samanyolu

• milyarlarca yıldıza ev sahipliği yapan galaksinin içinde 'lp 40-365' ismini verdikleri yeni bir yıldız tespit edilmiş. yıldızla ilgili bilgiler oldukça enteresan, ayrıca evren ve galaksimizin genişliği hakkında verdiği ipucu sebebiyle kısa bir özeti buraya bırakmak istedim.
  
  bu sıradışı gök cismi aslında beyaz cüce adı verilen yoğun bir yıldızın cesedinin parçası. yıldızın bir zamanlar ikili yıldız sisteminde bulunduğu ve sistemdeki diğer yıldızı yutarak patladığı ve parçalandığı sanılıyor. şu anda dünya'dan yaklaşık 2 bin ışıkyılı uzakta bulunan yıldızın 5 milyon yıldan uzun süredir uzayda seyahat ettiğini düşünülüyor.
  
  galaksimiz içinde saatte yaklaşık 3 milyon km. hızla galaksinin sınırına doğru ilerlediği tespit edilmiş. araştırma ekibi ''yıldız o kadar hızlı ki kesinlikle galaksiyi terk ediyor'' demiş.
  
  haber kaynağı
  
  2.
• utah, abd
  
  krater gölü ulusal parkı
  
  neuchâtel, switzerland
  
  capitol reef ulusal parkı
  
  oregon, abd
  
  wyoming, abd
  
  queensland, avustralya
  
  piton de la fournaise, reunion adası
  
  utah, abd
  
  purnululu milli parkı, avustralya
  
  utah, abd
  
  şili
  
  alamut, iran
  
  ontario, kanada
  
  kaliforniya, abd
  
  atacama çölü, şili
  
  kaliforniya, abd
  
  oregon, abd
  
  joshua tree ulusal parkı, abd
  
  pakiri, yeni zelanda
  
  maine, abd
  
  maine, abd
  
  charlestown, rhode island
  
  shenandoah ulusal parkı, abd
  
  superior gölü, abd
  
  halemaumau krateri, havaii
  
  balaton gölü, macaristan
  
  cook adaları
  
  channel adaları
  
  atacama çölü
  
  sark adası
  
  kanarya adaları
  
  1
  
  2
  
  3
  
  4
  
  5
  
  6
  
  7
  
  8
  
  9
  
  10
  
  11
  
  12
  
  13
  
  14
  
  15
  
  16
  
  17
  
  18
  
  19
  
  20
  
  21
  
  22
  
  23
  
  24
  
  25
  
  26
  
  27
  
  28
  
  29
  
  30
  
  31
  
  32
  
  33
  
  34
  
  35
  
  36
  
  37
  
  38
  
  39
  
  40
  
  41
  
  42
  
  43
  
  44
  
  45
  
  46
  
  47
  
  48
  
  49
  
  50
  
  51
  
  52
  
  53
  
  54
  
  55
  
  56
  
  57
  
  58
  
  59
  
  60
  
  61
  
  62
  
  63
  
  64
  
  65
  
  66
  
  67
  
  68
  
  69
  
  70
  
  71
  
  72
  
  73
  
  74
  
  75
  
  76
  
  77
  
  78
  
  79
  
  80
  
  81
  
  82
  
  83
  
  84
  
  85
  
  86
  
  87
  
  88
• atalarimin ellerinden operim. ama yine de bir galaksiye verilebilecek en dandik isim bu lan!
  komsunun adi andromeda olunca insana daha bir koyuyor...
• yapısal olarak bir çubuklu sarmal galaksi^* olduğu düşünülen samanyolu, ortasında ince bir çubuk görünümünde olan, içinde milyarlarca yıldızı bulunduran merkezinden ve bu ince çubuk görünümlü merkezden çıkan sarmal kollardan oluşmaktadır.
  
  samanyolu, içinde olmamızdan dolayı başka galaksiler gibi dünyamızdan tam olarak gözükmez. geceleri gökyüzünde görebildiğimiz en net cisimler galaksimizin içindeki yıldızlar (çünkü yakındırlar), bulutsular, galaksimizin merkezinin yandan bir kesiti ve andromeda^* ile triangulum^* galaksileridir.
  
