geleneksel toplumlarda kültürel şizofreni

• "yaralı bilinç" adıyla türkçeye çevrilen bir daryush shayegan eserinin alt başlığıdır. hayatımda duyduğum en yaratıcı başlıktır. kitaptan yapabildiğim harika bir alıntı, içerikle ilgili tümel bir fikre ulaştırabilir kanısındayım:
  
  "yıllarca ülkesinden uzak kalmış genç bir adam, iran'a geri döndüğünde tahran havaalanından çıkınca evine gitmek için bir taksiye biner. yarı yolda şoföre, ilk tütüncüde durmasını söyler. 'tütüncüde ne yapacaksınız beyim?' diye sorar şoför.
  'ne mi yapacağım? sigara alacağım.'
  'sigara mı? sigarayı camide satıyorlar.'
  'camide mi? yahu cami allah'ın evidir, oraya ibadet etmeye gidilmez mi?'
  'yanlış beyim! ibadet etmek için üniversiteye gidilir.'
  'peki o zaman öğrenim nerede yapılıyor?'
  'öğrenim hapiste yapılıyor, beyim.'
  'hapis hırsızların yeri değil mi?'
  'yine yanlış beyim!'
  
  tuzaklarla dolu bu anekdotta bütün işlevler yer değiştirmiştir. din ticarileşmiş ve yavan bir yararlılık kazanmışken, üniversite siyasal-dinsel bir sirk toplaşmasına dönüşür, hapishane bir öğrenim yeri, hükümet ise bir sabıkalı yuvası haline gelir. hiçbir şeyin yerinde olmadığını söylemek bile hafif kalmaktadır. bir yanda nesneleri biçimsizleştirirken, öte yanda düşünceleri bozan, diğer bir yanda da paranoyak davranışları koşullandıran kopma, belirtisiz olmakla kalmamakta, gerçekliğin tüm cephelerini içine alan bütünsel bir sistem payesi de edinmektedir. tüm varlık örgütlenmesinin bizzat çatısı haline gelmektedir ki bu da dev bir yanlış anlama, hatta derin bir çarpıklık üzerinde durmaktadır. bu çarpıklık hoşgörü eşiğini aştığında göze çarpmakta, şeffaflaşmaktadır; o andan itibaren cırtlak hakikatine ne bir tıkaç vurulabilir, ne de susturulabilir. bunun geri tepmesi o kadar geniş boyutlardadır ki insanların çoğu hiç değilse gözleri görenler sahtekarlığı görmekte, aniden kralın çıplak olduğunu farketmektedir; en kurnazlar ise bütün fırsatlardan yararlanmaktadırlar."