price'ına bakarak (tekrar ediym, bu futures price kontratın fiyatı değil, ileriki tarihte teslim edilecek malın ileriki tarih fiyatı, yani burada malın yarınki fiyatı) malların fiyatlarını öğrenebilmemizdir. "hişş hafız, petrol fiyatları artıyor" geyikleri de buradan çıkar.
  
  bu arada mal diye genelledim, mal kategorisine her şey girebilir, sperm'den tut, demire, petrolden tut, hisseye bonoya her şey... yeter ki bu malları sağlayan birileri olsun ve bunun kontratlarını alıp satacak bir borsa bulunsun.