  ışık kirliliğinin olmadığı ya da az olduğu, şehir dışı alanlarda bulutsuz gecelerde gökyüzünde ufuk çizgisine neredeyse dik gibi duran (yörünge düzlemine 60 derecelik açı yapar samanyolu) beyaz, pamuk gibi bir çizgi görürüz. işte bu samanyolu galaksisidir.
  
  içinde 200 – 400 milyar arasında yıldız (daha açıklayıcı olması açısından şöyle diyeyim, 200 – 400 milyar adet güneş) bulunduğu tahmin edilen galaksimizin genişliği 100.000 ışık yılı, yüksekliği ise 1000 ışık yılı olarak saptanmıştır. bu büyük alanın içinde dış kollardan birinde bulunan güneş sistemi galaksinin merkezinden yaklaşık 25.000 ışık yılı uzaklıktadır.
  
  günümüzde birçok bilim insanı, galaksimizin yaşını içinde bulunan en yaşlı yıldızın yaşı olarak, yani 13,2 milyar yıl olarak benimsemişse de, değişik bölgeleri değişik zamanlarda oluştuğu için ortalama olarak 5 – 10 milyar arası bir süre verenler de olmaktadır.
  
  galaksimizin merkez bölümünde son derece yaşlı, büyük ve ağır yıldızlar bulunmaktadır. bunların ortasında, daha doğrusu galaksimizin merkezinde sagittarius a* adı verilen ve çok yoğun radyo ışıması yapan bir gök cisminin bir süper kara delik olduğu yakın zamanda ortaya çıkarılmıştır.
  
  * kısa bir özet niteliğinde hazırlamıştım bu metni. galaksimiz hakkında genel bir fikir sahibi olmak isteyenler için iyi olabilir.
  
  ** gökada sözcüğünü daha çok sevdiğim halde, sözlükteki diğer başlıklara (bkz: ) verebilmek için özellikle galaksi sözcüğünü kullandım.
• bu galaksiye türkçe'de samanyolu denilmesi eski bir tatar efsanesine dayanır. efsane odur ki, elemanın biri bir samanlıktan saman çalmış ve çaldığı samanlarla samanları döke saça kaçmış. işte tatarlar gökte gördükleri yıldızlar topluluğunun o hırsızın kaçarken döktüğü samanlar olduğuna inanırlarmış.
  
  acaba ingilizler'in de buna benzer bir süt hırsızı efsanesi mi varmış?:) (milkyway diyolar ya)
• bir galaksi ismiyken ekşi sözlükte siktiri boktan tv tagiyle karşılık buluyor. ayıp yahu.
• saatte 500 bin km hızla andromeda galaksisine doğru ilerleyen galaksimiz. çarpışmayı biz göremeyeceğiz ne yazık; ama öyle mars dünya yakınlaşması gibi bişey olmayacak, gökyüzü şenlenecek, milyonlarca yıldız birbirinin etrafından geçip gidecek, çok güzel olacak...
• atv'nin yeni dizisiymis. biraz once reklamini gordum. anladigim kadariyla ozcan deniz ve nicole kidman oynuyor *ohho ohom*
  
  fragmani bu:
  http://www.youtube.com/watch?v=bd9p3cqqmns
  
  orjinali de bu:
  http://www.youtube.com/watch?v=yto4fhf8mbs
  
  tamam bak, televizyon dedigin sey plagiarismin tacsiz kralicesi sonucta. ama chanel'in c'sini hilal yapmak ne arkadasim? carpilirsiniz bre. coco chanel carpar adami, karl lagerfeld girer ruyaniza.
• detayli bilgi verelim:
  
  şehir ışıklarından uzakta ay'ın olmadığı açık bir gecede, gökyüzünü bir baştan öbür başa kuşatan puslu, parlak bir şerit görülür. bugün, bu puslu şeritin güneşin de içinde bulunduğu birkaç yüz milyar yıldız içeren, disk şeklinde bir görünüm olduğunu biliyoruz.
  
  bir teleskop ile samanyolunu inceleyen ilk astronom galileo, samanyolunun sayısız yıldızlardan ibaret olduğunu keşfetti. 1780 li yıllarda william herchel gökyüzünün 683 bölgeye ayırıp, bu bölgelerin her birindeki yıldızları sayarak güneş'in galaksideki yerini çıkarmaya çalıştı. hershel, galaksinin merkezine doğru yıldızların sayıca, büyük yoğunlukta olduğunu daha küçük yıldız yoğunluklarının ise galaksinin sınırına doğru görüleceğini düşündü. fakat, tüm samanyolu boyunca kabaca, aynı yıldız yoğunlukları buldu. buradan hareket ederek, güneş'in galaksimizin merkezinde bulunduğunu ortaya çıkardı. 1920 li yıllarda hollandalı astronom kapteyn, çok sayıdaki yıldızların parlaklığını ve hareketlerini analiz ederek, herschelin görüşlerini doğruladı. kapteyne göre samanyolu yaklaşık 10 kpc (kiloparsek) çapında ve 2 kpc kalınlığında olup merkezi civarında güneş bulunmaktadır. hem herschel hem de kapteyn güneş'in galaksimizin merkezinde olduğu fikrinde yanıldılar. trumpler, yıldız kümeleri ile ilgili çalışmalarında uzak kümelerin beklenildiğinden daha sönük göründüklerini keşfetti. sonuç olarak, trumpler yıldızlar arası uzayın mükemmel bir vakum olmadığını uzak yıldızlardan gelen ışığı absorblayan, toz ortamın olduğu sonucunu çıkardı. bu toz partikülleri galaksi düzleminde yoğunlaşmıştır.yıldız ışığının, yıldızlararası ortamtarafından absorblanması sönükleşme olarak bilinir. galaksi düzleminde yıldızlararası sönükleşme kiloparsek başına 2.5 kadirdir. bir başka ifade ile, dünya'dan 1 kpc uzakta, samanyolunundaki bir yıldız yıldızlararası sönükleşmeden dolayı 2.5 kez daha sönük görülür. galaksi merkezinde olduğu gibi yoğun yıldızlararası bulutların bulunduğu bölgelerde sönükleşme derecesi büyüktür. gerçekte, görünür dalgaboylarında galaksimizin merkezi bir bütün olarak görülemez. herschel ve kapteyni yanıltanda bu yıldızlararası sönükleşme idi. sadece galaksimizdeki en yakın yıldızları gözlemişlerdi. üstelik yıldızların çok büyük bir kısmının galaksimizin merkezinde bulunduğu fikrine sahip değillerdi. yıldızlararası toz galaksimizin düzleminde yoğunlaştığından dolayı, yıldızlararası sönükleşme buralarda daha çoktur. shapley'in öncülüğünü yapmış olduğu, pek çok astronom, güneş'in galaksi merkezinden olan uzaklığını ölçmeye giriştiler. shapley, bugün için kabul edilen 28,000 ışık yılı bir uzaklığın yaklaşık üç katı kadar bir uzaklık hesapladı. galaksi merkezi etrafında, su mazerleri ihtiva eden gaz bulutlarından elde edilen radyo gözlemlerine dayanan son hesaplara göre ise yaklaşık 23,000 ışık yılı bir uzaklık bulunmuştur. galaksi merkezine olan uzaklık, diğer özelliklerin tespit edilebilmesinde bir ölçüdür. galaksimizin disk kısmı 80,000 ışık yılı çapında 2,000 ışık yılı kalınlığındadır. galaksimizin çekirdeği, yaklaşık 15,000 ışık yılı çapında olan merkezsel bölge (şişkin bölge) ile çevrilmiştir. bu şişkin bölgenin şekli küreseldir
  
  bugün için, galaksimize ait altı tane bileşenden söz edilmektedir. bunlar; ince disk, kalın disk, halo, şişkin bölge, karanlık halo ve yıldızlararası ortamdır. karanlık halo ve yıldızlararası ortamın dışında bu bileşenlerde farklı türden yıldızlar bulunmaktadır. halodaki yıldızlar, yaşlı ve metal bakımından fakirdir. astronomlar bu yıldızları popülasyon ii yıldızları olarak adlandırırlar. halo çok az toz ve gaz ihtiva eder. küresel kümeler ve rr lyrae değişen yıldızları bu bileşende bulunmaktadır.
  
  diskte bulunan yıldızlar ise, güneş gibi genç ve metal bakımından zengin yıldızlardır. bunlara popülasyon i yıldızları denir. disk bileşeninde, çok miktarda gaz ve toz bulunur. açık kümeler, emisyon nebulaları bu bileşenlerde bulunur.
  
  galaksimizin diskinin mavimtrak olduğu anlaşılmıştır. çünkü, diskten gelen ışıkta genç ve sıcak yıldızların radyasyonu hakimdir. merkezdeki şişkin bölge popülasyon i ve popülasyon ii yıldızlarının bir karışımını içermektedir. bu bölge kırmızımtrak görülür. nedeni ise, galaksimizin bu bölgesinde daha soğuk kırmızı dev yıldızları bulunmaktadır. galaksimizin düzleminde yıldızlararası toz, yıldızlardan gelen ışığı absorbladığı için galaksimizin disk kısmının yapısının anlaşılması, radyo astronominin gelişmesine kadar beklemiştir.
  
  radyo dalgaları, uzundalgaboylu oldukları için yıldızlararası ortamda absorblanmaya ve saçılmaya uğramadan bize kadar ulaşabilirler. radyo ve optik gözlemler, galaksimizin gaz ve tozdan ibaret spiral şekilli kollara sahip olduğunu ortaya çıkardı. hidrojen evrende en bol bulunan elementtir. hidrojen gazı gözlemlerinden galaksimizin disk yapısı hakkında önemli ipuçları tespit edilmiştir. hidrojen atomu, bir proton ve bir de elektrondan meydana gelir. hidrojen atomu nötr halde yani elektronu temel seviyede iken, elektron ile aynı yönde (paralel) veya ters yönde (anti paralel) dönebilir. proton ve elektron birbirine göre paralel döndüğü zaman ortamın toplam enerjisi, proton ve elektronun anti paralel döndükleri zaman ki toplam enerjisinden daha büyüktür. protona göre paralel dönme hareketinde bulunan elektrona herhangi bir etkide bulunulursa, dönme yönü değişir. o zaman atomun toplam enerjisinde bir azalma meydana gelir. işte bu sırada 21 cm dalgaboyunda bir ışınım yayınlanır
  
  1951 de harvard da astronomlar yıldızlararası ortamdaki 21 cm lik bu radyo ışınımını tespit ettiler. bu radyo ışınımı, galaksi diskindeki hidrojen bulutlarından gelmektedir. galaksimizin farklı bölgelerindeki gazlardan gelen radyo ışınımları farklı dalgaboyları ile radyo teleskoplara ulaştığından, değişik gaz bulutlarını seçip ayırmak ve böylelikle galaksimizin bir haritasını çıkartmak mümkündür. galaksimizin 21 cm lik radyo gözlemlerinden, nötral hidrojen gazından itibaren, birçok yay biçiminde kollar çıkarılmıştır. galaksimizin spiral yapısına ait en önemli ipuçları o , b yıldızları ve h ii bölgelerinin haritalanmasından elde edilmiştir. ayrıca, karbonmonoksit (co) ihtiva eden molekül bulutlarındaki radyo gözlemleri, galaksimizin uzak bölgelerinin haritasını çıkartmak için kullanılmıştır.
  
  bütün bu gözlemler, galaksimizin spiral bir kola sahip olduğunu göstermektedir. güneş, orion kolu olarak isimlendirilen spiral kollardan birinde bulunmaktadır. sagittarius kolu, galaksi merkezi doğrultusunda bir yerdedir. bu kol, yaz aylarında samanyolunun scorpius ve sagittarus boyunca uzanan kısmına bakıldığında görülebilir. kış aylarında ise perseus kolu görülebilir. iki büyük koldan diğer ikisi ise centaurus ve cygnus koludur.
  
  spiral kollar, galaksinin döndüğünü akla getirmektedir. galaksimiz dönmese idi, bütün yıldızlar galaksimizin merkezine düşerdi. galaksimizin dönmesini hesap etmek zor bir iştir. hidrojen gazından yayınlanan 21cm lik radyo gözlemleri, galaksinin dönmesi hakkında önemli ipuçları sağlar. bu gözlemler, galaksimizin katı bir cisim gibi dönmediğini oldukça diferansiyel olarak döndüğünü açık olarak göstermektedir. isveçli astronom lindblad, galaksi merkezi etrafında yörüngesi boyunca güneş'in hızının 250 km/sn olduğunu çıkarttı. güneş bu hız ile galaksimizin etrafını ancak 200 milyon yılda dolanabilir. bu da galaksimizin ne kadar büyüklükte olduğunu gösterir. güneş'in galaksimizin etrafındaki yörüngesini bilirsek, galaksimizin kütlesini keplerin üçüncü kanunundan hesaplayabiliriz.
  
  buradan galaksimizin kütlesinin, güneş'in kütlesinin 1.1x1011 katı olduğu bulunmuştur. bu kütle çok küçüktür. çünkü kepler kanunu, bize sadece güneş'in yörüngesi içersindeki kütlesini verir. güneş'in yörüngesinin dışarısındaki madde, güneş'in hareketinin etkilemez ve böylelikle keplerin üçüncü kanununa yansımaz. bugün, hala galaksimizin gerçek sınırı tespit edilemedi mutlaka şaşırtıcı bir madde miktarı, galaksinin halosunun çok ötesinde uzanan küresel dağılım halinde galaksimizi kuşatmalı. bu maddeden dolayı, galaksinin toplam kütlesi en azından güneş kütlesinin 6 x 1011 katı veya daha fazla olabilir. galaksimizin halosunun ötesindeki bu madde çok karanlıktır. bunun için bu bölgeye "karanlık madde" adı verilir. bu bölgede yıldız yoktur, ve varlığı çekim kuvvetinin varlığından anlaşılmaktadır.
  
  extra detayli bilgi almak isteyenler icin yararlandigim kaynagi belirteyim:
  http://www.istanbul.edu.tr/…samanyolu/samanyolu.htm
• ilhan irem'in çok güzel bir şarkısı. sözleri şöyledir:
  
  içimde ışıklı bir yağmur yağıyor
  ve gözümde mutluluk, bardaktan boşalıyor
  odamda anılar, gitgide büyüyor
  ve düşüncem usulca seninle buluşuyor
  açılıyor bulutlar, uçuşuyor yıldızlar
  ve başlıyor sonsuz yolculuklar
  
  samanyolu, sevgi dolu
  samanyolu, senle dolu
  samanyolu, sevgi dolu
  samanyolu en güzel akşamların sarhoşluğu
  
  bazı akşamlar beni terk eder de gider
  onsuz bomboş günler, bomboş kelimeler
  bazen de çıkar gelir, kederler de biter
  onunla ışıklanır, karanlık geceler
  
  geceler yavaşça gündüze varıyor
  samanyolu uyurken insanlar uyanıyor
  açılıyor bulutlar uçuşuyor yıldızlar
  ve başlıyor sonsuz yolculuklar
  
  samanyolu sevgi dolu
  samanyolu senle dolu
  samanyolu sevgi dolu
  samanyolu en güzel akşamların sarhoşluğu
  
  bazı akşamlar beni terk eder de gider
  onsuz bomboş günler bomboş kelimeler
  bazen de çıkar gelir kederler de biter
  onunla ışıklanır karanlık geceler
  
  samanyolu sevgi dolu
  samanyolu senle dolu
  samanyolu sevgi dolu
  samanyolu